چمدان: پس از واکنش کارشناسان و اصحاب رسانه و سمن‌های فعال در حوزه میراث فرهنگی به عبور خطوط مترو از کنار «برج طغرل»، «ابن بابویه» و «برج رشکان»، «چشمه علی» در نهایت خبر رسید که خط ۶ مترو از فاصله حدود ۱۲۰ متری این آثار تغییر مسیر داده و در فاصله 400 متری این آثار احداث خواهد شد.

اما چندی بعد در شهریور ماه سال 95 خبر رسید آب چشمه علی خشک شده است. همان آبی که مردم منطقه چشمه علی شهر ری در گذشته این آب را مقدس می‌دانستند و روزهای قبل از نوروز فرش‌های خود را در آن شستشو می‌دادند با این نیت که ناپاکی را از زندگی خود دور می‌کنند.

در همان زمان بحث عبور مترو و خشک شدن آب چشمه به همین دلیل افزون بر برداشت آب‌های زیرزمینی مطرح شد و میراث جلساتی را با مسئولان مترو برگزار کرد.

[caption id="attachment_25294" align="aligncenter" width="1100"] عکس : مریم اطیابی[/caption]

اما ظاهراً قرار نبود این آخرین باری باشد که این خبر منتشر می‌شود. در طول این مدت بارها آب چشمه علی یکی دو روزی قطع و دوباره وصل می‌شد تا این که چند روز پیش بار دیگر موضوع خشک شدن آب چشمه علی مطرح شد. این بار آب چشمه به مدت پنج روز قطع شد و همین امر دلنگرانی‌های جدی را به وجود آورد. تا آنجا که علی اصغر مونسان معاون رییس جمهور و رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری دیروز جمعه 11 اسفند در تماس تلفنی با مجید مهدوی مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران از او خواست تا ضمن بازدید حضوری تا حصول نتیجه لازم پیگیر ماجرا باشد.

مهدوی  12 اسفند 96 به همراه فرماندار شهرری از امامزاده عبدالله بازدید کرد. پس از این دیدار راهی چشمه علی شد تا وضعیت این اثر طبیعی- تاریخی مهم را از نزدیک پیگیری کند.

هدایت ‌الله جمالی پور فرماندار ری در جمع خبرنگاران در امامزاده عبدالله در پاسخ به این پرسش که برای جلوگیری از خشک شدن آب چشمه علی چه می‌کنید؟ توضیح داد: به آقای مصیب رحیم‌زاده مدیر میراث فرهنگی شهرری روز چهارشنبه دستور دادیم به این موضوع ورود پیدا کنند و اگر لازم شد کار را متوقف کنند.

[caption id="attachment_25298" align="aligncenter" width="1100"] عکس: مریم اطیابی[/caption]

گزارشی به دست من نرسیده است

وی در پاسخ به این پرسش که چند ماه است میراث فرهنگی نظراتش را اعلام کرده و حتی قرار شد خط مترو تغییر مسیر دهد، گفت: گزارشی به دست من نرسیده است. باید میراث فرهنگی باید  به ما گزارش بدهد، اگر میراث فرهنگی گزارشی دارد باید اقدام کنند. میراث فرهنگی مسئول صیانت از آثار تاریخی کشور است، هر جا نیز که این آثار بخواهند آسیب ببینند، باید ورود پیدا کند، دادستانی و فرمانداری هم حتماً کمک می‌کنند.

در صورت لزوم از ادامه کار مترو جلوگیری می‌کنیم

جمالی درباره این که آیا از چهارشنبه کار متوقف شده است اظهار کرد: پروژه باید کارشناسی شود، نمی‌توان همین طور کار را متوقف کرد، کارشناسی که شد اگر آسیب واقعاً از مترو بود آن وقت مترو باید طرحی را بیاورد که بتواند این مساله را حل کند و به کارش ادامه دهد وگرنه عبور مترو متوقف می‌شود.

فرماندار شهرری در پاسخ به این پرسش که در تهران هم عبور مترو منجر به نشست زمین و آسیب به آثار تاریخی شده و این موضوع در مورد چشمه علی هم صدق می‌کند، گفت: میراث فرهنگی مسئول است.



فرمانداری مجوز نداده؛ شهرداری مستقل مترو احداث کرده است

به گزارش چمدان، جمالی وقتی خبرنگاران گفتند قطعاً طرح عبور مترو با امضای مسئولان بالا دست بوده است تأکید کرد: ما مجوزی صادر نکردیم و شهرداری خودش این کار را انجام داده است. شهرداری متأسفانه تنها جائی است در کشور که همه وجوهش را مستقل کرده و تصمیم‌گیر است. شورای ترافیک، کمیسیون ماده 5، حتی ماده 100 نیز زیر نظر شهرداری است. این در ایران یک ایراد است که همه اختیارات را دست یک مدیر داده‌ایم تا او بتواند هر تصمیمی را بگیرد چون نظارت را از بین می‌برد، فقط هم شهرداری تهران این مشکل را دارد. این مسأله می‌تواند خیلی مواقع مسائلی را ایجاد کند که بعد نظارتی دستگاه‌های بالادست مثل استانداری و فرمانداری تهران را بر این موضوعات کم کند.

مسئولان مترو شفاهی قول دادند نه کتبی

مصیب رحیم‌زاده مدیر میراث فرهنگی شهرری هم خطاب به فرماندار توضیح می‌دهد: خط مترو ری در نزدیکی برج طغرل، پیرو جلسات شورای فنی میراث فرهنگی با مسئولان شهرداری تغییر مسیر داد اما درباره این مسیر که نزدیک چشمه علی است و باعث خشک شدن آن شده، مسئولان مترو شفاهی تضمین دادند که مسیر را به گونه‌ای تعیین می‌کنند که به آب چشمه علی صدمه‌ای وارد نشود اما تضمین شفاهی مد نظر نیست، باید مکتوب باشد به همراه نظر کارشناس ذی صلاح.

[caption id="attachment_25299" align="aligncenter" width="1100"] عکس: مریم اطیابی[/caption]

نامه توقف کار مترو ارسال می‌شود

وی تأکید کرد: نامه را برای مسئولان مترو فرستادیم و اگر امروز آن طرح نرسد، نامه توقف کار مترو ارسال می‌شود.

او توضیح داد: آب چشمه علی موضعی خشک می‌شد، دو روز قطع و سه روز وصل می‌شد. این اتفاق موضعی بود، آب به صورت دائم قطع نشده بود، ما امیدواریم طرح مورد نظر مترو زودتر ارسال شود.

مشاوران مترو: بحث هیدرولوژی به آب چشمه علی آسیب نمی‌زند

رحیم زاده تصریح کرد: طرح را قبلا به کارشناس داده بودند، مشاوران دانشگاه تهران تائید کردند که بحث هیدرولوژی به آب چشمه علی آسیب نمی‌زند. آن‌ها نیز می‌گویند این اقدامات به آب چشمه آسیب نمی‌زند و این قطعی موضعی به این دلیل است که دستگاه حفر تونل (TBM) از آن‌جا رد شده است، آب از شیارها وارد تونل می‌شود و برای این که بتوانند درون تونل کار کنند، آب پمپاژ می‌شود داخل سرخه حصار که باعث می‌شود فعلاً آب چشمه علی مقطعی قطع شود اما هر زمان که از فعالیت دست بر می‌دارند باعث می‌شود آب جریان پیدا کند.

[caption id="attachment_25302" align="aligncenter" width="800"] عکس: مریم اطیابی[/caption]

همه نهادهای ذی ربط باید به موضوع چشمه علی ورود پیدا کنند

وی در پاسخ به این پرسش که با این روند سفره‌های آب زیر زمینی دائم در معرض خطرند و ممکن است واقعاً چشمه خشک شود، گفت: میراث که نمی‌تواند به مسائل زیرزمین ورود پیدا کند. منابع طبیعی، امور آب، بحث سازمان زمین‌شناسی، حتی کشاورزی باید نسبت به این مسأله واکنش مناسب و کارشناسی نشان بدهند. موضوعی که میراث فرهنگی به آن توجه دارد از بین نرفتن جاذبه گردشگری چشمه علی است وگرنه دستگاه متولی، دیگری است، فقط میراث که نمی‌تواند پیش قدم شود. ادارات ذی نفع هم حتماً باید بررسی می‌کردند. تا جایی که به ما مرتبط بود ما این فعالیت را انجام دادیم.

رحیم‌زاده در ادامه توضیحاتی را به مجید مهدوی مدیرکل میراث فرهنگی استان تهران ارائه می‌دهد که ضمن سرکشی به امامزاده عبدالله (ع) از چشمه علی هم بازدید می‌کند.

مترویی که تغییر مسیر داد

او تشریح کرد: قرار بود ایستگاهی دقیقاً کنار برج طغرل احداث شود اما خوشبختانه ستادی در شورای فنی سازمان تشکیل شد و میراث فرهنگی و عوامل شهرداری در تعامل با هم منجر به تغییر مسیر شدند به این ترتیب مسیر از بلوار بسیج به خیابان غیوری تغییر کرد و از پشت محدوده برج طغرل عبور کرد. به غیر از موضوع عبور مترو از محدوده تاریخی برج طغرل که ختم به خیر شد، موضوع تأثیر خط مترو روی آب چشمه علی دغدغه دیگر میراث فرهنگی بود که در نهایت مسئولان مترو موظف شدند آزمایش‌های هیدرولوژی را برای ما بیاورند که مشاور آن‌ها هم احتمالاً دانشگاه تهران بود.

دستگاه حفر تونل و خشکی آب چشمه علی

مدیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهر ری خطاب به مهدوی ادامه می‌دهد: در این چند روز دستگاه حفر تونل (TBM) به جاده معدن رسیده است. از دو ماه پیش تا کنون  هم به صورت مقطعی دو روز آب خشک و دو روز آب جریان پیدا می‌کرد. با این اوصاف دو هفته پیش جلسه‌ای در ایستگاه 6 با حضور مدیر عامل شرکت سابیر بین‌الملل داشتیم که این دوستان این اطمینان را شفاهاً به ما دادند که این خط هیچ تأثیری روی آب نخواهد گذاشت. قطعی آب‌ها نیز موضعی است که بعد از احداث تونل و حذف «سگمنت»هایی که بعد از عبور (TBM) داخل شیارها گذاشته شده‌اند، آب به جریان قبلی خود بر می‌گردد. ما تا امروز به آن‌ها وقت داده بودیم که نتیجه این مطالعات را مکتوب به ما ارائه کنند، یعنی تائیدیه مشاور ذی‌صلاح باید باشد که ما را قطعاً از این لحاظ مطمئن کند که قطعی آب  چشمه علی اتفاق نخواهد افتاد. هنوز این مطالعات مکتوب و نظر کارشناسی به دست ما نرسیده است که اگر شما (مدیرکل میراث فرهنگی استان تهران) دستور دهید، کار را متوقف می‌کنیم.



معاون رییس جمهور دستور پیگیری داد

مجید مهدوی هم پس از شنیدن این سخنان و بازدید از چشمه علی تأکید کرد: این قضیه آن قدر برای سازمان میراث فرهنگی مهم بوده که آقای مونسان شب گذشته تلفنی با من هماهنگ کردند که شخصاً خودت مسأله را بررسی کن، همه ما می‌خواهیم از میراث‌مان نگهداری کنیم، همه این‌ها میراث ماست، واقعا با حفظ همین میراث فرهنگی است که می‌توان بحث گردشگری را نیز رونق داد، اگر میراث فرهنگی نباشد قطعا گردشگری هم در کشور ما نخواهد بود.



پیگیری‌ها را آغاز کردیم

مدیرکل میراث فرهنگی استان تهران در جمع خبرنگاران اظهار کرد: دستورات لازم را به رحیم‌زاده داده‌ایم، تغییر خط مترو با پیگیری‌های میراث اتفاق افتاد وگرنه قرار بود خط مترو از بین چشمه علی، برج طغرل، دژ رَشکان و قبرستان ابن‌بابویه رد شود که مسیر مترو کلاً تغییر کرد. از دیروز هم از آقای رحیم زاده خواستیم پیگیری‌ها را آغاز کند.

رحیم‌زاده هم توضیح داد: با نیامدن گزارش مکتوب مترو امروز حتما درخواست توقف عملیات را به بخش قضایی ارسال می‌کنیم.