امروز نتایج پژوهش سهیل دلشاد پژوهشگر حوزه زبانشناسی و مجتبی درودی پژوهشگر دانشگاه شیراز درباره کتیبه تازه خوانش‌شده نقش رستم در Arta منتشر شده است.
در چکیده مقاله دلشاد و درودی با عنوان «DNf: کتیبه جدیدی که از سایه بیرون می‌آید» آمده است: DNf، کتیبه سه‌زبانه تازه کشف‌شده‌ای بالای آرامگاه داریوش اول در نقش رستم است. این مقاله تصاویر، ویرایش مقدماتی از متن‌ها، پاسخ به این پرسش که چرا این کتیبه زودتر تشخیص داده نشده بود و تفاسیر مقدماتی درباره ارتباط میان این سنگ‌نبشته و پیکره زیرین آن را معرفی می‌کند.
دلشاد و دورودی در مقدمه مقاله هم آورده‌اند: کتیبه‌های شناسایی‌شده هخامنشی بر سطح آرامگاه داریوش اول (Darius Naqsh-e Rostam) یا DN تاکنون متشکل از موارد زیر بود:
DNa : که به کتیبه سه‌زبانه واقع در سمت چپ پیکره داریوش اطلاق می‌شود.
DNb: که به کتیبه سه‌زبانه واقع در ورودی آرامگاه داریوش اطلاق می‌شود.
DNc: که به کتیبه سه‌زبانه کوتاه بر بالای پیکره بالایی حامل سلاح در سمت چپ (پیکره گوبریاس) اشاره دارد.
DNd: که به کتیبه سه‌زبانه کوتاه بر بالای پیکره میانی حامل سلاح در سمت چپ (زیر پیکره گوبریاس) اشاره می‌کند.
DNe: که بر بالای پیکره‌های حاملان تخت شاهی (اورنگ بران) حک شده و در مجموع 30 کتیبه کوتاه سه‌زبانه را در بر دارد.
پژوهش‌های پیشین کتیبه‌شناسی در آرامگاه داریوش بیشتر بر بخش‌های چپ و مرکزی دیواره بالایی قبر متمرکز شده و سمت راست آرامگاه کمتر مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته بود.
پیکره‌های سمت راست آرامگاه که برخلاف پیکره‌های سمت چپ حامل سلاح نیستند از فرسایش آسیب زیادی دیده‌اند. این پیکره‌ها که تا حدودی با رسوباتی که احتمالا از بالای صخره شسته شده‌اند پوشیده شده بودند، در گوشه‌ای از نقش‌برجسته قرار دارند که به‌ندرت نور مستقیم آفتاب به آنها می‌تابد و بنابراین بخشی از آنها در نقاطی از روز با سایه پوشیده شده‌اند.
این کتیبه شامل چهار خط است؛ نسخه فارسی باستان، در دو خط، بالاترین نبشته این کتیبه است. سپس زیر آن، نسخه‌های عیلامی و بابلی هر یک در یک خط قرار گرفته‌اند. سمت چپ کتیبه شکسته است و چند نشانه میخی دیگر هم به‌شدت آسیب دیده‌اند. از آنجاکه به‌‌وضوح مشخص است که هر سه نسخه با اسم شخص و عنوان (قبیله‌ای / منطقه‌ای) او آغاز می‌شوند می‌توان تخمین زد که یک‌سوم کتیبه در بخش از بین رفته قرار دارد.
دشواری در تحلیل زبانی فعل در کتیبه سه زبانه DNf
به‌گزارش چمدان، خط اول و دوم این کتیبه به زبان فارسی باستان دارای این نشانه‌ها است:
بررسی اولیه از عکسی که اول آبان ماه سال جاری از این کتیبه گرفته شد مولفان را بر آن داشت که نشانه y را بین r و a شناسایی کنند. از این‌‌رو، شاید خوانش فعل
به‌معنی «او به پیش می‌آید» باشد.
از آنجاکه در تجزیه و تحلیل چنین فعلی دشواری‌هایی وجود دارد، می‌توان احتمال دیگری هم برای آن در نظر گرفت مثلاً
به معنی «او به پیشگاه (داریوش شاه) لب به سخن می گشاید»، است.
خط سوم این کتیبه به عیلامی هخامنشی است:
خوانش فعل عیلامی هم به همان ترتیب فعل پارسی باستان دشواری‌های زیادی دارد. ازجمله احتمالاتی که می‌توان برای خوانش این فعل در نسخه عیلامی مطرح کرد ir me-na-ma-ak از ستاک mena- است. به هر ترتیب احتمالات دیگری هم وجود دارد که در متن مقاله به تفصیل در مورد آنها صحبت شده است.
خط چهارم که آخرین خط از کتیبه است، به زبان بابلی هخامنشی نوشته شده است:
ترجمه فعل در این خط هم کاملا دشوار است. از بین مشکلاتی که در خوانش این فعل وجود دارد، مهم‌ترین مشکل این است که نشانه GA را در این کتیبه باید چگونه خواند. یکی از خوانش‌های این فعل می‌تواند i-qá-ir-ra-bi باشد از ریشه qerēbu به معنای «تقرب جستن، پیش آمدن» و خوانش دیگر می‌تواند i-kà-ir-ra-bi باشد از ریشه karābu به معنای «تحسین کردن، حالت تحسین یا آفرین به خود گرفتن و...» است.
در مورد شخصیت مورد اشاره در این کتیبه بحث‌های مفصلی انجام شده است که علاقه‌مندان می‌توانند در مقاله دلشاد و درودی درمورد آنها بخوانند. لقب این شخصیت که نام قومیت و نام مکانی است که او متعلق به آنجا است همانند پیکره گوبریاس پاتیشووَریش (در پارسی باستان pātišuvariš) است. در مورد معنای آن و همچنین شواهد متنی دیگر به ویژه در الواح باروی تخت جمشید در مقاله به تفصیل توضیح داده شده است.
به‌خصوص، بخش مهمی از مقاله به تاریخچه کشف این کتیبه اختصاص دارد و با استفاده از منابع مختلف در این مورد بحث شده است که چرا تاکنون این کتیبه از دید پژوهشگران پنهان مانده بود و اینکه زمان دقیق پدیدار شدن کتیبه در چه تاریخی و با چه کیفیتی بوده است.
تصاویری که در این مقاله منتشر شده است نشان می‌دهد که مرمت‌گران بنیاد پژوهشی پارسه و پاسارگاد این کتیبه را رسوب‌زدایی و مستندنگاری کرده‌اند و به‌دلیل تعداد زیاد کتیبه‌های سطح آرامگاه، مرمت‌گران از نو یافته بودن این کتیبه اطلاعی نداشته‌اند.
در این مقاله تلاش زیادی شده است که با پیش کشیدن مباحث مختلف در مورد نقش پیکره‌های سمت راست آرامگاه و حالتی که به تصویر کشیده شده‌اند و ارتباط آنها با کتیبه نویافته و فعل به‌کار رفته در این کتیبه سه زبانه به‌صورت مبسوط بحث بشود. ولی همان‌گونه که مولفان تاکید کرده‌اند این مباحث، فقط قدم‌های اولیه‌ای درباره موضوعات عمیق‌تر و مفصل‌تر در باب این پیکره، حالت خاص او و جایگاهش در دربار شاهی است.
در پایان مقاله هم به احتمال وجود کتیبه دیگری در پایین آن پیکره در بالای پیکره میانی صحبت شده است ولی از آنجا که این بخش به‌شدت آسیب دیده است، صحبت درمورد وجود کتیبه فقط در حد فرضیه و احتمال است.
[related-post id="212464"]
[related-post id="205205"]
[caption id="attachment_212474" align="aligncenter" width="741"]
کتیبه جدید نقش رستم منبع: بنیاد پژوهشی پارسه[/caption]
[caption id="attachment_212472" align="aligncenter" width="428"]
محل قرار گیری کتیبه | منبع: بنیاد پژوهشی پارسه[/caption]
[caption id="attachment_212468" align="aligncenter" width="759"]
رسوب زدایی از کتیبه | منبع: بنیاد پژوهشی پارسه[/caption]
[caption id="attachment_212470" align="aligncenter" width="584"]
تصویری از وضعیت نقش رستم در 48 سال پیش | منبع: DAI[/caption]
[caption id="attachment_212471" align="aligncenter" width="575"]
تصویری از وضعیت نقش رستم در 48 سال پیش | منبع: DAI[/caption]
به گزارش چمدان، نسخه فارسی کامل مقاله در آینده نزدیک برای استفاده پژوهشگران و علاقه‌مندان منتشر خواهد شد.
نظر شما