چمدان : مهرداد حجازی عضو هیأت علمی دانشگاه اصفهان این مطلب را در نشست تخصصی «زلزله و میراث فرهنگی» که به همت پژوهشکده ابنیه و بافت های فرهنگی -تاریخی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری ،  برگزار شد مطرح کرد .

او به مواردی در خصوص چارچوب یک توصیه نامه برای مدیریت زلزله در بناهای تاریخی اشاره کرد و افزود :تهیه توصیه نامه برای مدیریت زلزله در بناهای تاریخی ایران نیازمند تعریف یک پروژه فراملی با حضور معدود متخصصان ایرانی و نامحدود متخصصان خارجی (با استفاده از تجارب خارجی )است .

وی با تأکید بر ضرورت استفاده از  تجارب بین المللی در این زمینه افزود : برگزاری دوره های آموزشی ادواری برای مرمتگران و برای مهندستان در این راه یک ضرورت است .

به گفته حجازی این توصیه نامه را تنها دو کشور که نام آنها را بیان نکرد در اختیار دارند .

وی  تصریح کرد : ما به اندازه انگشتان دست متخصص ایرانی و به تعداد نا محدودی متخصص خارجی داریم و هیچ راهی نداریم برای دستیابی به یک استراتژی کلی یک پروژه فرا ملی انجام دهیم زیرا نه تجربه داریم و نه پول .

او گفت :دو کشور ی که موفق به نوشتن توصیه نامه شده اند بر اساس منشور اسکارسای آن را تدوین کرده اند زیرا که راهی به جز این نیست و این منشور حاصل بیست سال زحمت متخصص علمی است .

سازندگان بناهای تاریخی زلزله را می شناختند

مهناز اشرفی رییس پژوهشکده ابنیه و بافت های فرهنگی - تاریخی نیز در این نشست گفت :زلزله بم ۱۴سال پیش اتفاق افتاد و در این سالها پژوهشکده ابنیه و بافت های فرهنگی تاریخی و حفاظت و مرمت آثار فرهنگی تاریخی برنامه های زیادی را در این راستا برگزار کرده و امسال نیز با توجه به زلزله کرمانشاه برگزاری این نشست ضروری به نظر می رسید .

او با اشاره به اینکه بحث زلزله برای ما امری آشنا است و اهمیت تاریخی دارد ، افزود : حتی برخی از شهرهای جدید روی خرابه های ناشی از زلزله های گذشته بنا شده اند.

اشرفی با انتقاد از اینکه در سالهای گذشته بعد از وقوع زلزله همواره اسکان موقت دغدغه بوده که البته تمامی سازه های ساخته شده برای اسکان موقت نیز به اسکان دائم تبدیل شده اند گفت :نمونه این موارد را هنوز در بوئین زهرا می توان دید .

وی تأکید کرد :در بازسازی های بعد از زلزله باید علاوه بر آثار فرهنگی تاریخی به میراث ناملموس نیز توجه کرد زیرا که تنها میراث کالبدی دارای اهمیت نیستند .

اشرفی با بیان اینکه مقاوم سازی در برابر زلزله در بنای مدرن با تاریخی متفاوت است و نمی توان رفتار یکسانی در مورد هر دو داشت تصریح کرد :بناهای تاریخی ایران در بسیاری از زلزله ها مقاومت کرده سالم مانده اند و این نشان می دهد که سازندگان این بنا ها زلزله را می شناختند و اصول و تمهیدات خاصی را در نظر داشته اند  و حال ما باید این اصول را بشناسیم و در مورد آن تحقیق کنیم .

هیچ اثر تاریخی کرمانشاه تخریب نشده است

رشیدی کارشناس دفتر فنی اداره میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری استان کرمانشاه دیگر سخنران این نشست نیز به ارایه گزارش از وضعیت ابنیه و مجموعه های تاریخی استان کرمانشاه پرداخت و گفت : وقوع زلزله در بیست و یکم آذرماه سال ۹۶بسیاری از خانواده های کرمانشاهی را داغدار کرد و آسیب های جبران نا پذیری به آنها زد که خوشبختانه با کمک های مردمی تا به امروز مختصری از این مشکلات رفع شده است .

او افزود :بناها و مجموعه های تاریخی استان کرمانشاه پس از زلزله تحت تأثیر زلزله قرار گرفته و آسیب هایی به آنها وارد شده که خوشبختانه در هیچ یک از مناطق علیرغم شدت زلزله آثار به طور کامل تخریب نشده اند .

وی تصریح کرد :بخش هایی از بناهای تاریخی این استان که تأثیر پذیر تر بوده اند آسیب هایی دیده اند که قابل مرمت هستند .

این کارشناس در ادامه به آثاری نظیر تاق گرا ، بنای زیج منیژه یا طاق، محوطه قلعه گبری ، بناهای عمارت خسرو ، کاروانسرای عباسی قصر شیرین  ، ارگ تاریخی گیلانغرب و ... اشاره کرد که همگی پابرجا هستند و در برخی موارد آسیب های خیلی جزئی دیده اند .

احتمال تقابل دیدگاه های مهندسان و تاریخ دانان در پایدار سازی لرزه ای بناهای تاریخی

منصور ضیایی فر عضو هیأت علمی پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله ایران دیگر سخنران این نشست با اشاره به مواردی در خصوص پایدار سازی لرزه ای نظیر انسجام ، مقاومت ، شکل پذیری ، انعطاف پذیری و میرایی گفت :اگر این تکنیک ها رعایت شود طول عمر لرزه ای سازه بالا می رود .

او با اشاره به ضرورت پایدار سازی بناهای میراث فرهنگی در مقابل زلزله گفت :در بحث زمین لرزه و بناهای میراث فرهنگی باید برخی از موارد نظیر اینکه طراحی شده بر اساس تجربه و شهود از خطر لرزه ای ، در معرض فرسایش و دستکاری های نا پخته و تغییر در فضای خطر لرزه ای در زمان حاضر را مد نظر داشت .

وی افزود :پایدار سازی بناهای میراث فرهنگی در مقابل زمین لرزه بر اساس حفظ ارزش های تاریخی آنها در وجوه مختلف (اصالت ، معماری ، زیبایی ، باستان شناسی و...)صورت می گیرد و حفظ این ارزشها برای سالیان دور ممکن است نیازمند دستکاری های نا خواسته در بنا و کاسته شدن از ارزش های تاریخی موجود بنا شود .

ضیایی با اشاره به اینکه این کار توسط تاریخ دانان ، باستان شناسان ، هنرمندان ، معماران ، سیاستمداران  ، مسئولین جهانگردی و زلزله شناسان ، مهندسان ژئوتکنیک و مهندستان سازه انجام می گیرد تصریح کرد :احتمال تقابل در دیدگاه های دو گروه در پایدار سازی لرزه ای بناهای تاریخی وجود دارد .