کلیسای نیکلای مقدس (کلیسای جامع سنت نیکلاس)، کلیسای مهاجران روس، معبد اصلی مسیحیان ارتودکس شرقی در ایران در خیابان شهید مفتح (روزولت سابق) روبه روی ساختمان لانه جاسوسی، کوچه عطارد قرار دارد.
[caption id="attachment_9036" align="aligncenter" width="1100"]
عکس‌ها: مریم اطیابی[/caption]
امانوئل شیرانی معاون سرپرست کلیسا به چمدان می‌گوید: «روس‌ها دو مهاجرت عمده به ایران داشتند که اولین مهاجرت آنان سال 1907 و مهاجرت دوم آنان سال‌های 1320 تا 1323 پس از جنگ جهانی دوم بود. این مهاجرین با جمع‌آوری پولی تصمیم به ساخت کلیسا می‌گیرند و ساخت آن را به دستان معجزه‌گر نیکولای مارکف معمار مشهور روسی می‌سپارند. این معمار مشهور روسی با ساخت بناهایی چون مسجد فخرالدوله، دانشسرای عالی، دبیرستان انوشیروان دادگر، زندان قصر، بلدیه، کارخانه قند شهرری، مدرسه ژاندارک، سفارت ایتالیا، اداره پست، وزارت جنگ، کلیسا، مدرسه البرز، ساختمان سینگر سهم ارزنده‌ای را در تاریخ معماری تهران ادا کرده است».
اواسط دهه 50 بالغ بر 2 هزار نفر به این کلیسا رفت و آمد داشته‌اند اما شیرانی از تعداد روس‌های باقی مانده از دوران مهاجرت خبر ندارد.
پیشتر رادیوی اسپونتیک (sputnik) در گزارشی از این کلیسا اعلام کرده بود: «جامعه مسیحیان ارتدکس شرقی در ایران کوچک است. حدود 50 نفر جماعت کلیسا را تشکیل می دهند که فرزندان قزاق‌های روسی هستند. همچنین نوه‌های زیادی از اولین موج مهاجران روسیه نیز اینجا هستند.»
در کنار سرای سالمندان کلیسای سنت نیکولاس با شیشه‌های ویترا، تابلو‌های زیبا از حضرت مسیح و مریم مقدس و سایر قدیسین و اشیای قیمتی تاریخی و زیبا قرار دارد.
به گفته شیرانی پس از تخریب کلیسای زرگنده در سال‌های حکومت کمونیستی استالین، مهاجران روسیه، اشیای مهم و باارزش آن کلیسا را به اینجا آورده‌اند. منظور از نیکلای مقدس ، «نیکلای دوم» آخرین تزار روسیه است که او و خانواده‌اش به دست بلشویک‌ها کشته شدند.
کلیسای ارتودکس روسیه او را جزء قدیسین خود آورده و به او لقب «نیکلای قدیس رنج کشیده» داد. کلیسا که در دهه ۱۹۴۰ میلادی توسط مهاجرین روسی در دوران پهلوی بنا شده در دورانی پس از انقلاب اسلامی به صورت تعطیل درآمده بود که در سال ۱۹۹۵ میلادی دوباره فعال شد و اسقفی از مسکو اعزام شد.
اما اکنون این کلیسای ثبت ملی با مشکلات متعددی دست و پنجه نرم می‌کند. چاه آب خشک شده و مسئولان کلیسا مجبورند با شیر آب آشامیدنی به باغ رسیدگی کنند از سویی فضای سبز باغ از رونق افتاده است. مترو هم که همسایه زیرین آن شده لرزه براندام این بنای 75 ساله انداخته آن گونه که از داخل بر روی گنبد کلیسا تَرَک‌ها مشهود است.
ترک‌هایی که کارشناسان میراث فرهنگی هرچند به کلیسا سرکشی کرده‌اند اما سهمی در مرمت آنها ندارند. البته با حضور کارشناسان روسی احتمال ریزش گنبد فعلا منتفی اعلام شده اما رشد ترک‌ها غیر قابل انکار است.
شیرانی در مورد خانه سالمندان کلیسا هم معتقد است سرای سالمندان این کلیسا نخستین خانه سالمندان کشور است که در وهله نخست برای مهاجرینی که خانواده نداشتند در سال 1320 تأسیس شده اما اکنون پذیرای 30 نفر سالمند از ادیان مختلف است.این سرا زمانی پذیرای الکساندر دروزنُف (نویسنده و شاعر)، نیکلای شوشتین (مهندس سدسازی)، واسیلی آوچینیکُف (مهندس برق)، گوبا (مهندس راه سازی) از مشهورترین چهره‌های مهاجرین روس بوده است.
نظر شما