چمدان : مهدی مرتضوی سرپرست هیأت باستان شناسی ، امروز « چهارشنبه » با اعلام این خبر گفت :روباهک نام معروفترین محوطه محدوده مورد مطالعه طرح «بررسی باستان شناسی و گمانه زنی به منظور تعیین حریم محوطه های محدوده روباهک – دزک سراوان »است .

وی با بیان اینکه تپه روباهک دارای شواهد سفالی عصر مفرغ است که قدیمیترین و معروفترین محوطه در میان ده محوطه مورد مطالعه در این محدوده می باشد افزود: وجه تسمیه آن به زیست روباه در اطراف این محوطه که در طی فعالیت میدانی شاهد برخی از آنها بودیم باز می گردد.

این باستان شناس اظهار داشت : کار میدانی حاضر در محدوده ای با وسعت تقریبی 600 هکتار در میان سراوان و روستای احمد آباد از طرفی و روستاهای دزک و کولو از طرف دیگر طی 45 روز صورت گرفت .

مرتضوی با اشاره به این نکته که در این فعالیت میدانی در ابتدا طی یک مرحله بررسی و شناسایی 10 محوطه از عصر مفرغ تا دوره اسلامی شناسایی شد گفت : سپس تمامی این محوطه ها با حفر حدود 100 گمانه تعیین حریم شدند.

به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری ، او تصریح کرد : به نظر می رسد تعدادی از محوطه ها از نوع کمپ سایت مشابه نمونه های امروزی در همین منطقه که در کپر زندگی می کنند، باشند.

این باستان شناس با بیان اینکه وجود رسوبات سیلابی در برخی از محوطه ها گروه باستان شناسی را وادار کرد تا برخی از گمانه ها را تا عمق بیش از 3 متر حفر کند افزود: مرحله بعدی بررسی محوطه بود که به منظور درک بهتری از پراکندگی ادوار فرهنگی بر اساس شواهد سطحی صورت گرفت.

او گفت : با توجه به دو فاکتور اندازه و میزان دخالت انسانی در این محوطه ها سه نوع استراتژی برای بررسی شامل بررسی سیستماتیک در دو محوطه؛ بررسی طبقه ای شامل دو نوع منظم و غیرمنظم در چهار محوطه و بررسی غیر احتمالی در چهار محوطه اتخاذ شد و در تمامی این محوطه ها روش نمونه برداری از نوع غیراحتمالی بوده است.

او در ادامه یکی از فعالیت هایی که در این کار میدانی انجام شد را شناسایی و بررسی غیراحتمالی قنات های محدوده مورد مطالعه اعلام کرد که در چندین رشته پراکنده شده بودند.



رییس هیأت باستان شناسی با اشاره به این نکته که در کنار برخی از قناتها سفالهایی متعلق به دوران اسلامی کشف شد تصریح کرد: هر چند تاریخ گذاری این محوطه نیازمند مطالعات دقیق تری است، اما شواهد موجود گویای فعال بودن این قناتها از قرون میانی اسلامی تاکنون بوده است.

مرتضوی گفت :مرحله پایانی کار تهیه نقشه توپوگرافی محوطه ها با دستگاه توتال استیشن بود که در درک بهتر موقعیت محوطه ها، نحوه قرارگیری، ارتفاع و ...بسیار مناسب است.

به گفته این باستان شناس به نظر می رسد محدوده مورد مطالعه حداقل و بر اساس شواهد موجود از عصر مفرغ تا دوران معاصر که روستای دزک نماد زنده آن است، فعال بوده است.

او افزود:براساس شواهد موجود دو نوع استقرار دائمی و موقت در این محدوده قابل مشاهده است که تقریبا این نوع از استقرار های انسانی امروزه در محدوده قابل مشاهده هستندو یکی از مشکلات این طرح دخالتهای گسترده انسانی در محدوده مورد مطالعه است.

تخریب برخی از محوطه ها

وی با ابراز تأسف از اینکه برخی از محوطه ها به بهانه فعالیتهای کشاورزی و عمرانی تخریب شده اند و برخی از آنها با سنگ چین کردن محدوده محوطه مورد تعرض قرار گرفته اند اظهار امیدواری کرد این پروژه کمک کند تا با تأکید بر تعلق این محوطه ها به میراث فرهنگی، از آنها به خوبی حراست و محافظت شود.

او گفت :متاسفانه محوطه هایی همچون محوطه های مهرگان، تپه سنگی احمد آباد، کهنوک، شاه مردان و نخلستان وجود داشتند که فعالیتهای ساختمانی درون عرصه آنها به شدت به آنها آسیب های جبران ناپذیری وارد کرده و این انتظار از میراث فرهنگی سراوان می رود که با مدیریت قاطع مانع از دخل و تصرف های بیشتر و تخریب محوطه ها شود.

بررسی باستان شناسی و گمانه زنی به منظور تعیین حریم محوطه های محدوده روباهک – دزک سراوان با مجوز ریاست پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در حال انجام است .

گفتنی است ، شهرستان سَراوان یکی از شهرستان‌های استان سیستان و بلوچستان در جنوب شرق ایران است. مرکز این شهرستان شهر سراوان است که در منتهی‌الیه شرقی‌ترین نقطه کشور واقع است و به زادگاه خورشید ایران شهرت دارد.

سراوان اولین نقطه در کشور است که خورشید در آن طلوع می‌کند به‌طوری‌که طلوع و غروب خورشید در سراوان با طلوع و غروب خورشید در غربی‌ترین شهر کشور یک ساعت و ۱۷ دقیقه اختلاف دارد از این رو به زادگاه خورشید ایران معروف است.

دزک نام روستایی در دهستان حومه بخش مرکزی شهرستان سراوان قرار گرفته است که بواسطه مسجد جامع اش با سبک معماری خراسانی معروف است.نزدیکی این روستا به شهرستان سراوان گاهی این تصور را بوجود می آورد که گویا این روستا یکی از محلات سراوان باشد.

وجود نخلستانهای متعدد در درون و اطراف این روستا، زیبایی خاصی بدان بخشیده است. شاید به جرات بتوان گفت شکل گیری و تداوم سکونت در این روستا که پیشینه آن به هزاره سوم پیش از میلاد می رسد عمدتا به واسطه غنای محیطی آن بوده است.