سردر حمام گنجعلی خان | عکس: آیسان زرفام[/caption]



«حمام گنجعلی خان» در دل مجموعه زیبای گنجعلی خان شهر کرمان از شاخص‌ترین حمام‌های سنتی ایران است که علاوه بر بنایی با ویژگی‌های چشمگیر معماری و تزئینات هنری، امروز به موزه‌ای از مردم شناسی نظافت ایرانیان تبدیل شده‌است.

درب چوبی که باز می‌شود دنیای کاشی‌های آبی با موج خود شما را به داخل حمام می‌کشانند. حمامی که در سال ۱۰۰۵ هجری قمری یعنی در زمان صفویان که دوره رونق ساخت حمام در ایران بوده است به دستور  گنجعلی خان حاکم کرمان ساخته می‌شود.

 

حمام گنجعلی خان | عکس: آیسان زرفام[/caption]

زیبایی این حمام بزرگ، زیبا، مجلل و البته مردانه تنها به خاطر هنر معماری سلطان محمد معمار یزدی نیست بلکه نهایت سلیقه و دست و دلبازی، مقرنس کاری، قرینه سازی، کاشیکاری، گچ‌بری، نقاشی و تزئینات سنگی در ساخت آن به کار رفته است.

حمام گنجعلی‌خان، علاوه بر سردر و ورودی مانند دیگر حمام‌های سنتی قسمت‌های مختلفی دارد از جمله رختکن وگرمخانه؛ رختکن از چند غرفه تشکیل شده که هرکدام به صورت مجزا برای طبقات مختلف، روحانیون، خوانین، کارگران، بازرگانان، کشاورزان و پیشه وران در نظر گرفته شده است. رختکن علاوه بر تعویض لباس، جایی برای خوردن چای و کشیدن قلیان نیز بوده است. در رختکن‌ها فواره هم وجود دارد که علاوه بر تاثیر در نورپردازی حال و هوای دلپذیری به رختکن‌ها می‌داده‌است.
 

رختکن حمام گنجعلی خان | عکس: آیسان زرفام[/caption]

گرمخانه محل اصلی استحمام بوده و به بخش‌های حاکم نشین، خزینه، نظافتخانه و چاله حوض (حوض آب سرد) تقسیم می‌شده‌ است. اکنون درون حوض‌ها را ماهی‌های قرمز زیبا ریخته‌اند و تلالوی نوری که از دریچه‌ها به درون حوض می‌تابد و تصویر کاربندی‌ها و مقرنس‌های سقف روی آب فضای زیبایی درون گرمخانه ایجاد کرده است.
 

تصویر سقف در حوضچه حمام گنجعلی خان | عکس: آیسان زرفام[/caption]

در قسمت شرق و غرب گرمخانه نیز سنگ‌های یکپارچه مرمر سرخ قرار دارد که سنگ زمان است و نور را به گونه‌ای از دریچه بالای حمام منعکس می‌کند که زمان برای استحمام کنندگان مشخص شود.

در گذشته دو دیگ مسی در خزینه، آب را گرم می کرده و از طریق کانال‌هایی در زمین (تون‌ها) گرمای اضافه به کف حمام گسترده می‌شده و دود حاصل از آتش نیز از طریق دودکش از حمام خارج می‌شده است که به این سیستم گرمایشی گربه‌رو می‌گفتند.
 

گرمخانه حمام گنجعلی خان | عکس: آیسان زرفام[/caption]

این حمام تا سال ۱۳۱۶ مورد استفاده عموم بوده است و در سال ۱۳۵۰ به موزه تبدیل می‌شود. در حال حاضر مجسمه‌های  مومی در بخش‌های مختلف این حمام چگونگی استحمام به رسم قدیم ایرانیان را به بازدیدکنندگان نشان می‌دهد.
 

حمام گنجعلی خان | عکس: آیسان زرفام[/caption]