چمدان">چمدان - ناحیه‌ای که نخجوان امروزی را تشکیل می‌دهد تا اوایل قرن نوزدهم میلادی بخشی از سرزمین ایران اما از سال ۱۸۲۸ بعد از آخرین جنگ میان ایران و روسیه و معاهده ترکمانچای نخجوان جزو سرزمین‌های امپراتوری روسیه شد.

بطلمیوس، فیلسوف و دانشمند یونانی قرن دوم میلادی در کتابش با نام «جغرافی» از نخجوان باعنوان «نخوآنا» یاد کرده است. زبان‌شناس قرن نوزدهم یوهان هاینریش هوبشمان این پیشنهاد را مطرح کرد که معنی تحت‌الفظی واژه نخجوان در زبان ارمنی «جایگاه فرود» است و به فرود کشتی نوح روی کوه آرارات و اسکان مردمان داخل کشتی در حاشیه شمالی رود ارس اشاره دارد.

از نظر تاریخی، قدیمی‌ترین اثر فرهنگی که در این منطقه پیدا شده به عصر نوسنگی یعنی حدود ۱۰هزار سال پیش بازمی‌گردد اما باستان‌شناسان آذربایجانی معتقدند که بسیاری از یافته‌های باستان‌شناختی در این منطقه، بسیار قدیمی‌تر و مربوط به عصر پارینه‌سنگی است.

 

غار اصحاب کهف

یکی از جاذبه‌های گردشگری نخجوان، غاری است که گفته می‌شود اصحاب کهف در آن به خواب رفته‌اند. البته این غار تنها یکی از نقاط مرتبط به اصحاب کهف است. دهکده رجب در جنوب امان پایتخت اردن یکی از مکان‌هایی است که به‌عنوان غار یاران شناخته می‌شود. مسجد چنینی در جنوب تونس که «مسجد الرقود السبا» یا «مسجد هفت خفته» نام دارد جایی است که به‌عنوان مدفن هفت یار غار معرفی می‌شود. به‌جز این مسجد، مکان‌های دیگری هم در تونس هستند که به غار یا مدفن اصحاب کهف نسبت داده می‌شوند. مکان دیگر منسوب به اصحاب کهف در منطقه القبائل در الجزایر است.

غار اصحاب کهف نخجوان در کوهستانی واقع در شهرستان بابک قرار دارد. برای رسیدن به این غار مسیر راه با پلکانی به‌سبک پلکان‌های منتهی به قلعه بابک ارسباران هموار شده‌ است. این شهرستان هم همانند قلعه بابک نامش را از بابک خرمدین سردار ایرانی که بعد از مرگ ابومسلم خراسانی علیه خلافت عباسی قیام کرد، می‌گیرد.

پایین این کوه، به‌سبک سفره‌خانه‌های درکه و دربند تهران، چایخانه‌هایی در نظر گرفته شده است که با چای ترکی سماوری و نبات و باقلوا از بازدیدکنندگان پذیرایی می‌کنند.
 

یکی از جاذبه‌های گردشگری نخجوان غاری است که گفته می‌شود اصحاب کهف در آن به خواب رفته‌اند | عکس: هدا عربشاهی
 

غار اصحاب کهف نخجوان در کوهستانی واقع در شهرستان بابک قرار دارد | عکس: هدا عربشاهی
 

آیاتی از سوره کهف در قرآن کریم به زبان آذری در ورودی کوه منتهی به غار منسوب به اصحاب کهف | عکس: هدا عربشاهی
 

یکی از دهانه‌های ورودی به غار اصحاب کهف در شهرستان بابک نخجوان | عکس: هدا عربشاهی[/caption]
 

یکی دیگر از دهانه‌های ورودی به غار | درون این غار چندان بزرگ نیست | عکس: هدا عربشاهی[/caption]
 

کتیبه‌ای از سوره اصحاب کهف در نمازخانه‌ کوه اصحاب کهف | عکس: هدا عربشاهی[/caption]

 

مزار نوح نبی

مزار نوح نبی هم از دیگر جاذبه‌های نخجوان است که کنار «کهنه‌قلعه» (قلعه قدیمی) در بخش جنوبی نخجوان قرار دارد. معماری ساختمان این بنا مربوط به قرن هشتم میلادی است که در سال ۲۰۰۶ به‌طور کامل بازسازی شده است. این مزار شامل بقایایی از یک طبقه زیرین به‌شکل معبد است که روی آن دخمه‌ای قرار گرفته است. ستونی سنگی وسط این دخمه وجود دارد که براساس افسانه‌ای، یادگاری‌های به‌جامانده از نوح نبی زیر آن مدفون شده است. کوه آرارات در ارمنستان چشم‌اندازی بسیار زیبا از مزار نوح نبی دارد و همان‌طور که پیشتر گفته شد برپایه روایت‌هایی کشتی نوح بر فراز این کوه فرود آمده است.

با وجود این، این اثر تاریخی در نخجوان هم تنها مکانی نیست که به مقبره نوح نبی نسبت داده می‌شود. مقبره نوح در کشور اردن، مسجد امام علی (ع) در نجف، کَرک‌نوح در لبنان و جزیره ابن‌عمر در ترکیه هم از دیگر مناطقی است که احتمال می‌رود مدفن حضرت نوح باشند.

مزار نوح نبی هم از دیگر جاذبه‌های نخجوان است که کنار «کهنه‌قلعه» (قلعه قدیمی) در بخش جنوبی نخجوان قرار دارد. معماری ساختمان این بنا مربوط به قرن هشتم میلادی است که در سال 2006 به‌طور کامل بازسازی شده است | عکس: هدا عربشاهی

یکی از برج‌های کهنه‌قلعه | در افق سمت چپ می‌توانید قله برفی کوه آرارات را ببینید | عکس: هدا عربشاهی[/caption]

 
گذر از روی ارس

بهترین مسیر برای سفر به نخجوان عبور از مرز زمینی ارس در منطقه جلفا است. به‌این‌ترتیب، علاوه‌ بر بازدید از جاذبه‌های نخجوان می‌توان از زیبایی‌های جلفا هم دیدن کرد و عبور از روی رودی به‌طول ۱۱ کیلومتر را تجربه کرد که از معاهده ترکمانچای به‌عنوان سرحدات مرزی شمال‌غربی ایران شناخته می‌شود. آسیاب‌خرابه، کلیسای استپانوس‌قدیس و پل‌آهنی از جاذبه‌های جلفا است.
 

آسیاب‌خرابه | یکی از مناطق گردشگری بسیار زیبای جلفا است که از آبشارهای کوچک و بزرگی که منشاء آن‌های چشمه‌های بالای کوه است تشکیل شده است. درختان زیبای انجیر و خزه‌ها جلوه‌ای خاص به این مکان داده‌اند | عکس: هدا عربشاهی
 

نمایی دیگر از زیبایی آسیاب‌خرابه جلفا | عکس: هدا عربشاهی
 

کلیسای استپانوس قدیس | در فاصله 17 کیلومتری جلفا و 3 کیلومتری رود ارس قرار دارد. این کلسیا که در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده در قرن نهم میلادی بنا شده است اما به‌دلیل آسیب‌هایی که زلزله به این ساختمان وارد کرده بود در دوره صفویه به‌طورکامل مرمت شد. مرمت بعدی این کلیسا به‌دستور عباس‌میرزا ولیعهد و در دوره قاجار انجام شد | عکس: هدا عربشاهی
 

حیاط مشرف به صومعه پشت کلسیای استپانوس قدیس | عکس: هدا عربشاهی
 

پل آهنی جلفا | سال 1914 راه‌آهن تبریز - جلفا این پل را که در شرق شهر جلفا و روی رود ارس قرار دارد به‌عنوان مرز ارتباطی میان ایران و نخجوان ساخت. از چند سال قبل کنار این پل بنای یادبودی در بزرگداشت سه مرزبان ایرانی با اسامی سید محمد راثی هاشمی، عبدالله شهریاری و سرجوخه ملک‌محمدی که زمان حمله نیروهای شوروی در جنگ جهانی دوم به مرزهای ایران تا پای جان در برابر نیروهای مهاجم مقاومت کردند، ساخته شده است | عکس: هدا عربشاهی
 

رود ارس | رودی به‌طول 11 کیلومتر که از معاهده ترکمانچای به‌عنوان سرحدات مرزی شمال‌غربی ایران شناخته می‌شود | عکس: هدا عربشاهی