چمدان : کمی بالا رفتن از شیب کوه شما را به راهروهای خشتی می‌رساند، از راهرو های خشتی که عبور می‌کنید ناگهان منظره‌ای دور از تصور میخکوبتان می‌کند. سرسرایی که دور آن را اتاقک‌های خشتی با سقف‌های گنبدی فرا گرفته است و قلعه‌ای به جا مانده از دوره ساسانی است و در پس آن آتشکده‌ای که زرتشتیان آن را بنا کردند.

در متون مقدس زرتشتی دریاچه و این کوه مقدس خوانده شده‌ و گفته شده که سوشیانت یا همان منجی در این کوه به دنیا می‌آید[/caption]

 

قلعه‌ای به جا مانده از دوره ساسانی که در پس آن آتشکده‌ای قرار دارد[/caption]
 

نمایی از قلعه ساسانی کوه خواجه یا اوشیدا[/caption]
 

تصویر بازسازی شده از قلعه ساسانی کوه خواجه[/caption]
 

تصویر بازسازی شده از قلعه ساسانی کوه خواجه[/caption]

در متون مقدس زرتشتی دریاچه و این کوه مقدس خوانده شده‌ و گفته شده که سوشیانت یا همان منجی در این کوه به دنیا می‌آید بنابراین زرتشتیان بیش از ۳ هزار سال پیش آتشکده‌ای را در این کوه بنا می‌کنند و آیین‌های مذهبی خود را بر فراز این کوه انجام می‌دهند.

اما این کوه علاوه بر زرتشتیان از جهت دیگری نیز مورد اهمیت برای مسیحیان است. در متون مقدس مسیحی گفته شده که تولد مسیح را سه نفر در شرق پیش‌بینی می‌کنند و برای بشارت تولد این نوزاد و دیدن آن به سوی بیت لحم سفر می کنند. روایت‌های متعددی از اینکه آن سه نفر که بودند و دقیقا از کجا آمده‌اند وجود دارد که یکی از این روایات به این کوه باز می‌گردد.

برخی معتقدند که آن سه نفر سه مغ زرتشتی بودند که در آتشکده کوه اوشیدا تولد مسیح را پیش‌بینی کرده و برای دادن این بشارت به محل تولد او سفر می‌کنند تا این نوزاد از خطر در امان بماند. اما این روایت همچنان در هاله‌ای از ابهام است.
 

در نقاشی‌های بیزانس معمولا «سه مغ» در لباس‌های پارسی هستند | نقاشی سال ۵۶۵ میلادی[/caption]

جالب است که در آثار به جای مانده از بناهای ساخته شده در این کوه بقایای نقاشی‌های دیواری به چشم می خورد، نقاشی‌هایی که روزگاری سراسر سقف برخی بناهای ساخته شده در این کوه را پوشانده بود و داستان‌هایی را روایت می‌کرد که شاید  پاسخ راز افسانه‌های این کوه در آن‌ها بود  اما این نقاشی‌ها توسط باستان شناسان خارجی که برای اولین بار در دهه‌های اول و دوم سده ۱۹۰۰ میلادی این مجموعه را بررسی می‌کنند از بنا جدا شده تا با کشتی به خارج از کشور منتقل شود که البته گفته شده که این نقاشی‌ها در میانه راه در آب غرق می‌شوند.
 

نقاشی سفر مغ‌ها در موزه بروکلین[/caption]

در مرتفع‌ترین بخش این کوه نیز زیارتگاه مسلمانان جای گرفته است،   آرامگاه خواجه مهدی یکی از دوستداران خاندان علوی و چند آرامگاه دیگر متعلق به دوره اسلامی که ارزشی خاص به این کوه برای مسلمانان داده‌ است.

دیدن این کوه با آثاری از دوره‌های اشکانی، ساسانی و اسلامی شامل، کاخ، معبد، آرامگاه، آتشکده و ... را  با حال و هوای عجیب و بی‌نظیر آن از دست ندهید.