پل محمد حسن خان قاجار در جنوب شهر بابل و بر سر راه قدیم بابل به آمل بر روی رودخانه بابل دارای هشت چشمه است که 6 چشمه اصلی آن بزرگتر و دو چشمه ابتدایی و انتهایی آن کوچکتر از بقیه است. تا سال 1343 شمسی راه ارتباطی بابل به بندپی، آمل، تهران، روستاهای جنوب و جنوب غرب بابل از این پل بود که با بهره‌برداری از پل «موزیرج» در محور جاده جدید بابل به آمل از فشار وارده به این پل کاسته شده است. پل محمد حسن خان توسط سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران با شماره 1414 در اردیبهشت سال 56 به ثبت آثار ملی رسیده است.
علیرضا صادقی امیری دبیر انجمن جوانان سپید پارس استان مازندران درباره اتفاقات جدیدی که بر روی این پل افتاده است به خبرنگار چمدان می‌گوید: «30 تیرماه با لودر تمام جان پناه‌های پهلوی اول و دوم را کندند. ما در اینجا با دو مسأله رو به رو هستیم فرض مجاز بودن تخریب، روش به کار رفته اشتباه است و نباید ماشین آلات سنگین به کار برود و با همین پیکورهای دستی می‌شد این کار را انجام داد. تمام تلاش ما در طول این سالها بر این بوده که ماشین آلات سنگین از روی پل رد نشود حال چگونه است که به بهانه مرمت و احیا مسوولان خود قانون را زیر پا می‌گذارند. از سویی با این پرسش رو به رو هستیم که چه حاجت به کندن جان‌پناه‌ها که در پاسخ باید گفت مسوولان به این نتیجه رسیده‌اند که جان پناه‌های پهلوی الحاقی است و می‌خواهیم با کندن آنها جان پناه دوره قاجار و چهار برج آن را بازسازی کنیم؟!»
او اضافه می‌کند: «این پل در دوره پهلوی به همین شکل ثبت شده است. زمانی که یک اثر با همان تزییناتش ثبت می‌شود هیچ کس حق دخل و تصرف در آن ندارد. مانند آن است که ما برای احیای مسجد جامع ساری بخش قاجاری را تخریب کنیم و بگوییم می‌خواهیم سبک دوره ساسانی را احیا کنیم. یا فلان مسجد جامع را تخریب کنیم و بگوییم می‌خواهیم به سبک قدیم‌اش آتشکده احداث کنیم چنین چیزی امکان‌پذیر است؟! اصلاً فرض که این طرح از سوی شهرداری و شورای شهر ارائه شده باشد، میراث فرهنگی با چه منطقی و طبق کدام قانون به چنین اقدامی رضایت داده است؟ حداقل خاطره جمعی سه نسل از پهلوی اول تا جمهوری اسلامی با این پل به همین شکل بوده است و عکس‌های موجود هم گواه همین امر است.»
[caption id="attachment_40532" align="aligncenter" width="1100"]
عکس: محمدجوادحسن‌زاده منبع بابل شهر بهار نارنج[/caption]
این فعال میراث فرهنگی با اشاره به رفت و آمدهای پیشین ماشین آلات و خودروها از روی این پل و تصادف با پایه‌های آن، همچنین خشکسالی و کمبود آب رودخانه که به نشست پل می‌انجامد، تأکید می‌کند: «این پل تن و پایه‌های نحیفی دارد و تا کنون هیچ مرمت اصولی روی آن انجام نشده است. به حد کفایت در طول سالیان گذشته اسیر تصمیمات عجولانه و بی تدبیرانه مسوولان بوده است. فقط یک مورد از این دست اقدمات کندن بدنه پل با پیکور و نصب چراغ‌ها بوده است. ده‌ها بار نور پردازی این پل را تغییر دادند. مسأله نشست زمین و پل به دلیل کم شدن آب هم مطرح است. حال هم برای ساخت جان پناه در دو طرفش آجری بیشتری پیاده و بار سنگین بیشتری بر دوش این پل قدیمی می‌گذارند. آیا پل طاقت این اضافه وزن را دارد؟»
تحقیقات خبرنگار چمدان نشان می‌دهد که در حال حاضر دو پیمانکار از شهرداری و راه و شهرسازی در محل حضور دارند و ناظر میراثی هم شخصی است که در کارنامه کاری خود مدیر پایگاه برج‌های آرامگاهی مازندران و شمال کشور را دارد. حال این پرسش مطرح است نمره قبولی این فرد در مرمت آتشکده آمل، برج آرامگاه داعی کبیر محله راستکوی آمل، برج رسکت ساری و برج لاجیم سواد کوه چقدر بوده است و معاونت میراث فرهنگی استان مازندران با چه منطق و قانونی مجوز چنین اقدامی را صادر کرده است؟
به گزارش چمدان، در نیمه دوم قرن دوازدهم هجری، محمد حسن خان قاجار- جد آقا محمد خان - با صرف دوازده هزار تومان پل عظیمی بنا کرد که به نام وی به پل محمد حسن خان معروف شد. این پل صد متر درازا و شش متر پهنا و هشت متر ارتفاع و هشت چشمه دارد. پل محمد حسن خان، از همان ابتدا به احتمال قوی به این نام مشهور بوده و نام دیگری به آن اطلاق نمی‌شد. پل محمد حسن خان توسط محمد حسن خان جد آقا محمد خان قاجار بر روی بابل‌رود به سال 1168 ه.ق احداث شد. سیاحانی مانند رابینو و ... همگی در تاریخ ساخت پل محمد حسین خان هم عقیده بوده و آن را مربوط به دوره افشاریه دانسته‌اند.
پیش از این پل قاجاری به نوشته تاریخ بیهقی، در دوره غزنوی در این محل پلی چوبی وجود داشته است، که به نوشته تاریخ طبرستان ابن اسفندیار، بعدها به دستور نصیرالدوله شاه غازی (۵۵۸-۵۳۶ ه. ق) «زر به خروارها ریخته شد و پارو در میان زد و … پلی از خشت و آهک بنا کردند». از مصالح به کار رفته می‌توان به آجر، ملات گچ و آهک و تخم مرغ اشاره کرد.
[caption id="attachment_40649" align="aligncenter" width="1100"]
بازدید از عملیات مرمت پل محمدحسن خان با حضور مهندس جواد بیژنی و مهندس رضا شافعیان اعضای شورای شهر بابل و کارشناسان اداره کل میراث استان و شهرداری/ شنبه 1 مرداد[/caption]
این گزارش ادامه دارد
نظر شما