چمدان :   اکبر نعمت اللهی در گفت‌وگو با خبرنگار چمدان گفت: «از آنجا که هواکش مترو دروازه دولت مانع دید موزه و ورودی آن بود و از آنجا که این هواکش در زمین موزه قرار داشت و از سویی از ابتدا اشتباه جانمایی شده بود و کاربردی هم ندارد، این هواکش به طور کامل تخریب می‌شود و قرار هم نیست به جای آن سازه دیگری ساخته شود.»

[caption id="attachment_40334" align="aligncenter" width="1100"] تخریب هواکش مترو در حریم پمپ بنزین تاریخی دروازه دولت | عکس: سفرنویس[/caption]

مدیر موزه‌ها و مرکز اسناد صنعت نفت درباره زمان افتتاح موزه و فرآیند مرمت مجموعه توضیح می‌دهد: «مرمت قسمت‌های مختلف به پایان رسیده است. پس از تخریب سازه هواکش مترو و مرمت دیواره‌های جانبی پمپ بنزین دروازه دولت، فاز چیدمان آثار آغاز می شود و ان شالله اگر مشکلی پیش نیاید این مکان به عنوان موزه بنزین خانه تا سه ماه آینده افتتاح می‌شود.

[caption id="attachment_40330" align="aligncenter" width="800"] هواکش مترو پمپ بنزین دروازه دولت قبل از تخریب[/caption]

تخریب هواکش متروی مقابل پمپ بنزین دروزاه دولت در تقاطع خیابان های انقلاب و سعدی، پس از برگزاری جلسات متعدد کارشناسی و رایزنی های مدیریت موزه ها و مرکز اسناد صنعت نفت با شهرداری و متروی تهران، انجام شد.

[caption id="attachment_40329" align="aligncenter" width="700"] دو خودروي قديمي (فولكس واگن و بنز 190) به عنوان خودروهاي در حال سوختگيري در موزه پمپ بنزين دروازه دولت به نمايش درخواهند آمد. اين جايگاه كه در ابتداي شروع به كار تنها يك سكو داشت، به تدريج داراي سه سكو شد و زمانی كه در اختيار شهرداري تهران قرار گرفت، يك سكويش را به علت احداث هواكش مترو از دست داد. با گشايش موزه اين جايگاه همچنان داراي دو سكو خواهد بود[/caption]

سفر نویس هم طی چند گزارش در این باره نوشت:« اصلاح نمای جایگاه سوخت قدیمی دروزاه دولت تهران و نزدیک کردن محیط اطراف آن به اصالت اولیه از جمله اهداف اقدام به تخریب هواکش مترو در این منطقه بود که به سرانجام رسید.



پمپ بنزین دروازه دولت از جمله جایگاه‌های قدیمی در شهر تهران است که توسط شرکت نفت انگلیس و ایران در دوران پهلوی اول ساخته شده و بنای آن از معماری ویژه‌ای برخوردار است. این جایگاه قدیمی قرار است به عنوان سومین موزه نفت کشور تا پایان سال جاری گشایش یابد.



 

پیش‌تر و در 29 آذر 94 ماه  نعمت الهی رییس موزه‌های نفت اعلام کرد که به زودی اولین موزه صنعت نفت در یکی از قدیمی‌ترین جایگاه‌های پمپ بنزین شهر تهران ایجاد خواهد شد.

وی ضمن تایید راه اندازی موزه نفت تهران اعلام کرد: پس از تحویل ساختمان و جایگاه پمپ بنزین قدیمی دروازه دولت توسط شهرداری به وزارت نفت این موزه به زودی راه اندازی خواهد شد. شرکت مشاوری هم برای شناسایی آسیب‌های وارده به این جایگاه انتخاب و مقرر شده است تا دو ماه آینده طرح جامع عملیاتی و مرمتی را پس از انجام بررسی‌ها و مطالعات لازم به وزارت نفت ارائه کنند.

[caption id="attachment_40335" align="aligncenter" width="700"] جمع آوری کف اتاق‌های اداری و محوطه، کف سازی مناسب آنها، طراحی و اجرای عایق مناسب، جمع آوری تاسیسات روکار و اجرای تاسیسات مناسب در بنای اصلی و محوطه، حذف اندود رنگ‌های موجود در نمای اصلی، تمیز کردن سطح آجرها، تعویض آجرهای فرسوده، بندکشی آنها، تثبیت کاشی‌های موجود و بازسازی بخش‌های آسیب دیده، طراحی و اجرای درب و پنجره‌های مناسب، جمع آوری تاسیسات روکار، ایزوگام سقف‌ها، احیای سرویس بهداشتی، خاکبرداری و جمع آوری تعدادی از باغچه‌ها از جمله اقدامات صورت گرفته در فاز اول به شمار می‌رود[/caption]

 

نعمت الهی یادآور شد: زمانی که این ساختمان در اختیار شهرداری بود به عنوان محل دپوی سطل‌های زباله و ایستگاه خدمات میانی از آن استفاده که صدمات جبران ناپذیری به تاسیسات زیربنایی آن وارد شده است و امیدواریم پس از ارائه طرح مشاور کار اجرایی آغاز تا از آسیب بیشتر به این بنا جلوگیری شود. همچنین تنها کاربری تعیین شده برای این ساختمان صرفا موزه و گنجینه صنعت نفت ایران خواهد بود و مکاتبات لازم با سازمان میراث فرهنگی برای ثبت این اثر انجام شده است.

پمپ بنزین دروازه دولت در خیابان انقلاب، بعد از میدان فردوسی، ابتدای خیابان سعدی، نبش بن بست فیات قرار دارد.

[caption id="attachment_40327" align="aligncenter" width="470"] پمپ بنزین دروازه دولت و سردری که دیگر نیست | عکس: سفرنویس[/caption]

پمپ بنزین دروازه دولت، یکی از قدیمی‌ترین عمارت‌های پمپ بنزین ایران و شهر تهران است در کتاب راهنمای ایران و تهران که در آذر ماه ۱۳۳۰ توسط دایره جغرافیایی ستاد ارتش و زیر نظر سرتیپ رزم آرا توسط نشر تابان منتشر شده، در صفحه ۴۱  آمده است در تهران ۱۰ جایگاه پمپ بنزین قرار داشته :

پمپ بنزین شماره ۱ ، خیابان پهلوی ، چهارراه گمرک – پمپ بنزین شماره ۲ ، خیابان شاهرضا – پمپ بنزین شماره ۳ خیابان ری – پمپ بنزین شماره ۴ خیابان بوذرجمهری – پمپ بنزین شماره ۵ خیابان دروازه شمیران ، جلوخان مجلس – پمپ بنزین شماره ۶ خیابان سعدی ، دروازه دولت – پمپ بنزین شماره ۷ خیابان نظامی ، جنب باغشاه – پمپ بنزین شماره ۸ میدان اعدام – پمپ بنزین شماره ۹ خیایان حافظ ، چهارراه یوسف آباد ، شاهرضا – پمپ بنزین شماره ۱۰ دروازه قزوین ، جاده قدیمی کرج

اولین جایگاه در تقاطع خیابان ولیعصر و مولوی تخریب، سومین جایگاه به نام پمپ بنزین ری با توجه به ثبت در فهرست آثار ملی شبانه تخریب و چهارمین جایگاه در خیابان ۱۵ خرداد به صورت ناشیانه مرمت شده است که خوشبختانه تاکنون تخریب کامل نشده است.

[caption id="attachment_40328" align="aligncenter" width="450"] پمپ بنزین دروازه دولت و کاشی‌های آن | عکس: سفرنویس[/caption]

پمپ بنزین دروازه دولت با کاشی‌های هفت رنگ و معماری ایرانی و اسلامی که متعلق به شرکت نفت بود، برای ساخت ایستگاه مترو در اختیار شرکت مترو قرار گرفت. سپس به شهرداری و بعد از آن به شرکت بهروزان آرمان شهر و سپس تبدیل شد به محل نگهداری سطل زباله و در نهایت … سبک معماری آن به دوره پهلوی اول شبیه است. هرچند تاریخ دقیق ساخت آن معلوم نیست اما به طور تقریبی حدود ساخت آن به سال ۱۳۲۷ شمسی بازمی گردد.

سوابق پژوهشی خاصی راجع به پمپ بنزین دروازه دولت وجود ندارد. تنها کاری که در رابطه با پمپ بنزین دروازه دولت انجام شده است، نقشه برداری آن توسط مهندسان مشاور طرح تفکر معماری برای شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی درجهت ساخت نمونه‌های مشابه در اماکن دیگر بوده است.

معماری و مشخصات پمپ بنزین دروازه دولت:

سازه‌ای به نام پمپ بنزین در ایران به عنوان یک بنای تازه وارد قلمداد می‌شد و نحوه ساخت آن کمی مشکل. پس باید ساخت آن تلفیقی باشد از معماری نوین و هنرهای معماری دوران پهلوی اول.

[caption id="attachment_40337" align="aligncenter" width="274"] پمپ بنزین دروازه دولت در سال 1340 | در فاز دو مرمت بناي پمپ بنزين، مرمت سازه فلزي جلوي جايگاه، مرمت كاميون سوخت رسان ليلاند، خريد دو دستگاه خودروي قديمي (فولكس و بنز)، خريداري اشياء و اسناد مربوط به صنعت پخش فرآورده‌هاي نفتي، مرمت و احياي هواكش مترو، طراحي و انجام نورپردازي و چيدمان كه پس از پايان مرمت انجام مي شود[/caption]

پمپ بنزین دروازه دولت در زمینی ذوزنقه‌ای به مساحت حدود ۹۰۰ متر بنا شده، پمپ بنزین دروزاه دولت با پلانی به شکل سه مربع و پیش آمدگی در قسمتی از مربع میانی احدث شده است. اتاق‌های جانبی دارای ابعادی ۵ در ۵ متر بوده ولیکن مربع میانی با ابعاد ۶ در ۶ متر احداث شده است.

بنای پمپ بنزین دروازه دولت در کل آجری و نمای آن به صورت طاق‌هایی با کاشی‌کاری‌های هفت رنگ فیروزه‌ای است، طاق‌های قوس‌دار با کاشی‌کاری‌های نفیس، قاب‌های دور هر طاق به صورت نقش گره بود که با طرح‌های اسلیمی تزیین شده که از فضای سوختگیری تفکیک شده است و دیوارهای داخلی با اندود گچ پوشانده شده است.

[caption id="attachment_40338" align="aligncenter" width="750"] تخریب هواکش مترو دروازه دولت | عکس: سفر نویس[/caption]

در پیرامون عمارت و در ضلع‌های شمالی و غربی طاق نماهای آجری که یادآور معماری ایرانی است قابل مشاهده است.»