عبدالرضا نصیری در گفت و گو با چمدان اعلام کرد: محوطه بیشاپور،تنگه چوگان و غارشاپور در شهرستان کازرون، محوطه شهر گور، آتشکده و قلعه دختر در شهرستان فیروزآباد و محوطه کاخ سروستان در شهرستان سروستان آثار ثبت جهانی در پرونده منظر باستانی ساسانی استان فارس هستند.

یادآور می‌شود پرونده ثبت جهانی «محور ساسانی استان فارس» در جلسه امروز یونسکو تغییر نام داد و با عنوان پرونده «منظر باستانی ساسانی استان فارس» به ثبت جهانی رسید.

تنگ تاریخی چوگان

تنگ تاریخی چوگان در 23 کیلومتری شهر کازرون و روبروی شهر باستانی بیشاپور واقع شده و رودخانه شاپور در جهت شمال شرقی به جنوب غربی در میان آن روان است



[caption id="attachment_38490" align="aligncenter" width="480"] قش برجسته در تنگ‌چوگان کازرون[/caption]

[caption id="attachment_38489" align="aligncenter" width="600"] نقش برجسته در تنگ‌چوگان کازرون[/caption]

[caption id="attachment_38488" align="aligncenter" width="600"] نقش برجسته در تنگ‌چوگان کازرون[/caption]

[caption id="attachment_38487" align="aligncenter" width="600"] بهرام اول -تنگ چوگان - کازرون -[/caption]

[caption id="attachment_38486" align="aligncenter" width="600"] هرام دوم (شاپور دوم -ذوالاکتاف) تنگ چوگان[/caption]

[caption id="attachment_38485" align="aligncenter" width="600"] دریافت فر ایزدی بهرام اول تنگ چوگان[/caption]

[caption id="attachment_38484" align="aligncenter" width="600"] بهرام دوم (شاپور دوم -ذوالاکتاف) تنگ چوگان[/caption]

[caption id="attachment_38483" align="aligncenter" width="600"] پیروز بهرام دوم (شاپور دوم - ذوالاکتاف) تنگ چوگان[/caption]

[caption id="attachment_38482" align="aligncenter" width="600"] پیروزی شاپور اول بر والریانوس امپراطور روم تنگ چوگان[/caption]

[caption id="attachment_38481" align="aligncenter" width="600"] شاپور اول و امپراطور روم تنگ چوگان[/caption]

[caption id="attachment_38480" align="aligncenter" width="600"] پیروزی شاپور اول بر والریانوس امپراطور روم تنگ چوگان[/caption]

[caption id="attachment_38477" align="aligncenter" width="452"] نقش برجسته در تنگ‌چوگان کازرون[/caption]

غار شاپور

غار شاپور در 6 کیلومتری شهر تاریخی بیشابور و 25 کیلومتری شهر کازرون در انتهای تنگ چوگان، در سینه کوه و در ارتفاع حدود 800 متری از سطح زمین قرار دارد که قطر دهانه آن حدود 30 متر است و به سبب قرار گرفتن مجسمه شاپور بر دهانه آن به غار شاپور معروف شده است.

مجسمه 6 متری شاپور بر دهانه این غار، شاهکار پیکرتراشی ایران باستان است که پس از نزدیک به 1700 سال هنوز باقی مانده است.

[caption id="attachment_38492" align="aligncenter" width="1100"] عكسي از لحظه برپایی مجسمه شاپور اول ساسانی پس از هزار سال در غار شاپور کازرون كه در دوران حکومت پهلوی انجام شد. این مجسمه بیش از ۳۰ تن وزن و ٨ متر ارتفاع دارد![/caption]

اما این تندیس دچار آسیب‌های فراوان شده و ظرافت‌های آن اندکی از بین رفته است.

ظاهراً این مجسمه بر اثر زمین‌لرزه واژگون شده بوده که در سال 1336 توسط ارتش ایران و بدون لحاظ کردن اصول باستان شناسی تعمیر شده و دوباره به حالت اولش باز گشته است.

در آن سال برای دستیابی آسان به غار 230 پله از ارتفاعات صعب‌العبور دامنه پر شیب تا ورودی غار در سنگ‌های کوه کنده شده و سیمان گردیده است. از دهانه غار، پیکره کاملأ مشخص است .4 ایوان از دهانه به طرف داخل غار مهیا شده، اختلاف ارتفاع تراس اول با 10 پله به تراس دوم، دوم به سوم با 8 پله و سوم به چهارم دارای 7 پله است.

[caption id="attachment_38493" align="aligncenter" width="540"] برپایی مجسمه شاپور اول ساسانی غار شاپور کازرون. برپایی مجسمه پس از گذشت هزار سال. در دوران حکومت پهلوی انجام شد. این مجسمه بیش از ۳۰ تن وزن و هشت متر ارتفاع دارد[/caption]

پیکره در تراس چهارم قرار دارد. این تراس که وسیع تر از تراس‌های دیگر است به وسیله 12 پله به عمق غار راه دارد. ایجاد این تراس‌ها برای مشاهده هرچه بهتر این مجسمه در سال 1336 چیده شده است.

بعد از برپایی مجسمه، 4 سکو دور آن برای قراردادن قطعات جداشده مجسمه در آن سال ساخته شد که در حال حاضر آنها ویران شده اند و فقط جای این سکوها مشخص است.

این غار در نزدیکی شهر تاریخی بیشابور، مهمترین پایتخت ساسانیان، در انتهای تنگ چوگان و در سینه کوه، قرار دارد.

مجسمه شاپور تنها مجسمه سنگی بازمانده از دوران باستان است. غار شاپور یکی از 3 غاری است که در قسمت غرب تنگ چوگان قرارگرفته‌اند.

[caption id="attachment_38491" align="aligncenter" width="853"] مجسمه ۶ متری شاپور اول[/caption]

شهر گور

گور در زمان آبادانی خود، مرکز بخشی از ایالت فارس به نام کوره اردشیرخورّه بود.شهر گور اکنون متروک مانده و شهر کنونی فیروزآباد در سه کیلومتری آن قرار دارد. این شهر در اوایل قرن سوم میلادی به دستور اردشیر بابکان بنیاد شد. اردشیر ساسانی نام رسمی شهر تازه‌بنیاد خود را اردشیرخورّه به معنی فر اردشیر گذاشت. در منابع اسلامی این شهر به گور نیز معروف بوده که پس از اسلام، عربان آن را جور تلفظ می‌کردند. مورخان قدیم این واژه را دشت، پشته یا گودال معنی کرده‌اند. رواج نام فیروزآباد را از قرن چهارم هجری به بعد می‌دانند. عضدالدوله دیلمی که اغلب در این شهر اقامت داشت و نام گور را خوش‌یمن نمی‌دانست، آن را به فیروزآباد تغییر داد و حکم کرد که هر کس این شهر و شهرستان را گور بگوید مجازات شود. ایرانتایزمنت. در کتابهای مورخان آن دوره ذکر شده بود که هر وقت عضدالدوله دیلمی می خواسته به آنجا برود می گفتند پادشاه به گور می روند و همین امر باعث شد که نام این شهر را تغییر بده به پیروز آباد یا فیروز آباد. البته مدارک سکه‌شناختی پیشینه این نام را عقبتر می‌برند؛ چنانکه بر سکه‌ای مسی از دوران امویان که در اردشیرخوره ضرب شده واژه پیروزآباد به عنوان نام ضرابخانه دیده می‌شود. شهر گور به نخستین شهر دایره ای شکل ایران شهرت دارد.

[caption id="attachment_38432" align="aligncenter" width="864"] کاخ اردشیر بابکان در شهر گور[/caption]

کاخ والرین یا کاخ والریانوس بیشاپور

کاخی معروف در شهر تاریخی بیشاپور در نزدیکی کازرون است. این بنا در ضلع شمالی ارگ شاهی واقع شده ، کاخی است تماما سنگی و از سنگ های یکدست و نقش دار ساخته شده است. به دلیل عدم اتمام کاوش های باستان شناسی، کاربری بنا هنوز مشخص نشده است. بنا به گفته رومن گیرشمن، این بنا کاخی بوده که شاپور ساسانی، والرین امپراتور مغلوب شده روم را در آن اسکان داده است. كاخ والرین بیشاپور در فاصله ۱۵۰ متری تالار تشریفات قرار دارد و به سبک معماری ساسانی جداره داخلی آن با سنگ های تراشیده و منقش و سطح بیرونی را با روكش گچ سفید كرده اند، همه قسمت های این كاخ دارای نقوش برجسته و گچبری های زیبا بوده این كاخ برای امپراتور شكست خورده روم در هنگام اسارت در ایران ساخته شده و او همه عمرش در این كاخ زیر نظر بوده است. به جز حضور امپراتور روم در این شهر، فتح بیشاپور به دست مسلمانان در سال ۱۶ هجری از مهمترین اتفاقات در این شهر محسوب می شود. بیشاپور در قرون دوم و سوم رونق چندانی نداشته و در قرون چهارم دوباره قدرت به شهر برگشت اما با این حال بعد از آن با ویرانی شهر بیشتر مردم بیشاپور به كازرون مهاجرت كردند.

[caption id="attachment_38434" align="aligncenter" width="1280"] بیشاپور در دوره قاجار[/caption]

 



قلعه دختر فیروزآباد

قلعهٔ دختر فیروزآباد در شش کیلومتری جاده فیروزآباد به شیراز در دامنه کوهی مشرف به جاده قرار دارد که پس از طی مسافتی حدود ۳۰۰ متر می‌توان به قلعه رسید. جورجینا هرمان در کتاب تجدید حیات هنر و تمدن در ایران باستان، می‌نویسد: اردشیر ساسانی احتمالاً این قلعه را در اواخر دوران اشکانیان و زمانی که هنوز بر اردوان پنجم، آخرین شاه دودمان اشکانیان، خروج نکرده بود ساخته‌است.

قلعه دختر فیروزآباد از هزار و ۷۰۰ سال قبل تاکنون بر فراز کوهی استوار باقی مانده است. این قلعه تاریخی در نزدیکی نقش برجسته تنگاب و بر فراز کوهی قرار دارد که به دلیل تسخیرناپذیری به قلعه دختر معروف شده، قلعه‌ای که به دستور اردشیر بابکان طی سال‌های ۲۲۴ تا ۲۴۱ میلادی برای حفاظت از شهر و دفاع در برابر حمله اردوان پنجم آخرین پادشاه اشکانی ساخته‌شده است.

قلعه دختر فارس از لاشه‌سنگ و گچ دست‌کوب بناشده و بیش از ۲ هزار مترمربع زیربنا دارد. این قلعه تاریخی از سه ساختمان پلکانی تشکیل‌شده و ساختمان انتهایی آن دارای گنبدی بزرگ بوده که بر روی ساختمان چهارگوش بناشده است.

این بنا دارای گچ‌بری‌هایی به سبک هنر هخامنشیان در تخت جمشید است و دارای اتاق‌های تودرتو، اتاق نگهبانی، راهرو، مخزن آب، حیاط مرکزی و پلکان مارپیچی است که در دل کوه حفاری‌شده و حتی می‌توان حصارهای دفاعی این قلعه را نیز دید.

قلعه دختر فیروزآباد در سال ۱۳۱۵ به شماره ۲۶۹ در فهرست ملی به ثبت رسیده و در حال حاضر نیز پرونده ثبت جهانی آن در دست تهیه است.

[caption id="attachment_38463" align="aligncenter" width="500"] قلعه دختر فیروزآباد[/caption]

[caption id="attachment_38459" align="aligncenter" width="500"] پله های مسیر ورودی به خوبی ارتفاع قلعه دختر را نشان می دهند[/caption]

[caption id="" align="aligncenter" width="768"] آثار به جای مانده از قلعه دختر[/caption]

 

[caption id="attachment_38465" align="aligncenter" width="400"] مسیر قلعه دختر[/caption]



 

کاخ سروستان

مجموعه کاخ ساسانی سروستان در استان فارس و در ۹ کیلومتری جنوب شهر سروستان در شهرستان سروستان و محله تزنگ قرار داشته و کل مجموعه ۲۵ هکتار وسعت دارد. این کاخ در زمان بهرام گور ساسانی ساخته شده که بوسیله مهر نرسی وزیر معروف او که صدرات یزدگرد اول و یزدگرد دوم را نیز عهده‌دار بوده ساخته شده‌است. این کاخ از سنگ و گچ ساخته شده و ایوانی مربع شکل بخش مرکزی آن را تشکیل می‌دهد که دارای ۱۳ متر طول و عرض، و ۱۸ متر ارتفاع دارد. همچنین در مرکز و حیاط دارای گنبدی است.این بنا همانند کاخ فیروزآباد و کوچکتر از آن است و طاق‌های گنبدی آن با آجر زده شده‌است.

این بنا که از با شکوه‌ترین کاخ‌های عهد ساسانی است و شامل یک ایوان ورودی و گنبدی در مرکز و حیاط است. در این کاخ نسبت به بناهای دیگر این دوره از معماری و پلان پیچیده و کامل‌تری استفاده شده‌است.

 

[caption id="attachment_38495" align="aligncenter" width="1100"] کاخ سروستان که قدیمی‌ترین گنبد آجری کشور را در خود جای داده است در زمان بهرام گور ساسانی ساخته شده است.این کاخ، رامشگاهی بوده در میان یک چهار باغ شکارگاهی؛ بنایی از دوره بهرام گور (پنجم) ساسانی و بنا به تاریخ طبری سازنده آن، وزیر او، مهر نرسه بوده است[/caption]

[caption id="" align="aligncenter" width="512"] نمای هوایی از کاخ ساسانی سروستان در استان فارس عکس: محمد پیرزاده[/caption]

 

[caption id="" align="aligncenter" width="620"] مجموعه کاخ سروستان که قدیمی‌ترین گنبد آجری کشور را در خود جای داده است در زمان بهرام گور ساسانی ساخته شده است.[/caption]

 

[caption id="attachment_38498" align="aligncenter" width="500"] آخرين بررسي هاي باستان شناسي در مجموعه کاخ سروستان نشان میدهد که اين مجموعه ساساني دردوره اوج شکوه خود حدود 30 هکتار وسعت داشته است.[/caption]

[caption id="attachment_38499" align="aligncenter" width="600"] این کاخ در زمان بهرام گور ساسانی ساخته شده که بوسیله مهر نرسی وزیر معروف او که صدارت یزدگرد اول و یزدگرد دوم را نیز عهده‌دار بوده ساخته شده‌است.[/caption]

به گزارش چمدان ، پس از انتشار این گزارش و گفت و گو درنهایت اسامی آثار ثبتی در این پرونده به شرح زیر اعلام شد:

محوطه تاریخی بیشاپور

الف ) بیشاپور

۱)شهر بیشاپور
۲)خندق
۳) کاخ والرین
۴)معبد آناهیتا
۵)حصار دفاعی بیشاپور
۶)ستون های یادبود
۷)حمام تاریخی
۸)آتشکده
۹)تالار تشریفات
۱۰)ورودی ساسانی
۱۱)پل ساسانی
۱۲)ایوان موزاییک
۱۳)مدرسه بیشاپور
۱۴)مسجد بیشاپور
۱۵)بیشاپور دوره اسلامی

ب)تنگ چوگان
۱)قلعه دختر
۲)قلعه پسر
۳)غار شاهپور
۵)و تمامی سنگ برجسته های تنگ چوگان

محوطه تاریخی فیروزآباد

۱)شهر گور
۲) قلعه دختر
۳) کاخ اردشیر
۴)پل مهر نرسی
۵)دره تنگ آب
۶)سنگ نگاره تاج گذاری اردشیر

سروستان

بنای تاریخی سروستان