چمدان :  تپه قبرستان روستای باستانی دهملا در هندیجان در حالی قربانی می شود که شرکت جهاد نصر بدون توجه به هشدارهای اداره میراث فرهنگی به فعالیت خود ادامه می دهد و اقدام به حفر کانال پرداخته که شواهد مبنی بر گسترش کانال به سمت تپه است.

مجتبی گهستونی - عضو انجمن میراث فرهنگی تاریانا خوزستان- یادداشتی را درباره محوطه باستانی روستای دهملا هندیجان در اختیار چمدان قرار داد که به شرح زیر است:

موسسه جهاد نصر بدون اخذ مجوز از میراث فرهنگی و حتی بدون تهیه پیوست تخصصی میراث فرهنگی شروع به عملیات زهکشی در منطقه باستانی دهملا در شهرستان هندیجان کرده که حداقل پنج تپه باستانی در آن محدوده وجود دارد.

500 هکتار از اراضی کشاورزی خوزستان در دستور کار موسسه جهاد نصر به عنوان موسسه‌ای غیردولتی و عمومی قرار گرفته تا احیا شود. این اراضی در ۲۰ شهرستان قراردارد که بیش از ۳۰۵ منطقه باستانی را در برمی‌گیرد. آن هم مناطقی که خودشان دارای تپه ها و محوطه‌های تاریخی بسیاری هستند.



پروژه احیای این اراضی در سال ۷۵ پیشنهاد و از سال ۸۶ آغاز شد. در این مدت و از آنجا که طرح موردنظر دارای پیمانکاران متعددی بود، برخی از این پیمانکاران برای اجرای طرح های عمرانی و احیای این زمین ها هیچ استعلامی را از سازمان میراث فرهنگی نگرفتند اما در برخی از مناطق، مدیران میراث فرهنگی شهرستان‌ها متوجه فعالیت آنها شده و کار را متوقف کرده بودند. در کل برای اجرای طرح احیای ۵۰۰ هکتار از اراضی کشاورزی در استان خوزستان هیچ استعلامی گرفته نشد، تا اینکه در سال ۹۲ تفاهمنامه ای بین سازمان میراث فرهنگی و جهاد نصر امضا شد ولی هیچ وقت پیگیری نهایی نشد.

برای انجام بخش‌هایی از پروژه در کل استان خوزستان، دوهزار کیلومتر لوله زهکش زیر زمینی خریداری شده که این اقدام از عمق تعرض به بخش هایی از محوطه های تاریخی خوزستان حکایت می کند. اما به دلیل نداشتن دسترسی به اطلاعات پروژه مربوطه و عدم اطلاع رسانی از تخریب های صورت گرفته توسط مجریان طرح، تاکنون هیچ آمار رسمی از میزان تخریب ها منتشر نشده ولی با توجه به اینکه طرح ۵۰۰ هزار هکتار از اراضی کشاورزی خوزستان در دو مرحله ۳۲۰ هزار و ۱۸۰ هزار هکتار در بیشتر شهرستان های تاریخی خوزستان انجام خواهد شد، پیش بینی می شود که میزان خسارت بسیار زیادتر از احتمالات باشد.

تپه قبرستان روستای باستانی دهملا در هندیجان در حالی قربانی می شود که شرکت جهاد نصر بدون توجه به هشدارهای اداره میراث فرهنگی به فعالیت خود ادامه می دهد و اقدام به حفر کانال پرداخته که شواهد مبنی بر گسترش کانال به سمت تپه است. دوستداران میراث فرهنگی خواهان مانع شدن این فعالیت شرکت مربوطه هستند.
براساس بند(1-الف) ماده 100 قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه کشور تهیه و الحاق پیوست تخصصی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری برای کلیه طرح های توسعه ای بزرگ و مهم در حوزه زیربنایی،تولیدی و خدمات دستگاه های موضوع ماده(3) قانون تشکیل میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری مصوب 3/10/1382 جهت تطبیق با اهداف و وظایف سازمان مذکور در سطوح ملی، منطقه ای، استانی و شهری الزامی است.
اکنون در محوطه تاریخی دهملا اقدام به عملیات زهکشی اراضی کشاورزی (بخشی از طرح احیای 500 هزار هکتاری اراضی خوزستان) نموده است که براساس توافقات و مکاتبات باید به منظور حفظ و صیانت از آثار تاریخی و فرهنگی موجود با انتخاب مشاور اقدام به استعلام و بررسی محدوده طرح و مستثنی نمودن محوطه های باستانی یاد شده از این فعالیت می کرد.

محوطه باستانی دهملا به شماره 30322 و در تاریخ 23/3/90 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و تحت حفاظت و نظارت قوانین و مقررات ناظر بر حفاظت از آثار تاریخی- فرهنگی قرار داشته و عملیات یاد شده مصداق تجاوز به عرصه و حریم یک محوطه باستانی بوده و برابر مفاد قانون مجازات اسلامی جرم و قابل تعقیب است.

پیگیری باستان شناسان و فعالان میراث فرهنگی و مشاهده آنها و بررسی نقشه‌های هوایی در سال‌های متمادی نشان داد که وسعت عملیات اجرایی پروژه موردنظر و تعرض به محوطه‌های باستانی در اثر اجرای این طرح بسیار زیاد است چون طبق اعلام سایت موسسه جهاد نصر ۲۶۰۰ دستگاه ماشین آلات سنگین و نیمه سنگین و تخصصی در طرح مورد نظر فعالیت می‌کند و بنابر پیش‌بینی مجریان طرح، این میزان ماشین آلات تا پنج هزار خودرو افزایش می یابد.اما فعالیت های مرتبط با احیای این۵۰۰ هکتار زمین کشاورزی در خوزستان موجب شده که برخی از محوطه‌های تاریخی از بین برود.

پروژه احیایی 500 هزار هکتار از اراضی خوزستان با ۷۰ پیمانکار آغاز شده است. پیش تر مسئولان این موسسه در صحبتی که با آنها داشتم، عنوان کردند که در سال ۱۳۹۲ کلیه نقشه های شبکه آبیاری و زهکشی پروژه ۵۲۰۰ هکتاری را از اداره کل میراث فرهنگی خوزستان استعلام کرده‌اند ولی هیچ پاسخی از میراث فرهنگی دریافت نکرده اند.
مسئولان جهاد نصر معتقد هستند که شاید در ابتدا استعلام های لازم را طلب نکرده ولی چرا اداره کل میراث فرهنگی خوزستان هم از همان ابتدا سراغ پروژه نیامد تا سراغی از محوطه‌های باستانی بگیرد و یا چرا به بخشی از استعلام های درخواستی ما را پاسخ نداد؟

به هیچ وجه منکر بخشی از تاثیرات اقتصادی و فنی پروژه احیای اراضی خوزستان (در صورت وجود آب کافی) در راستای رسیدن به دستاوردهای اقتصاد مقاومتی به‌عنوان بزرگترین طرح کشاورزی ایران نیستیم اما تمام ایراد دوستداران میراث فرهنگی انجام تخریب‌ها و تعرض‌های پی در پی به محوطه های تاریخی خوزستان است.بررسی‌ها حکایت از آن دارد که بعضی مناطقی که این پروژه اجرا می‌شود مملو از محوطه‌های تاریخی است و داده‌های فرهنگی که در روی زمین مشاهده می‌شود این ادعا را ثابت می‌کند. این پروژه در شهرهایی از جمله آبادان ( در گستره ۳ منطقه باستانی)، اهواز (۱۲ منطقه)، اندیمشک (۱۲ منطقه)، ایذه (۱۳ منطقه)، رامهرمز (۹۰ منطقه)، شوش (۶۰ منطقه)، حمیدیه (یک منطقه)، ویس (۳ منطقه)، سوسنگرد (۴ منطقه)، هندیجان (۵ منطقه)، خرمشهر (۲ منطقه)، شوشتر (۲۴ منطقه)، هویزه (۳ منطقه)، کارون (۱ منطقه)، رامشیر (۸ منطقه)، آغاجاری (۲ منطقه)، شادگان (۳ منطقه)، امیدیه (۱۴ منطقه)، بهبهان (۱۶ منطقه)، دزفول (۷ منطقه) و در اراضی پایاب سدهای کرخه، دز، مارون، زهره، خیرآباد و کارون انجام می شود. تاکنون این پروژه با کمترین استعلام از اداره کل میراث فرهنگی صنایع دستی گردشگری خوزستان پیشرفت داشته است.


برای انجام بخش‌هایی از پروژه در کل استان خوزستان، دوهزار کیلومتر لوله زهکش زیر زمینی خریداری شده که این اقدام از عمق تعرض به بخش هایی از محوطه های تاریخی خوزستان حکایت می کند. اما به دلیل نداشتن دسترسی به اطلاعات پروژه مربوطه و عدم اطلاع رسانی از تخریب های صورت گرفته توسط مجریان طرح، تاکنون هیچ آمار رسمی از میزان تخریب ها منتشر نشده ولی با توجه به اینکه طرح ۵۰۰ هزار هکتار از اراضی کشاورزی خوزستان در دو مرحله ۳۲۰ هزار و ۱۸۰ هزار هکتار در بیشتر شهرستان های تاریخی خوزستان انجام خواهد شد، پیش بینی می شود که میزان خسارت بسیار زیادتر از احتمالات باشد.

پیگیری باستان شناسان و فعالان میراث فرهنگی و مشاهده آنها و بررسی نقشه‌های هوایی در سال‌های متمادی نشان داد که وسعت عملیات اجرایی پروژه موردنظر و تعرض به محوطه‌های باستانی در اثر اجرای این طرح بسیار زیاد است چون طبق اعلام سایت موسسه جهاد نصر ۲۶۰۰ دستگاه ماشین آلالت سنگین و نیمه سنگین و تخصصی در طرح مورد نظر فعالیت می‌کند و بنابر پیش‌بینی مجریان طرح، این میزان ماشین آلات تا پنج هزار خودرو افزایش می یابد.اما فعالیت های مرتبط با احیای این۵۰۰ هکتار زمین کشاورزی در خوزستان موجب شده که برخی از محوطه‌های تاریخی از بین برود.

با این حال در گفت وگویی که با تعدادی از مدیران عالی رتبه جهادنصر داشتم آنها معتقدند که دوستدار میراث فرهنگی هستند و پیگیری‌های آنها باعث شده تا مدیران و کارشناسان میراث فرهنگی پای مذاکره بنشینند. عالی ترین مدیر مربوطه، به بخشنامه‌ای اشاره کرد که تمام پیمانکاران را از مهرماه ۱۳۹۴ به بعد ملزم کرده تا در راستای حفظ منابع و آثار تاریخی خوزستان در حین اجرای عملیات پروژه ها در صورت مشاهده آثار تاریخی ضمن انجام استعلام های لازم مراتب را به مسئولین امر اطلاع بدهند.

شرکت جهاد نصر که برای بخش عمده ای از پروژه مورد نظر سالها برای گرفتن مجوز و استعلام از اداره کل میراث فرهنگی صنایع دستی گردشگری خوزستان خودداری می‌کرد در سال جاری با تخریب های گسترده از غرب شوش باعث نگرانی‌های فراوان دوستداران میراث فرهنگی و سرعت عمل کارشناسان و نیروهای یگان حفاطت میراث فرهنگی خوزستان شد. این اقدام باعث شد تا از پیمانکاران موسسه جهاد نصر در دستگاه قضایی شکایت شود و آن موسسه را مجاب به ورود برای مذاکره با اداره کل میراث فرهنگی صنایع دستی گردشگری خوزستان کند.

[related-post id="35583"]