به گفته این باستان شناس ، هدف اصلی انجام این کاوش مطالعه دوره گذار از پارینه سنگی میانی به جدید، بررسی شباهت ها و تفاوت های پارینه سنگی جدید زاگرس جنوبی و دیگر بخش های کشور خصوصاً غرب زاگرس میانی و مطالعه فرهنگ و رفتار انسان در آغاز پارینه سنگی جدید بود.
او افزود :در فصل اول کاوش، دو ترانشه در بخش های دهانه و دیواره انتهایی غار در راستای یکدیگر ایجاد و در فصل دوم با ادامه کاوش در این دو بخش، بخش میانی میان این دو ترانشه نیز کاوش شد که در نهایت مساحت 18 متر مربع را در بر می گرفت.
- دست افزارهای سنگی چند میلیمتری
این باستان شناس اظهار داشت : با استفاده از دقیق ترین روش ها در انجام این کاوش تلاش شد تا تمامی داده های باستانی گرد آوری شود که در نتیجه علاوه بر دست افزارهای سنگی که ابعاد آن ها گاهی تنها چند میلیمتر بود، بقایای گیاهی، جانوری و تعداد محدودی اشیای کوچک مانند صدف نیز به دست آمد.
تحقيقات نشان می‌دهد که غاربوف در بردارنده یکی از قدیمی‌ترین فرهنگ‌های پارینه سنگی جدید در کوهستان زاگرس و ایران است
او با بیان اینکه این داده ها از 4 لایه اصلی به دست آمد تصریح کرد : لایه 1 که سطح مکان کاوش را در برمی گرفت و همین طور لایه 2 که بلافاصله پس از این لایه آمده است، عمدتاً دست افزارهای سنگی به همراه میزان محدودی سفال متعلق به دوره ها ی متاخر را به دست داده است.
زیدی با بیان اینکه در لایه 3 سفالی دیده نشد و تنها دست افزار سنگی و بقایای گیاهی و جانوری پارینه سنگی به دست آمد افزود :بیشترین میزان داده ها نیز از همین لایه به دست آمده اند و در لایه 4 به نحو قابل توجهی از میزان یافته ها کاسته می شود.
به گفته وی ، در دو فصل اول کاوش، این لایه تنها در بخش انتهایی غار نمود یافت و در بخش کوچکی نیز به سنگ بستر رسید و در بخش جلویی غار و در دهانه آن تنها نیمی از لایه 3 کاوش شد.
- صنعت رستمی
وی با اشاره به این نکته که نتایج حاصل از این کاوش ها، حاکی از وجود صنعتی متفاوت در فناوری دست افزارسنگی در این منطقه داشت افزود : این صنعت که بر پایه تمرکز بر ساخت ریزتیغه بوده بر اساس منطقه ای که غاربوف در آن واقع شده، صنعت رستمی نامیده شد.
براساس تاریخ نگاریهای انجام شده، قدمت این محوطه بین 35 تا 41 هزارسال تقویمی است
سرپرست هیأت کاوش با بیان اینکه تعداد 13 نمونه تاریخ نگاری به روش کربن 14 از این غار مورد مطالعه قرار گرفت اظهار داشت : براساس تاریخ نگاریهای انجام شده، قدمت این محوطه بین 35 تا 41 هزارسال تقویمی است.
او تصریح کرد :در نتیجه صنعت رستمی در آغاز ظهور پارینه سنگی جدید بوده و یکی از نوآورترین صنایع سنگی و فرهنگ پارینه سنگی جدید در کشور و یکی از قدیمی ترین آن در این دوره است ، این در حالی است که کاوش در این غار به اتمام نرسید و سنگ بستر غار جز در بخش کوچکی در انتهای غار، در بخش های دیگر مشاهده نشد.
زیدی در ادامه اظهار داشت : بر اساس لایه نگاری و تخمین ضخامت لایه ها هنوز چندین متر رسوبات پارینه سنگی در بخش دهانه غار موجود است که اهمیت زیادی در شناسایی و مطالعه لایه گذار از پارینه سنگی میانی به جدید دارد به همین دلیل در ادامه کاوش در فصل سوم تمرکز بر بخش جلویی غار گذاشته شد تا بتوان به ماهیت نهشته های قدیم تر پی برد.
- نشانه استقرار دوران پارینه سنگی میانی
به گفته این باستان شناس ، در فصل سوم، گروه کاوش موفق شد به بخشی از رسوبات عمیق تر محوطه دست یابد که احتمالاً نشان از وجود استقرار دوران پارینه سنگی میانی دارد.
زیدی افزود : کار کاوش هنوز به پایان نرسیده و سنگ بستر در عمیق ترین بخش کاوش شده در بخش جلویی غار نیز هنوز نمایان نشده است و نهشته های فرهنگی همچنان ادامه دارند.
او اظهار داشت : بر اساس داده های به دست آمده از کاوش، تاریخ نگاری و روش کاوش، این غار در زمره یکی از مهمترین منابع برای ارائه داده های باستانی مربوط به گذار از دوران پارینه سنگی میانی به جدید و همچنین آغاز دوره پارینه سنگی جدید در کشور بوده که در نتیجه بر اساس آن بازسازی چهره فرهنگی انسان در این دوره میسر شده است.
وی گفت :در ادامه فصل سوم، کار کاوش در فصل چهارم نیز تنها در بخش جلویی غار و در محدوده ای به ابعاد 6 متر مربع در حال انجام است که تاکنون تنها در یک متر مربع آن به نهشته های قدیمی تر مربوط به دوران پارینه سنگی میانی دست یافته ایم.
- نهشته های باستانی وعمق های متفاوت
این باستان شناس با اشاره به این نکته که طی سه فصل کاوش در غار بوف مشخص شد نهشته های باستانی دارای عمق های متفاوتی هستند تصریح کرد :به این ترتیب که سنگ بستر غار به سمت دهانه دارای شیب بیشتری است.
او افزود : از آنجایی که در انتهای غار و نزدیک به دیواره ، سنگ بستر هرچند در نقطه کوچکی نمایان شده، بر اساس محاسبه میزان شیب، هنوز مقدار قابل توجهی رسوب در بخش جلویی غار برای کاوش وجود دارد.
وی گفت :در این بخش است که موفق به یافتن لایه گذار از پارینه سنگی میانی به جدید شدیم و به همین خاطر، فصل چهارم کاوش نیز در این قسمت متمرکز شد.
- تاریخ نگاری
زیدی اظهار داشت :تمامی نمونه های زغالی و گیاهی به دست آمده از کاوش برای انجام تاریخ نگاری کربن14 به دقت از میان لایه های گوناگون کاوش انتخاب شدند تا توالی زمانی لایه ها را پوشش داده و روند تغییر و تحول معیشتی ساکنان غاربوف مورد مطالعه قرار گیرد.
او با بیان اینکه نمونه ها برای تاریخ نگاری به آزمایشگاه سن سنجی دانشگاه کیل در آلمان و آکسفورد در انگلستان فرستاده شد افزود : از میان نمونه های تاریخ نگاری شده، سه نمونه از بخش کاوش شدة انتهایی غار، تاریخی مربوط به مراحل آغازین پارینه سنگی جدید را نشان می دهند.
این باستان شناس ، سن به دست آمده از آنها را بین 35 هزار تا 41 هزار سال پیش اعلام کرد و اظهار داشت : این تاریخها نشان می دهد که غاربوف در بردارنده یکی از قدیمی ترین فرهنگ های پارینه سنگی جدید در کوهستان زاگرس و ایران است.
- یافته های به دست آمده از کاوش
زیدی دست افزار سنگی را بیشترین تعداد یافته های ثبت شده در محوطه دانست و تصریح کرد : مقادیر زیادی بقایای استخوان جانوری و بقایای گیاهی نیز در طی شناورسازی رسوبات حاصل از کاوش به دست آمده است.
او با اشاره به این نکته که در کنار دست افزارهای سنگی بقایای استخوانی بخش مهمی از یافته های باستانی غاربوف را تشکیل می دهندگفت : مطالعات بقایای جانوری در غاربوف هنوز به اتمام نرسیده و تنها بخش کوچکی از آن به صورت نمونه مطالعه شده است.
وی افزود :نتایج حاصل از این مطالعات به بازسازی سیستم معیشتی ساکنان غاربوف کمک فراوانی می کند، و از نظر ثبت تغییرات آب و هوایی در اواخر دوره پلیستوسن در منطقه دشت رستم نیز اطلاعات مفیدی را به دست خواهد داد.
زیدی تصریح کرد :نتایج این مطالعات نشان می دهد بیشتر آنها متعلق به جانوران سم دار، خوک و پرندگان است و در میان سم داران غزال، بز و گوسفند بیشترین تعداد را به خود اختصاص داده اند.
او گفت :روش شناورسازی و سرند آبی نهشته های باستانی به دست آمده از غاربوف بقایای گیاهی بسیار خوبی را به دست داده است ، ازاین رو مطالعه آنها در زمینه بازسازی اقلیم، سیستم معیشتی و کوچ نشینی و محیط زیست ساکنان غاربوف دارای اهمیت بسیاری است.
- برنامه های آینده
این باستان شناس،گفت :از آنجایی که کاوش در غاربوف در طی سه فصل تنها در بخش کوچکی به سنگ بستر رسیده است و میزان زیادی از نهشته های باستانی پلیستوسن به ویژه نهشته های زیرین غار که برای اولین بار در فصل سوم نمایان شده، هنوز کاوش نشده اند، این غار نیازمند ادامه کاوش است تا بتوان به یکی از پرسش های اساسی دوره پارینه سنگی جدید در ایران و جهان پاسخ دادکه این پرسش روند تغییر از پارینه سنگی میانی به جدید را مورد بحث قرار می دهد.
وی افزود : یکی از اهداف اولیه و مهم گروه پژوهش های دوران سنگ ایران و توبینگن یافتن دوره گذار از پارینه سنگی میانی به جدید است که کاوش در غاربوف و یافته های ارزشمند آن به ویژه در فصل سوم توانمندی بالای آن برای رسیدن به این هدف را آشکار ساخت.
به گفته وی ، با توجه به مکان واقع شدن این غار در جنوب زاگرس و جنوب کشور و شمال خلیج فارس، این غار در معرض مهمترین تحولات تاریخ بشر یعنی خروج انسان مدرن از آفریقا در دوره پلیستوسن فوقانی است.
زیدی با بیان اینکه با تاریخ نگاری های حاصل از این غار قدمت آن به عنوان یکی از قدیمی ترین مکانهای پارینه سنگی جدید کشور اثبات شد اظهار داشت : در نتیجه با توجه به حجم رسوبات برجای مانده و توجه به این نکته که تنها بخش کوچکی از غاربوف کاوش شده است.
او در پایان اظهار امیدواری کرد که با ادامه کاوش در غاربوف تا رسیدن به سنگ بستر بتوان به این اهداف مهم برنامه دست یافت و به تصویری روشن از سیستم معیشتی و فرهنگی نخستین انسان های مدرن در درون فلات ایران دست یابیم.
چهارمین فصل کاوش در غار بوف استان فارس شهرستان رستم با مجوز ریاست پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری ، به سرپرستی محسن زیدی و پروفسور نیکلاس کُنارد از موسسه پیش از تاریخ و بوم شناسی کواترنر و مرکز پژوهش های تحول انسان و دیرین اقلیم زنکنبرگ در دانشگاه توبینگن آلمان در حال انجام است.
[related-post id="4366"]
[related-post id="2103"]
نظر شما