چمدان : فرزان احمدنژاد کارشناس ارشد باستان شناسی و مسؤول موزه باستان شناسی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در یادداشتی که در اختیار چمدان قرار داد درباره خبر  احتمال واگذاری مجموعه تاریخی- فرهنگی نیاوران و سعدآباد به بنیاد مستضعفان که بار دیگر چند صباح پیش به دلیل بازنشر یادداشت فیس بوکی کامران عدل داغ شده بود ، نوشت:

مدتی است که بحث واگذاری کاخ‌های سعد آباد و نیاوران به بنیاد مستضعفان در خبرگزاری‌ها و فضای مجازی شنیده می‌شود. این خبر بسیار نگران‌کننده است زیرا کاخ‌های سعدآباد و نیاوران بناهایی تاریخی هستند که در فهرست میراث ملی به ثبت رسیده است. از سوی دیگر ما شاهد این مسئله هستیم که بنیاد مستضعفان تاکنون در قبال نگهداری از میراث‌های تاریخی و فرهنگ این مرز و بوم عملکرد قابل قبولی نداشته برای مثال می‌توانیم به کاخ مروارید در مهر شهر کرج و کاخ رضاشاهی گچسر اشاره کنیم.

[caption id="attachment_33721" align="aligncenter" width="700"] کاخ مروارید پیش از تخریب[/caption]

کاخ مروارید یکی از بناهای فاخر معماری معاصر نه تنها در ایران بلکه در جهان به حساب می‌آید. این بنا توسط بنیاد فرانک لوید رایت معمار پرآوازه آمریکایی که خالق سبک معماری ارگانیک یا طبیعت‌گرا است، ساخته شده است. کاخ مروارید بین سال‌های ۴۷ تا ۵۷ سکونتگاه شمس پهلوی بود و بعد از انقلاب اسلامی به بنیاد مستضعفان واگذار شد. بنیاد مستضعفان هم در سال ۸۳ این بنا را به بنیاد تعاون سپاه واگذار کرد و در سال ۱۳۸۶ با توجه به بارش برف سنگین و سرد بودن داخل بنا، سقف کاخ مروارید فروریخت، سقفی که با سازه‌ای از آلومینیوم و پلکسی گلاس به شکل خورشید ساخته شده بود و نمونه و هماوردی هم تا پیش از آن در دنیا نداشت.

چرایی اتفاقی که افتاد به این دلیل بود که این دو بنیاد صلاحیت نگهداری آثار تاریخی را نداشتند و هنوز هم ندارند، متاسفانه موضوع تخریب سقف کتمان شد و درهای کاخ مروارید را به بهانه پروژه بازپسگیری کاخ توسط فرزندان و نوادگان شمس با طرح در دادگاه لاهه به روی مردم بستند تا اینکه در سال ۱۳۹۳ دادستان وقت کرج، کاخ مروارید را از بنیاد تعاون سپاه خلع ید کرده و ۳۰ هکتار از ۲۴۰ هکتار از کل محوطه کاخ را به میراث فرهنگی واگذار کردند. اما اتفاقی که در این کاخ باشکوه چه بوده است؟

[caption id="attachment_33726" align="aligncenter" width="1024"] کاخ رضا شاهی گچسر مربوط به دوره پهلوی اول است و در شهرستان کرج، بخش مرکزی، روستای گچسر واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۰ دی ۱۳۸۱ با شمارهٔ ثبت ۶۵۷۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است[/caption]

یکی از آثار فاخر معماری ارگانیک در جهان تبدیل به لاشه و لاشه کاخ مروارید به میراث فرهنگی تحویل داده شده است. میراث فرهنگی هم با توجه به اینکه پروژه مرمتی پروسه بسیار پیچیده و زمان‌بر است به سختی هم تامین اعتبار کرده و احیاء دریاچه و فضای سبز و بخش‌های اداری و طرح محتوای مرمت بنا را به انجام رسانده است اما بنا برای بازگشت به روز نخست، نزدیک به ۸۵ میلیارد تومان اعتبار می‌خواهد در حالی که اگر همان روز فرو ریختن سقف به میراث فرهنگی اطلاع داده می‌شد و  اجازه مرمت داده می‌شد وضعیت کاخ اینگونه نبود. همچون سعدآباد و نیاوران.

[caption id="attachment_33722" align="aligncenter" width="1100"] کاخ مروارید پس از تخریب[/caption]

همچنین بنیاد مستضعفان بدون اطلاع به سازمان میراث فرهنگی اقدام به فروش مجموعه تاریخی گچسر کرده که آن هم در فهرست میراث ملی به ثبت رسیده است. کاخ رضا شاهی گچسر هرچند که کوچک است اما اهمیت بسزایی دارد و تکه‌ای از پازل معماری معاصر ایران.

عملکرد کاملا مشخص است، هر بنای تاریخی به ویژه کاخ‌های دوران پهلوی که در ید سازمان میراث فرهنگی بوده در نهایت امانت به عنوان یکی از اسناد دلایل وقوع انقلاب اسلامی حفظ شده است، با کلیه اموال آن، در حالی که تعداد قابل تأملی از بناهای واجد ارزش فرهنگی- تاریخی  که در اختیار دو بنیاد مذکور بوده یا تخریب شده و به سازه‌ای دیگر تبدیل شده و یا فروخته شده است. آیا سرنوشت کاخ‌های سعدآباد و نیاوران هم اگر در ید میراث فرهنگی نبود نیز غیر از این بود؟ سرنوشت این کاخ‌ها اگر دست غیر از اهلش باشد چه می‌شود؟

پاسخ این پرسش‌ها با وجدان بیدار شما !

می‌گویند در مثال مناقشه نیست، ضرب المثل معرفی داریم که می‌گوید هر کسی را بهر کاری ساختند ...