با رونمائی از نسخه دیجیتال این کتاب نفیس، برای مشاهده این نسخه دیجیتال که در فهرست حافظه میراث جهانی نیز ثبت شده است، باید به وبگاه رسمی موزه ملی ایران مراجعه شود.

کتاب نفیس «المسالک و الممالک» اثر «ابواسحق ابراهیم اصطخری» دانشمند ایرانی سده سوم و چهارم هجری است که متن آن را یکی از کهن‌ترین نوشته‌های دوره اسلامی می‌دانند، این کتاب، اطلاعات ارزنده‌ای درباره سرزمین‌های اسلامی به‌ویژه ایران در دسترس عموم قرار داده است.

اصطخری نخستین تحریر کتاب خود را در سال‌های ۳۲۱ ـ ۳۱۸ هجری قمری و تحریر دوم آن را که مبنای نسخه‌های بعدی است، در سال ۳۴۰ هجری قمری به نگارش درآورد.

«مسالک و ممالک» به معنای «راه‌ها و ایالت‌ها» است. این کتاب با موضوع جغرافیا و شبیه کتاب «الاقالیم» است. اما اختلاف‌هایی با آن دارد. این کتاب دویست سال بعد از نوشته شدنش توسط اصطخری، ترجمه شد. نسخه‌های خطی دیگری از کتاب «مسالک و ممالک» و همچنین صورالاقالیم استخری در کتابخانه‌های بزرگ جهان وجود دارد.



از نسخه‌های خطی این کتاب یکی در کتابخانه ملی وین به متن فارسی منسوب به خواجه نصیرالدین طوسی قرار دارد و نسخه‌ی دیگری از آن در تالار دوران اسلامی موزه ملی ایران قرار گرفته که در تاریخ ۷۲۶ هجری به خط ابن ساوجی مکتوب شده است.

«مسالک و ممالک» را می‌توان از نفیس‌ترین نُسخ خطی اثر استخری در زمینه تاریخی و جغرافیا دانست که در قرن چهارم هجری قمری (۱۰ میلادی) نوشته شده است. از مهم‌ترین نقشه‌های این کتاب می‌توان به موقعیت و نام خلیج فارس با عنوان «بحر صوره فارس» اشاره کرد.

در این نسخه علاوه بر اطلاعات ارزنده‌ی جغرافیایی مانند فواصل شهرها، درباره مسائل اقتصادی مانند منابع معدنی، محصولات کشاورزی و صنایع دستی نوشته شده است. این نسخه علاوه بر قدمت، به لحاظ خط به‌ویژه تذهیب‌های بسیار نفیس از دست‌نویس‌های ارزشمند موجود در ایران به شمار می‌آید.

این نسخه‌ی خطی دوم دی ماه ۱۳۸۷ در فهرست کمیته ملی حافظه جهانی یونسکو و به شماره‌ی ۱۰۰۵ به ثبت رسیده است.

برای دیدن نسخه‌ی دیجیتالی «المسالک و الممالک» باید به آدرس «http://irannationalmuseum.ir/Persian-Gulf/masalek%۲۰and%۲۰mamalek.html» مراجعه شود.