چمدان : شیخ مصلح‌الدین مشرف بن عبدالله مشهور به سعدی شیرازی در حدود سال‌های 571 تا 606 هجری قمری به دنیا آمد و در حدود سال‌های 690 تا 695 درگذشته است. درباره نام و نام پدر شاعر و همچنین تاریخ تولد سعدی اختلاف بسیار است.

[caption id="attachment_31972" align="aligncenter" width="1080"] سعدی در شیراز پا به هستی نهاد و هنوز کودکی بیش نبود که پدرش درگذشت. پس از تحصیل مقدمات علوم از شیراز به بغداد رفت و در مدرسه نظامیه به تکمیل دانش خود پرداخت. وی در نظامیه بغداد که مهمترین مرکز علم و دانش آن زمان به حساب می‌آمد در درس استادان معروفی چون سهروردی شرکت کرد. سعدی پس از این دوره به حجاز، شام و سوریه رفت و در آخر راهی سفر حج شد.[/caption]

[caption id="attachment_31959" align="aligncenter" width="586"] سعدی ....تابلو آبرنگ اثر زنده یاد استاد رسام ارژنگی[/caption]



[caption id="attachment_32006" align="aligncenter" width="640"] آرامگاه سعدی معروف به سعدیه محل دفن سعدی، شاعر برجستهٔ پارسی‌گوی است. این اثر را محسن فروغی طراحی کرده است. این آرامگاه در انتهای خیابان بوستان و کنار باغ دلگشا در دامنهٔ کوه در شمال شرق شیراز قرار دارد.[/caption]

[caption id="attachment_31992" align="aligncenter" width="800"] در اطراف مقبره، قبور زیادی از بزرگان دین وجود دارند که بنا به وصیت خود، در آنجا مدفون شده‌اند. از جمله مهمترین‌های آن می‌توان شوریده شیرازی را نام برد که آرامگاهش به وسیله رواق به آرامگاه سعدی متصل شده‌است. آرامگاه شیخ مشرف الدین بن مصلح الدین سعدی شیرازی در تاریخ ۲۰ آبان ۱۳۵۳ به شمارهٔ ثبت ۱۰۱۰٫۳ در انجمن آثار ملی به ثبت رسیده‌است.[/caption]

[caption id="attachment_31999" align="aligncenter" width="800"] نمایی از آرامگاه نخستین در اوایل دوره قاجار اثر اوژن فلاندن/این مکان در ابتدا خانقاه سعدی بوده که وی اواخر عمرش را در آنجا می‌گذرانده و سپس در همان‌جا دفن شده‌است. برای اولین بار در قرن هفتم توسط شمس‌الدین محمد صاحب‌دیوانی وزیر معروف اباقاخان، مقبره‌ای بر فراز قبر سعدی ساخته شد.بنا به گزارش ابن بطوطه، (که حدوداً سی و پنج سال پس از درگذشت سعدی نوشته شده و قدیمی‌ترین گزارش موجود از آرامگاه سعدی است) مردم بازدیدکننده از آرامگاه سعدی، جامه خود را در حوضچه‌هایی مرمرین می‌شستند. به باور مردم شیراز (که از قبل از سعدی و شاید قبل از اسلام وجود داشته)، شستشو در این آب، شفابخش بوده‌است.[/caption]

[caption id="attachment_31991" align="aligncenter" width="640"] عکس: سعید جهانشاهی/در سال ۹۹۸ به حکم یعقوب ذوالقدر، حکمران فارس، خانقاه شیخ ویران گردید و اثری از آن باقی نماند. در سال ۱۱۸۷ ه‍.ق. به دستور کریمخان زند، بنایی معروف به عمارتی ملوکانه از گچ و آجر بر بالای آرامگاه سعدی بنا گردید. طبقهٔ پایین دارای راهرویی بود که پلکان طبقه دوم از آنجا شروع می‌شد. در دو طرف راهرو دو اتاق کرسی دار ساخته شده بود. در اتاقی که سمت شرق راهرو بود، قبر سعدی قرار داشت و معجری چوبی آن را احاطه کرده بود. قسمت غربی راهرو نیز موازی قسمت شرقی، شامل دو اتاق می‌شد، که بعدها شوریده شیرازی (فصیح الملک) شاعر نابینای شیرازی در اتاق غربی این قسمت دفن شد.[/caption]

 

[caption id="attachment_32003" align="aligncenter" width="592"] عکس: مهدی کاظم زاده/براساس روایت محمدتقی بهروزی در اوایل دوران قاجار، یکی از علمای شیراز به دلیل انتساب سعدی به مذهب اهل تسنن، دستور تخریب و شکستن سنگ آرامگاه او را می‌دهد و این سبب می‌شود که مدتی بعد علی‌اکبرخان قوام‌الملک شیرازی نسبت به تهیه و نصب سنگ کنونی اقدام کند، و بخشی از اشعار سعدی برگرفته از بوستان را که در ستایش پیامبر اسلام سروده شده‌اند، با اندکی تغییر روی آن حک کند. این سنگ در بنای ساخته شده توسط کریم‌خان زند تا زمان آغاز ساخت آرامگاه کنونی وجود داشت[/caption]

[caption id="attachment_31993" align="aligncenter" width="620"] حضور میهمانان نوروزی در حوض ماهی سعدی/ عکس از امین برنجکار/این حوض در سمت چپ آرامگاه واقع است و در داخل به شکل هشت ضلعی است. حوض با زیربنایی در حدود ۳۰٫۲۵ مترمربع، با ۲۸ پله به صحن آرامگاه وصل می‌شود. مشهور است که سعدی نزدیک زاویهٔ خود، حوضچه‌هایی از سنگ مرمر ساخته بوده که آب در آن‌ها جریان داشته‌است. شستشو در این آب، خصوصاً در شب چهارشنبه سوری،جزء معتقدات مردم شیراز بوده‌است. کاشی کاری‌های داخل حوض ماهی که به سبک عمدهٔ سلجوقی است، در سال ۱۳۷۲ توسط استاد کاشی کار «تیرانداز» طراحی شده و توسط میراث فرهنگی اجرا گردیده‌است. بر فراز حوض ماهی یک نورگیر به شکل هشت ضلعی و دو نورگیر چهارضلعی در طرفین آن قرار دارد. زیرزمین سعدیه امروزه به چایخانهٔ سنتی تبدیل شده‌است.[/caption]



[caption id="attachment_32011" align="aligncenter" width="800"] قنات سعدی/حوض ماهی سمت چپ آرامگاه سعدی قرار دارد و آب آن از قنات سعدی تامین می‌شود، حوض ماهی که شکل هشت ضلعی است  با 28 پله به صحن آرامگاه وصل می‌شود. در عمق ده متری صحن آرامگاه قناتی وجود دارد که آب آن دارای مواد گوگردی و جیوه است و آب این قنات که در زیر زمین جریان دارد به درون "حوض ماهی" می‌ریزد.[/caption]



 

[caption id="attachment_31990" align="aligncenter" width="642"] كلاهخود شاه عباس کبیر، شاهكار فلزكاري عصر صفويه که با اشعار بوستان سعدی حکاکی شده است، 1625 میلادی محل نگهداری: موزه بريتانيا[/caption]

[caption id="attachment_31973" align="aligncenter" width="730"] این بنا در دورهٔ قاجاریه (سال ۱۳۰۱) توسط فتحعلی‌خان صاحب‌دیوان مرمت شد و چند سال بعد نیز حبیب‌الله‌خان قوام‌الملک دستور تعمیر و ترمیم قسمتی از بنا را صادر کرد. سپس تولیت آن به «کربلایی سید زین العابدین چینی (حسینی نیک)» سپرده شد و ایشان در سال ۱۳۲۰ ه‍.ش بر اثر بیماری حصبه در گذشت[/caption]

 

[caption id="attachment_31961" align="aligncenter" width="468"] گلستان سعدی[/caption]

[caption id="attachment_32001" align="aligncenter" width="1024"] مقبره ساخت کریمخان در عصر محمدشاه قاجار/ سعدی در روزگار سلطنت اتابک ابوبکر بن سعد به شیراز بازگشت و در همین ایام دو اثر جاودان بوستان و گلستان را آفرید و به نام «اتابک» و پسرش سعد بن ابوبکر کرد. برخی معتقدند که او لقب سعدی را نیز از همین نام “سعد بن ابوبکر” گرفته است.در پی از بین رفتن حکومت سلغریان، سعدی بار دیگر از شیراز خارج شد و به بغداد و حجاز رفت. در بازگشت به شیراز، با آن که مورد احترام و تکریم بزرگان فارس بود، بنابر مشهور به خلوت پناه برد و مشغول ریاضت شد.[/caption]

[caption id="attachment_31963" align="aligncenter" width="608"] شاهکار مینیاتور فارسی - بر گرفته شده از کتاب بوستان و گلستان، اثر سعدی - قرن هفدهم میلادی[/caption]

[caption id="attachment_31989" align="aligncenter" width="720"] آرامگاه سعدی در سال 1310[/caption]

[caption id="attachment_31964" align="aligncenter" width="800"] سال ۱۳۲۴ شعبهٔ انجمن آثار ملی در شیراز با عضویت و دبیری استاد علی سامی تشکیل شد که یکی از ایده‌های اولیهٔ آن، احیای مجموعهٔ سعدیه بود. سال ۱۳۲۵ بر اساس مصوبهٔ دولت مقرر شد از فروش قند و شکر آزاد کارخانهٔ قند مرودشت، کیلویی دو ریال برای ساختمان آرامگاه سعدی هزینه شود؛ اما اقدامات عملی و جدی از سال ۱۳۲۷ یعنی زمانی که علی‌اصغرخان حکمت، رییس انجمن آثار ملی کشور و دبیرکل یونسکو در ایران بود و علی سامی نیز به عنوان دبیر انجمن آثار ملی در شیراز فعالیت می‌کرد، آغاز شد.[/caption]

[caption id="attachment_32016" align="aligncenter" width="350"] ارامگاه سعدی دهه 50[/caption]

[caption id="attachment_32023" align="aligncenter" width="800"] آرامگاه سعدی در دروه قاجار[/caption]

[caption id="attachment_31988" align="aligncenter" width="650"] پنجم آذر سالمرگ محمدعلی فروغی موسس انجمن آثار ملی و ساخت و تعمیر آرامگاه بزرگانی چون؛ فردوسی و ابن‌سینا، حافظ، سعدی، نادرشاه، خیام، عطار/ عکس : سفر نویس[/caption]

[caption id="attachment_31981" align="aligncenter" width="654"] شیراز در دهه 30[/caption]

[caption id="attachment_31995" align="aligncenter" width="1024"] بنایی که در زمان کریمخان ساخته شده بود تا سال ۱۳۲۷ ه‍.ش. برپا بود. در سال ۱۳۲۷ پس از کسب موافقت اولیه برای احیای مجموعۀ سعدیه، از مسیو گدار که در آن زمان مدیر باستان‌شناسی ایران بود دعوت شد به شیراز بیاید و نظر خود را بیان کند؛ ولی پس از بحث و بررسی‌های گوناگون و بر اساس گزارش انجمن آثار ملی، در سال ۱۳۲۸ قرارداد طراحی آرامگاه سعدی با یک شرکت ساختمانی بسته شد و مهندس محسن فروغی و مهندس علی صادق به عنوان طراحان سعدیه آغاز به کار کردند. به این ترتیب در اسفندماه ۱۳۳۰ ساخت بنای آرامگاه سعدی که طراحان آن ایرانی و معماران و کارگران آن نیز شیرازی بودند، با اقتباس از کاخ چهل ستون و تلفیقی از معماری قدیم و جدید ایرانی در باغی به مساحت ۷۰۰ ۷ مترمربع به پایان رسید.[/caption]

 





[caption id="attachment_31971" align="aligncenter" width="849"] در بعدازظهر یازدهم اردیبهشت‌ماه ۱۳۳۱ آرامگاه سعدی با حضور دکتر محمود حسابی که در آن زمان وزیر فرهنگ بود و علی‌اصغرخان حکمت و تعداد زیادی از شاعران، نویسندگان، بازرگانان و صاحب منصبان افتتاح شد. همزمان با افتتاح سعدیه، در صبح همان روز از مجسمهٔ سعدی که در دروازهٔ اصفهان نصب شده بود پرده‌برداری شد. این مجسمه توسط هنرمند برجستهٔ ایرانی، استاد ابوالحسن صدیقی ساخته شد و بر اساس گزارش مالی انجمن آثار ملی، برای ساخت آن ۱۴ هزار و ۵۰۰ تومان به استاد پرداخت شد؛ البته کل هزینهٔ ساخت سعدیه در آن سال، ۹۸۰هزار تومان بود.[/caption]

 

[caption id="attachment_31977" align="aligncenter" width="800"] محسن فروغی معمار مدرنیست ایرانی طرح آرامگاه را با همکاری علی اکبر صادق با الهام گرفتن از عناصر معماری سنتی ایران، در سال ۱۳۳۰ طراحی نمود. ساختمان به سبک ایرانی است با ۸ ستون از سنگ‌های قهوه‌ای رنگ که در جلوی مقبره قرار دارند و اصل بنا با سنگ سفید و کاشی کاری مزین است. بنای آرامگاه از بیرون به شکل مکعبی دیده می‌شود اما در داخل هشت ضلعی است با دیوارهایی از جنس مرمر و گنبدی لاجوردی.[/caption]

 

[caption id="attachment_31974" align="aligncenter" width="575"] نسخه ی خطی "بوستان سعدی"متعلق به عهد صفوی در گنجینه ی (Walters Art Museum)[/caption]



[caption id="attachment_31987" align="aligncenter" width="800"] این کتاب خطی بی نظیر متعلق به قرن نهم هجری است که دیوان سعدی در میان صفحات (رنگ قرمز) ودیوان حافظ در حاشیه صفحات(رنگ آبی) با مفاهیم مشترک کتابت شده[/caption]

[caption id="attachment_31976" align="aligncenter" width="600"] مرکز سعدی شناسی ایران از سال ۱۳۸۱ روز اول اردیبهشت ماه را روز سعدی اعلام کرد و در اول اردیبهشت ۱۳۸۹ و در اجلاس شاعران جهان در شیراز، نخستین روز اردیبهشت ماه از سوی نهادهای فرهنگی داخلی و خارجی به عنوان روز سعدی نامگذاری شد.[/caption]

[caption id="attachment_32007" align="aligncenter" width="972"] کوه سعدی در بین مردم به کوه سیزده بدر معروف بوده است و بیشتر مردم روز سیزده به در را بر روی ارتفاعات این کوه به تفرج می پرداخته اند .حوض سعدی و قنات سعدی خصوصا برای زنان شیرازی تفرجگاه خاصی بوده است ،آنها در حین شستن و پهن کردن لباسها برِ کوه به تفریح هم می پرداختند ./ آب حوض سعدی (آب رختشویان)عکس سال 1338[/caption]



 

[caption id="attachment_31979" align="aligncenter" width="600"] محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان به مناسبت روز بزرگداشت سعدی در صفحه اینستاگرام خود یادداشتی نوشته است. متن کامل یادداشت به شرح زیر است: شاید ماجرای نصب فرش نفیس مزین به شعر معروف «بنی آدم» شیخ اجل در سازمان ملل متحد برای دوستان جالب باشد. همه ما از کودکی در کتاب ها خوانده بودیم که بالای درب ورودی سازمان ملل متحد این شعر معروف سعدی را نوشته‌اند. در سال ۱۳۶۱ که برای اولین بار به نیویورک و سازمان ملل متحد رفتم، همه ساختمان را گشتم، اما شعر سعدی را پیدا نکردم. بعدها که در سال ۱۳۶۷ برای مذاکرات قطعنامه ۵۹۸ به ژنو رفتم، مقر اروپایی ملل متحد را نیز جستجو کردم و آن را نیافتم. از دوستان و افراد با سابقه تر نیز پرسیدم، ولی کسی این شعر را ندیده بود. در دوران سفارت در سازمان ملل متحد در سال ۱۳۸۳ مطلع شدم که جناب آقای محمد صیرفیان که یکی از معروفترین تجار فرش اصفهان است، یک فرش نفیس پنج متر در پنج متر بافته است که در وسط این فرش شعر سعدی با نخ طلا نوشته شده است. ایشان اظهار تمایل کردند که این فرش را به سازمان ملل متحد هدیه بدهند به شرطی که آن را در یک محل مناسب نصب کنند. با توجه به ابعاد این فرش هر دیواری برای نصب آن مناسب نبود و فقط چند دیوار در کل مقر ملل متحد وجود داشت که می شد این فرش را روی آن نصب کرد. یکی دیواری بود که فرش بزرگ شش در چهاری که در زمان مرحوم دکتر مصدق به ملل متحد هدیه شده بود روی آن نصب بود و دیگری دیوار بزرگ "سالن مذاکرات نمایندگان" بود که فرشی از دیوار چین وسط آن دیوار نصب شده بود. با توجه به تعدد هدایا و محدودیت جا برای نصب فرش مزین به شعر سعدی، ناگزیر شدم در حد دبیرکل ملل متحد وارد مذاکره شوم، تا این فرش را به عنوان نماد گفتگوی تمدن ها در مکان مناسبی نصب کند.[/caption]

[caption id="attachment_31980" align="aligncenter" width="600"] ظریف ادامه می دهد: لازم به یادآوری است که سال ۲۰۰۱ به پیشنهاد جناب آقای خاتمی سال گفتگوی تمدن ها در سازمان ملل متحد اعلام شده بود. در پیگیری های بعدی پیشنهاد کردند که با توجه به تعدد هدایا و محدودیت مکان نصب، فرش مزین به شعر سعدی را به جای فرش اهدایی از سوی مرحوم مصدق نصب کنیم که نپذیرفتیم. بافاصله کمی خبردار شدیم که می خواهند فرش چین را برای شستشو پایین بیاورند. در آن دیوار جای دو فرش بود، اما فرش چین در وسط آن دیوار قرار داشت. لذا با پیگیری زیاد یکی از همکاران خوبم در نمایندگی، توانستیم فرش مزین به شعر سعدی را همانطور که در عکس می بینید در کنار فرش دیوار چین نصب کنیم. در تابلوی کنار فرش نیز ترجمه زیبایی از شعر سعدی را به انگلیسی تهیه کردیم تا بینندگان علاوه بر زیبایی هنر ایرانی، با مفاهیم بلند انسانی فرهنگ ایرانی نیز آشناتر شوند. بالاخره شعر سعدی به سازمان ملل متحد رفت.[/caption]



 

[caption id="attachment_31983" align="aligncenter" width="534"] تصویر صفحه اول روزنامه لو پتی ژورنال فرانسوی که صحنه ترور رییس جمهور فرانسه ،،سعدی لوکارنو؛؛ را نشان می دهد. سال ۱۸۹۴ خانواده لوکارنو به عشق سعدی شاعر ایرانی نام سعدی داشتند .[/caption]

[caption id="attachment_31986" align="aligncenter" width="719"] نسخه ای از گلستان سعدی به نمایش در آمده در نمایشگاه چهارده قرن هنراسلامی برپاشده در موزه بزرگ خراسان به مناسبت پایتخت فرهنگی جهان اسلام شدن مشهد[/caption]

[caption id="attachment_31996" align="aligncenter" width="599"] 7 آبان ماه 96 پروژه حفاظت و مرمت ماکت خاتم آرامگاه سعدی در آزمایشگاه و کارگاه حفاظت و مرمت آثار و تزئینات وابسته به معماری مجموعه فرهنگی تاریخی سعدآباد آغاز شد.[/caption]

[caption id="attachment_31998" align="aligncenter" width="720"] آرامگاه سعدی در دهه 30[/caption]