چمدان : حوادث غیرمترقبه همچون سیل، زلزله، آتش سوزی و...همواره بناها، محوطه‌ها و آثار تاریخی را تهدید می‌کند اما در حالی که بیش از یک قرن است که در سایر کشورها این آثار تحت بیمه قرار دارند تا در صورت وقوع حادثه مرمت آنها تسریع یابد در ایران شاهد تخریب آثار تاریخی به عمد یا غیر عمد هستیم آن هم در حالی که وضعیت بیمه آثار ایرانی مشخص نیست.

غلامرضا میثاقیان در گفت و گو با چمدان درباره وضعیت بافت‌ها ، محوطه‌ها و بناها و این که آیا این آثار در ایران بیمه هستند، می‌گوید: در دوره‌ای که متصدی مدیریت حفظ و احیا بناها، بافت‌ها و محوطه های تاریخی بودم، بسیار تلاش کردم که آثار و بناهای تاریخی مشمول بیمه شوند اما شرکت‌های بیمه حاضر به پذیرش چنین ریسکی نیستند. قیمت‌گذاری آثار کار بسیار سختی است و اگر برای آنها اتفاقی رخ بدهد بیمه هزینه زیادی باید متقبل شود.

او ادامه می‌دهد: از سویی به دلیل قدمت زیاد این آثار، شرکت‌های بیمه معتقدند اساساً سرمایه‌گذاری روی بیمه این آثار زیان ده است.

مدیر کل پیشین دفتر حفظ و احیا بناها، بافت‌ها و محوطه‌های تاریخی ادامه می‌دهد: در طرح حمایت از مرمت و احیای بافت‌های تاریخی- فرهنگی و توانمندسازی مالکان و بهره‌برداران بناهای تاریخی- فرهنگی که اکنون در مجلس شورای اسلامی دنبال می‌شود، نمایندگان میراث فرهنگی تأکید داشتند که شرکت‌های بیمه ملزم شوند بناهای تاریخی را بیمه کنند اما متأسفانه تا این طرح تصویب مجلس را نداشته باشد الزامی هم در کار نیست.

او تأکید می‌کند: در هر صورت بیمه بناهای تاریخی مسأله مهمی است و با توجه به سرعت تخریب‌ها و اجرای طرح‌های توسعه بدون توجه به میراث فرهنگی ضروری است هرچه سریع‌تر موضوع بیمه بناهای تاریخی به فرجام برسد.

وی درباره این که آیا در نمونه‌های خارجی بناهای تاریخی بیمه شده‌اند، ضمن اظهار بی‌اطلاعی از این موضوع می‌افزاید: هر چند نمی‌توان برای بناهای تاریخی قیمت تعیین کرد اما موضوع بیمه و تصویب آن در مجلس به عنوان قانون بسیار مهم است. فرضاً در مورد اخیر، خانه دریا بیگی متعلق به دوره قاجار در لنگرود که دچار حادثه آتش سوزی شده است اگر این خانه بیمه بود اکنون بیمه هزینه مرمت آن را پرداخت می‌کرد اما حالا نه ما بودجه لازم را داریم و نه خانه بیمه است در نتیجه احتمال تخریب و آسیب بیشتر این اثر تاریخی وجود دارد.

[related-post id="31027"]

به گزارش چمدان، طرح حمایت از مرمت و احیای بافت‌های تاریخی- فرهنگی و توانمندسازی مالکان و بهره‌برداران بناهای تاریخی- فرهنگی از مدت‌ها پیش در مجلس دنبال می‌شد اما به نظر می‌رسد آنچه کارشناسان میراث فرهنگی در آن زمان به دنبال آن بودند با آنچه اکنون مجلس به دنبال آن است تفاوت دارد تا آنجا که برخی از تصویب نشدن طرح ابراز خوشحالی می‌کنند.

میثاقیان در این باره به چمدان توضیح می‌دهد: این طرح از سوی مجلس بود و لایحه نبود که از سوی دولت پیشنهاد شود، در مجلس پیشین دوستان به کارشناسان میراث فرهنگی اعتماد کردند و گفتند میراث فرهنگی خود پیش نویس طرح را بنویسد. ما هم پیشنهادات خود را نوشتیم و جلسات متعددی با حضور کارشناسان به همراه اعضای کمیسیون فرهنگی مجلس برگزار  و توافقاتی حاصل شد که به نظر می‌رسید بخشی از خواسته‌های میراث فرهنگی در آن لحاظ  شده بود هرچند همان طرح هم صد درصد مورد توافق ما نبود اما در یک خرد جمعی باید شهرداری‌ها، نمایندگان مجلس و نمایندگان وزرات مسکن هم متقاعد می‌شدند بنابراین در مجموع طرح خوبی بود.

او می‌افزاید: با تغییر مجلس شورای اسلامی و آمدن اعضای مجلس یازدهم برخی نمایندگان تغییر کردند و طبیعی است که ایده‌ها هم تغییر کرد، اما در مجموع امیدوارم به تحقق برخی از خواسته‌های میراث فرهنگی درباره بافت‌های تاریخی با دنبال کردن این طرح برسیم.

به گزارش چمدان،  بیش‌از یک‌قرن است که بسیاری از کشورها بیمه‌هایی خاصی را برای آثار تاریخی درنظر می‌گیرند که درصورت وقوع حادثه‌ای مرمت این آثار را تسهیل و تسریع می‌کند. در اروپا از این بیمه خاص که تمام تهدیدهایی را که یک شیء یا بنای تاریخی را در معرض قرار می‌دهند دربرمی‌گیرد باعنوان «بیمه تمام حوادث آثار هنری» یاد می‌شود.

بیمه کلیسا

بیمه کلیسا (Ecclesiastical Insurance) یکی از شرکت‌های بیمه‌ای در انگلستان است که سال 1887 تاسیس شد. این شرکت بیمه‌ای زیر نظر اتحادیه کلیساهای بریتانیا اداره می‌شود و ارزش سهام ممتاز آن در بورس لندن، بیش‌از 100میلیون پوند است. قرن نوزدهم میلادی گروهی از روحانیون مسیحیت با هدف حفاظت از کلیساها «اداره آتش ساختمان‌های وابسته کلسیا» را تاسیس کردند. سال 1894 این شرکت اعلام کرد که علاوه‌بر بیمه آتش‌سوزی ساختمان‌ها، بیمه حوادث پرسنل کلیسا و سرقت را هم عرضه می‌کند. به‌این‌ترتیب، این سازمان روزبه‌روز توسعه یافت و بعدها به «اداره بیمه کلیسا» تغییر نام داد. امروزه این شرکت بیمه به‌جز کلیساها تمام ساختمان‌های تاریخی و اشیای قدیمی را به‌عنوان بخشی از میراث فرهنگی انگلستان بیمه می‌کند. برای مثال اشیای باستان‌شناختی تا سقف قیمت 375 هزار یورو و آثار مربوط به حوزه هنرهای زیبا تا سقف قیمت 750هزار یورو می‌توانند از این بیمه استفاده کنند.

کلیسای جامع گلاستر و کلیسای جامع سنت پل لندن از مشتریان معروف بیمه کلیسا به‌شمار می‌روند که نه فقط از نظر مذهبی اهمیت بالایی دارند، جزو بناهای تاریخی انگلستان هم هستند. کلیسای جامع گلاستر سال 678 میلادی بنا شد اما ساختمان کنونی آن بین سال‌های 1089 تا 1499 بارها بازسازی شده است. ساختمان اولیه کلیسای جامع سنت پل لندن هم سال 1256 بنا شد. اما به‌دلیل آتش‌سوزی، ساختمان قدیمی ویران شد و ساختمان فعلی آن در سال 1675 ساخته شد.

[caption id="attachment_31031" align="aligncenter" width="1508"] نمای داخلی کلیسای جامع سنت پل لندن│ ساختمان اولیه این کلیسای لندن هم سال 1256 بنا شد. اما به‌دلیل آتش‌سوزی، ساختمان قدیمی ویران و ساختمان فعلی آن در سال 1675 ساخته شد و درحال‌حاضر تحت پوشش بیمه کلیسا قرار دارد[/caption]

 

[caption id="attachment_31033" align="aligncenter" width="1200"] نمای بیرونی کلیسای جامع گلاستر در انگلستان│ این کلیسا سال 678 میلادی بنا شد اما ساختمان کنونی آن بین سال‌های 1089 تا 1499 بارها بازسازی شده است و درحال حاضر تحت پوشش بیمه کلیسا قرار دارد[/caption]

بیمه بِردی

بیمه بردی (Brady Insurance) شرکتی ایرلندی است که سال 1959 تاسیس شد. این شرکت آثار هنری را تا هر سقف قیمتی بیمه می‌کند. این شرکت مجموعه‌های هنری خصوصی، مجموعه‌داران، نمایشگاه‌ها، فروشندگان آثار هنری و عتیقه و موزه‌ها را تحت پوشش «تمام خطرات آثار هنری» قرار می‌دهد.

خدمات اتحادیه ملی بیمه

سال 2003 اتحادیه ملی حفاظت از آثار تاریخی آمریکا «خدمات اتحادیه ملی بیمه» (National Trust Insurance Services) را با هدف بیمه‌کردن آثار و بناهای تاریخی تاسیس کرد. این اتحادیه که مقر اصلی آن در شهر بالتیمور است هتل‌ها و مهمانسراهای تاریخی، تئاترهای تاریخی، موزه‌ها و خانه‌های تاریخی را بیمه می‌کند و این بیمه شامل خود ساختمان و اشیا داخلی و پرسنل آنها می‌شود.

بیمه تمام خطرات آثار هنری در ایتالیا

تقریبا در تمام شهرهای ایتالیا بناها و آثار تاریخی وجود دارد و براساس قانون، شهرداری‌ها موظف‌اند پس‌از فهرست‌کردن میراث فرهنگی شهرشان آنها را بیمه و گزارش بیمه را در وبگاه شهرداری برای آگاهی مردم منتشر کنند. به‌این‌ترتیب که شهرداری هر شهر، جزییات دقیق بیمه تمام آثار تاریخی را که جزء اموال عمومی و هویت ملی به‌شمار می‌روند همراه با مبلغ بیمه اعلام می‌کند. برای مثال، تمام اشیای داخل کاخ پروینچا در شهر برگامو و بعضی از مجسمه‌های تاریخی واقع در باغ داخلی این کاخ تا سقف 2 میلیون 963 هزار و 720 یورو برای تمام خطرات بیمه شده‌اند و شهرداری شهر برگامو وظیفه این بیمه‌کردن را به‌عهده داشته است. کاخ پروینچا ساختمانی در چهار طبقه است که بین سال‌های 1864 تا 1871 میلادی ساخته شده است. به‌عنوان نمونه‌ای دیگر، شهرداری فرارا کل آثاری را که در موزه کلیسای جامع این شهر قرار دارند تا سقف 19 میلیون‌ و 500 هزار یورو بیمه کرده است. شهرداری میلان هم موزه مصر را که در قلعه تاریخی اسفورتزا قرار دارد به مبلغ 60 میلیون یورو بیمه کرده است.

[caption id="attachment_31028" align="aligncenter" width="1280"] یکی از آثاری که کلیسای جامع شهر فرارا قرار دارد│ براساس قراردادی که میان شهرداری فرارا و یک شرکت بیمه منعقد شده کل آثاری را که در موزه کلیسای جامع این شهر قرار دارند تا سقف 19میلیون‌و 500 هزار یورو بیمه شده‌اند[/caption]

 

[caption id="attachment_31029" align="aligncenter" width="1024"] موزه مصر که در قلعه تاریخی در قلعه تاریخی اسفورتزا در شهر میلان قرار دارد│شهرداری میلان تمام آثار این موزه را تا سقف به مبلغ 60میلیون یورو بیمه کرده است[/caption]

 

بیمه آکسا آرت

سال 1934 شرکت بیمه آکسا آرت (AXA ART Insurance) در شهر لندن انگلستان افتتاح شد و امروزه در 20 کشور جهان شعبه دارد که به‌ویژه می‌توان به انگلستان، امارات متحده عربی، سنگاپور، هنگ‌کنگ، برزیل، کانادا، مکزیک، ایالات‌متحده آمریکا، سوییس، لوگزامبورگ، هلند، نروژ، اسپانیا، بلژیک، فرانسه، آلمان و ایتالیا اشاره کرد. بنابراین، آکسا آرت را می‌توان یکی از پیشگامان بیمه آثار هنری جهان دانست. این شرکت به مجموعه‌داران خصوصی (حقیقی)، مجموعه‌داران حقوقی، نمایشگاه‌ها، موزه‌ها، موسسات هنری و فروشندگان آثار هنری و عتیقه در سراسر جهان خدمات بیمه‌ای ارائه می‌دهد.