چمدان : شاید بتوان گفت که مسئله بیمه اشیا و بناهای فرهنگی نسبت به سایر موارد اهمیت بیشتری پیدا می‌کند زیرا این آثار ارتباط مستقیمی با سابقه تاریخی‌‌فرهنگی کشورمان دارند و بخش مهمی از هویت ملی به‌شمار می‌روند. اما باوجود این اهمیت، شرکت‌های بیمه‌ای ایران درمورد بیمه‌کردن آثار فرهنگی‌تاریخی هنوز تلاش نکرده‌اند و شاید انعقاد بیمه‌نامه میان سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري آذربايجان شرقي و بیمه ایران در سال 1389 درمورد بیمه بازار بزرگ تبریز که یکی از آثار ثبت‌شده کشورمان در فهرست میراث جهانی یونسکو است را بتوان نمونه نادری از بیمه آثار تاریخی دانست. اما حتی این بیمه هم شامل تمام موارد خطر نمی‌شود و فقط آتش‌سوزی و زلزله را پوشش می‌دهد.

این‌درحالی‌است که بیش‌از یک‌قرن است که بسیاری از کشورها بیمه‌هایی خاصی را برای آثار تاریخی درنظر می‌گیرند که درصورت وقوع حادثه‌ای مرمت این آثار را تسهیل و تسریع می‌کند. در اروپا از این بیمه خاص که تمام تهدیدهایی را که یک شیء یا بنای تاریخی را در معرض قرار می‌دهند دربرمی‌گیرد باعنوان «بیمه تمام حوادث آثار هنری» یاد می‌شود.

 

بیمه کلیسا

بیمه کلیسا (Ecclesiastical Insurance) یکی از شرکت‌های بیمه‌ای در انگلستان است که سال 1887 تاسیس شد. این شرکت بیمه‌ای زیر نظر اتحادیه کلیساهای بریتانیا اداره می‌شود و ارزش سهام ممتاز آن در بورس لندن، بیش‌از 100میلیون پوند است. قرن نوزدهم میلادی گروهی از روحانیون مسیحیت با هدف حفاظت از کلیساها «اداره آتش ساختمان‌های وابسته کلسیا» را تاسیس کردند. سال 1894 این شرکت اعلام کرد که علاوه‌بر بیمه آتش‌سوزی ساختمان‌ها، بیمه حوادث پرسنل کلیسا و سرقت را هم عرضه می‌کند. به‌این‌ترتیب، این سازمان روزبه‌روز توسعه یافت و بعدها به «اداره بیمه کلیسا» تغییر نام داد. امروزه این شرکت بیمه به‌جز کلیساها تمام ساختمان‌های تاریخی و اشیای قدیمی را به‌عنوان بخشی از میراث فرهنگی انگلستان بیمه می‌کند. برای مثال اشیای باستان‌شناختی تا سقف قیمت 375 هزار یورو و آثار مربوط به حوزه هنرهای زیبا تا سقف قیمت 750هزار یورو می‌توانند از این بیمه استفاده کنند.

کلیسای جامع گلاستر و کلیسای جامع سنت پل لندن از مشتریان معروف بیمه کلیسا به‌شمار می‌روند که نه فقط از نظر مذهبی اهمیت بالایی دارند، جزو بناهای تاریخی انگلستان هم هستند. کلیسای جامع گلاستر سال 678 میلادی بنا شد اما ساختمان کنونی آن بین سال‌های 1089 تا 1499 بارها بازسازی شده است. ساختمان اولیه کلیسای جامع سنت پل لندن هم سال 1256 بنا شد. اما به‌دلیل آتش‌سوزی، ساختمان قدیمی ویران شد و ساختمان فعلی آن در سال 1675 ساخته شد.

[caption id="attachment_31031" align="aligncenter" width="1508"] نمای داخلی کلیسای جامع سنت پل لندن│ ساختمان اولیه این کلیسای لندن هم سال 1256 بنا شد. اما به‌دلیل آتش‌سوزی، ساختمان قدیمی ویران و ساختمان فعلی آن در سال 1675 ساخته شد و درحال‌حاضر تحت پوشش بیمه کلیسا قرار دارد[/caption]

 

[caption id="attachment_31033" align="aligncenter" width="1200"] نمای بیرونی کلیسای جامع گلاستر در انگلستان│ این کلیسا سال 678 میلادی بنا شد اما ساختمان کنونی آن بین سال‌های 1089 تا 1499 بارها بازسازی شده است و درحال حاضر تحت پوشش بیمه کلیسا قرار دارد[/caption]

بیمه بِردی

بیمه بردی (Brady Insurance) شرکتی ایرلندی است که سال 1959 تاسیس شد. این شرکت آثار هنری را تا هر سقف قیمتی بیمه می‌کند. این شرکت مجموعه‌های هنری خصوصی، مجموعه‌داران، نمایشگاه‌ها، فروشندگان آثار هنری و عتیقه و موزه‌ها را تحت پوشش «تمام خطرات آثار هنری» قرار می‌دهد.

 

خدمات اتحادیه ملی بیمه

سال 2003 اتحادیه ملی حفاظت از آثار تاریخی آمریکا «خدمات اتحادیه ملی بیمه» (National Trust Insurance Services) را با هدف بیمه‌کردن آثار و بناهای تاریخی تاسیس کرد. این اتحادیه که مقر اصلی آن در شهر بالتیمور است هتل‌ها و مهمانسراهای تاریخی، تئاترهای تاریخی، موزه‌ها و خانه‌های تاریخی را بیمه می‌کند و این بیمه شامل خود ساختمان و اشیا داخلی و پرسنل آنها می‌شود.

 

بیمه تمام خطرات آثار هنری در ایتالیا

تقریبا در تمام شهرهای ایتالیا بناها و آثار تاریخی وجود دارد و براساس قانون، شهرداری‌ها موظف‌اند پس‌از فهرست‌کردن میراث فرهنگی شهرشان آنها را بیمه و گزارش بیمه را در وبگاه شهرداری برای آگاهی مردم منتشر کنند. به‌این‌ترتیب که شهرداری هر شهر، جزییات دقیق بیمه تمام آثار تاریخی را که جزء اموال عمومی و هویت ملی به‌شمار می‌روند همراه با مبلغ بیمه اعلام می‌کند. برای مثال، تمام اشیای داخل کاخ پروینچا در شهر برگامو و بعضی از مجسمه‌های تاریخی واقع در باغ داخلی این کاخ تا سقف 2 میلیون 963 هزار و 720 یورو برای تمام خطرات بیمه شده‌اند و شهرداری شهر برگامو وظیفه این بیمه‌کردن را به‌عهده داشته است. کاخ پروینچا ساختمانی در چهار طبقه است که بین سال‌های 1864 تا 1871 میلادی ساخته شده است. به‌عنوان نمونه‌ای دیگر، شهرداری فرارا کل آثاری را که در موزه کلیسای جامع این شهر قرار دارند تا سقف 19 میلیون‌ و 500 هزار یورو بیمه کرده است. شهرداری میلان هم موزه مصر را که در قلعه تاریخی اسفورتزا قرار دارد به مبلغ 60 میلیون یورو بیمه کرده است.

[caption id="attachment_31028" align="aligncenter" width="1280"] یکی از آثاری که کلیسای جامع شهر فرارا قرار دارد│ براساس قراردادی که میان شهرداری فرارا و یک شرکت بیمه منعقد شده کل آثاری را که در موزه کلیسای جامع این شهر قرار دارند تا سقف 19میلیون‌و 500 هزار یورو بیمه شده‌اند[/caption]

 

[caption id="attachment_31029" align="aligncenter" width="1024"] موزه مصر که در قلعه تاریخی در قلعه تاریخی اسفورتزا در شهر میلان قرار دارد│شهرداری میلان تمام آثار این موزه را تا سقف به مبلغ 60میلیون یورو بیمه کرده است[/caption]

 

بیمه آکسا آرت

سال 1934 شرکت بیمه آکسا آرت (AXA ART Insurance) در شهر لندن انگلستان افتتاح شد و امروزه در 20 کشور جهان شعبه دارد که به‌ویژه می‌توان به انگلستان، امارات متحده عربی، سنگاپور، هنگ‌کنگ، برزیل، کانادا، مکزیک، ایالات‌متحده آمریکا، سوییس، لوگزامبورگ، هلند، نروژ، اسپانیا، بلژیک، فرانسه، آلمان و ایتالیا اشاره کرد. بنابراین، آکسا آرت را می‌توان یکی از پیشگامان بیمه آثار هنری جهان دانست. این شرکت به مجموعه‌داران خصوصی (حقیقی)، مجموعه‌داران حقوقی، نمایشگاه‌ها، موزه‌ها، موسسات هنری و فروشندگان آثار هنری و عتیقه در سراسر جهان خدمات بیمه‌ای ارائه می‌دهد.

وضعیت بیمه میراث فرهنگی و موزه‌ها و اشیاء تاریخی ایران در چمدان منتشر می‌شود.