چمدان: به دنبال مطرح شدن موضوع احداث یک «زیرگذر» در عرصه مجموعه میراث جهانی شوش توافقی میان سازمان میراث فرهنگی و گردشگری با مسئولین و مقامات اداری شهرستان شوش انجام گرفت که به موجب آن کاوش‌هایی در محدوده عرصه باستانی شهر کهن شوش انجام شود. این مجوز به شماره 8892/00/963141 (مورخ 13/10/96) از طرف پژوهشگاه میراث فرهنگی و پژوهشکده باستان شناسی کشور صادر شده است. صرف نظر از اینکه مسئولان سازمان میراث فرهنگی با پذیرش تلویحی طرح احداث «زیرگذر» در درون عرصه شوش و صدور مجوزی برای کاوش در مسیر این زیرگذر، کاری نامتعارف و برخلاف قوانین و مقررات انجام داده و این گونه ضوابط عرصه و حریم مصوب این مجموعه میراث ملّی و جهانی را نادیده گرفته‌اند، ذکر چند نکته لازم است.

بنا بر شنیده‌ها گمانه‌زنی در مسیر «زیرگذر» شوش بدون مطرح شدن و تصویب در شورای فنّی پژوهشکده باستانشناسی و شورای راهبردی محوطه میراث جهانی شوش انجام گرفته است. آیا چنین روشی در صدور مجوز به طور بالقوه نمی‌تواند منشأ سوء استفاده‌های احتمالی علیه میراث فرهنگی کشور قرار گیرد؟ و به معنی زیرسوال بردن کارآیی و اختیارات آن شوراهای تخصصی نیست؟



 

یکی از پیامدهای این شیوه صدور مجوز این بوده که از نظر تخصصی مورد ارزیابی درست قرار نگرفته و این امر در عنوان آن نیز مشخص است. عنوان مجوز مزبور «کاوش شوش» است که نهاد صادرکننده مجوز، بخش‌های تخصصی مربوطه از جمله شورای فنی پژوهشکده باستانشناسی را دور زده و بدون توجه به ارزیابی‌های تخصصی و فنی مرسوم چنین مجوز نامعمولی صادر شده است.

عنوان این مجوز یعنی «کاوش شوش» یادآور مجوزها و قراردادهایی است که در دوران حفریات تجارتی یا حتی مجوزهای اعطایی به حفریات زمان مظفرالدین شاه قاجار مرسوم بوده که میان دولت قاجاری وقت با جمهوری فرانسه منعقد شد. خصوصیت مجوزها و قراردادهای آن زمان این بود که درچارچوب ارزیابی‌های علمی و تخصصی و بر مبنای نظریات متخصصان انجام نمی‌پذیرفتند، بلکه بر اساس عتیقه‌جویی و عواید مادی انجام می‌شدند و اگرچه هیئت‌های حفاری از کاوشگران باستان‌شناس یا زمین شناس بهره می‌بردند اما روح فعالیت بر مبنای مسایل علمی نبود.

جای تعجب است که امروزه با وجود پیشرفت‌های چشمگیر علم باستان‌شناسی در جهان و همچنین ایران، در یکی از محوطه‌های مشهور جهان مجوزی صادر می‌شود که با آن نه تنها می‌توان در همه جای شهر باستانی شوش کاوش کرد، بلکه به خاطر ابهام در عنوان مجوز می‌توان در هر جایی از شهرستان شوش هم کاوش کرد.

علیرغم صدور این مجوز مسأله‌دار در تاریخ 13 دی 96، بعد از انقضای زمان آن، مجوز اخیراً تمدید هم شده و حفاری‌ها همچنان ادامه دارد. این در حالی است که بنا به نظر بسیاری از کارشناسان کاوش در محل «زیرگذر» غیرضروری است و حتی به فرض لزوم، نیازمند این مدت طولانی نیست.

[caption id="attachment_28282" align="aligncenter" width="800"] تصویر قسمتی از قرارداد با فرانسویان برای کاوش در شوش در اواخر قرن 19 میلادی | در متن مذکور این عبارت به چشم می خورد که: «دولت علّیه ایران امتیاز عتیقه جوئی تمام مملکت خود را به دولت جمهوری فرانسه داده است...»[/caption]

[related-post id="24167"]

[related-post id="23539"]

[related-post id="14812"]

[related-post id="13792"]