تکه یازدهم شهر تهران که حدود ۴ کیلومتر از «حصار ناصری» را در دل خود جای داده است، قصه های زیادی برای شنیدن دارد. از میدان های تاریخی اش گرفته تا خانه های قدیمی که رج به رج آجرش هایشان راویت کننده گذشته های دور و دراز است. در کوچه پسکوچه های محله «مخصوص»، خانه ای قدیمی است که نشستن پای قصه هایش به سبب وجود آرامگاه بزرگترین سخنور دوران مشروطه در آن، خالی از لطف نیست. آرامگاه شهدای مشروطه و مطبوعات، آخرین خانه، سمت چپ، بن بست شهید «ابراهیمی»، واقع در ضلع جنوب شرقی بیمارستان «لقمان حکیم».
برای رفتن به این خانه پر رمز و راز باید خیابان کمالی را به سمت خیابان مخصوص طی کنید، در این خیابان بن بستی است به نام شهید ابراهیمی، انتهای این کوچه قدیمی خانه ای واقع شده که در آن بزرگانی چون میرزا جهانگیرخان صور اسرافیل، مدیر روزنامه «صور اسرافیل» و میرزا نصراله بهشتی، معروف به ملک المتکلمین خفته اند. میرزا جهانگیرخان صور اسرافیل پایه گذار روزنامه نگاری نوین در ایران بود و میرزا نصراله بهشتی، بزرگ ترین سخنور دوران مشروطه.
سال ۱۲۸۶ پس از حمله به مجلس و به توپ بستن آن، تعداد زیادی از مبارزان مشروطه از جمله میرزا جهانگیرخان صور اسرافیل و ملک المتکلمین دستگیر و در «باغشاه» محاکمه شدند و مورد شکنجه بسیار قرار گرفتند. پس از اینکه آنها به همراه دیگر مشروطه خواهان به طرز فجیعی در باغشاه کشته شدند، اجسادشان از سوی قزاقان به خندقی بیرون از باغشاه پرت شد. وقتی این خبر به گوش دوستان میرزا جهانگیرخان و ملک المتکلمین رسید، شبانه به خندق رفتند و اجساد آنها را در همان خندق، پشت دیوارهای باغشاه به خاک سپردند.
بعدها، خانواده ملک المتکلمین در این نقطه خانه ای بنا می کنند و «میرزا اسدالله ملکزاده»، یکی از فرزندان او، در این خانه ساکن می شود. علاوه بر این «ابوالحسن صدیقی» هم برای زنده نگاه داشتن یاد و خاطره او، تندیس تمام قد او را از جنس سنگ مرمر ساخته و برای نصب در میدان «حسن آباد» آماده می کند. گرچه این تندیس مدت زیادی در این میدان بود، اما ظاهرا رژیم سابق با وجود این مجسمه در میدان حسن‌آباد مخالف بود، برای همین مجسمه به سازمان «پارک‌ها» برده شد. در سال ۱۳۷۸ مجسمه از محل سازمان پارک‌ها در «پارک شهر» به انبار سازمان پارک‌ها انتقال پیدا کرد،اما در اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۸۷ این مجسمه مفقود شد و هنوز از آن خبری نیست.
بخشی از خانه ای که مقبره شهدای مشروطه در آن قرار دارد به بهانه توسعه بیمارستان از بین رفت و بخش دیگر در سایه بی توجهی مسئولان ذیربط. به طوری که ریزش سقف این آرامگاه اعتراض بسیاری را به همراه داشت و موجب شد تا شهرداری تهران برای بازسازی این بنا به جد وارد عمل شود.
حفظ ارزشهای تاریخی اولویت باشد
«احمد محیط طباطبایی» رئیس «ایکوم» ایران در گفت وگو با خبرنگار ما با تاکید بر ضرورت حفاظت و نگهداری از مقبره شهدای مشروطه می گوید: «ملک المتکلمین و صور اسرافیل از معروف ترین شهدای دوره مشروطه اند که پس از گذشت ۱۰۰ سال، مقبره آنها هنوز وجود دارد. » او با اظهار تاسف از وضعیت اخیر این مقبره ها در دل پایتخت گفت: «پاسداری از ارزش های تاریخی و روایتهای تاریخ معاصر برای فرزندان امروز ما کم از جهاد نیست و باید با در پیش گرفتن این رویه، حفظ ارزش های تاریخی را در اولویت خود قرار دهیم. »
تسریع در بهسازی آرامگاه شهدای مشروطه
معاون سازمان زیبا سازی شهرداری تهران هم با تایید صحبت های محیط طباطبایی می گوید: «حراست و حفاظت از بافتهای تاریخی ارزشمند از جمله مقبره شهدای مشروطه در اولویت کاری شهرداری تهران است و در این زمینه تلاش کرده ایم تا با تملک ملکی که در همسایگی این مقابر وجود داشت و با همکاری شهرداری منطقه ۱۱ روند بهسازی و احیای مقبره شهدای مشروطه را سرعت بخشیم. »
«یاسر جعفری» از طرحی سخن می گوید که با اجرای آن می توان شاهد زنده سازی و احیای محیط کالبدی این مقبره ها بود. او می گوید: «سازمان زیبا سازی شهرداری تهران قرار است این مکان را به یکی از اماکن رویدادهای تهران تبدیل کند. »
او ادامه می دهد: «همه تلاش ما این است که با حفظ احترام و شان شهدای مشروطه، این مکان تاریخی بازسازی و مرمت شود. »
نظر شما