به گزارش میراث باشی، از اوایل دهه ۸۰ کارفرمای پروژه شرکت گاز استان کرمان از میراث فرهنگی استان هرمزگان استعلامی برای عبور لوله گاز انجام می‌دهد و با پیمایش ۱۸ کیلومتری باستان‌شناسان، اداره میراث فرهنگی استان هرمزگان اعلام می‌کند که امکان عبور لوله گاز از این محوطه باستانی وجود ندارد و شرکت گاز باید مسیر لوله خود را تغییر دهد.

شهر حاجی آباد بین بندرعباس در استان هرمزگان و سیرجان در استان کرمان در دل دشتی واقع شده است که دور تا دور آن را کوه احاطه کرده است. کوهایی که همگی محل دفن و گورستان تاریخی و باستانی از دوره عصر آهن تا دوره اسلامی به صورت سنگ‌چین هستند. به گفته کارشناسان این نوع گورستانها مخصوص جنوب شرق است و در امارات و عمان و جنوب خلیج فارس هم وجود دارد. در ایران هم افزون بر استان هرمزگان در استان های فارس، سیستان و بلوچستان و کرمان این نوع گورها قابل رویت است.

به گفته‌ی آنها گورستان‌های سنگ‌چین از هزاره سوم قبل از میلاد تا حتی اوایل دوره اسلامی را در بر می‌گیرد. اما گورستان حاجی‌آباد با توجه به حفاری‌هایی حدود ۵ تا۶ کیلومتر از سوی شرکت گاز و تخریب حدود ۲۰۰ گور که درخواست کاوش‌های نجات بخشی را به همراه داشته منتج به کاوش در چهار گور شده که قدمت آن را به عصر آهن۲ نسبت می‌دهد و البته آثاری از دوره ساسانی و اشکانی و اسلامی را هم در بر می گیرد.

در این کاوش‌ها آویزهای سنگی متعلق به انسان و دام، مهره‌هایی از سنگ‌های نیمه قیمتی، صدف، سفال و قطعات سفال کشف شده است. به گفته باستان‌شناسان این گورستان حدود ۲۴ کیلومتر و ۱۲۰۰ هکتار را در بر می‌گیرد و به دلیل وسعت و قدمت قابلیت ثبت جهانی را دارد.

این در حالی است که یافته‌های باستان‌شناسی پرسش‌های بی‌شماری را جلوی راه کارشناسان میراث فرهنگی گذاشته است از جمله آن که چرا با این که برخی گورها دارای استخوان‌های حیوانی و اشیا سفالی یا تزیینی هستند اما هیچ استخوان انسانی در آنها کشف نشده است یا بالعکس چرا برخی گورهای دارای استخوان انسانی فاقد اشیا تزیینی است آیا این بخش از گورها متعلق به اقوام کوچ‌رو است؟

همه این پرسش‌های علمی اما دستاویز یک خواست غیر قانونی است. عبور لوله گاز از وسط عرصه اثر ثبت ملی! این درخواست شرکت گاز علی‌رغم نامه‌نگاری‌های متعدد با اداره کل میراث فرهنگی استان هرمزگان همواره و همواره از سال ۹۰ با مخالفت جدی روبه رو شده است و نامه‌نگاری‌ها به سازمان میراث فرهنگی وقت، فرمانداری، استانداری، شهرداری، معاونت عمرانی استانداری و...بارها انجام و نظرات رسمی کارشناسان میراث فرهنگی استان متقن اعلام شده است.

در این بین شرکت گاز کل مکاتبات و مخالفت‌ها را رها کرده و به توافقی با مدیر وقت اداره میراث فرهنگی حاجی‌آباد در سال ۹۷ چسبیده است که به موجب آن به دلیل اهمیت عبور لوله گاز ظرف دو هفته میراث فرهنگی باید تکلیف شرکت گاز را مشخص کند.

با اطلاع یافتن کارشناسان، دوباره اسناد به مراکز ذی ربط ارسال شده است اما متأسفانه پیمانکار شرکت گاز در سال ۹۸ اقدام به کندن پنج کیلومتر ابتدای مسیر خط لوله گاز ده اینچی در دل گورستان عصرآهن حاجی آباد کرده و یک ایستگاه تقلیل فشار گاز بزرگ نیز در محل قرار داده است. این در حالی است که به دلیل تخریب تقریبی ۲۰۰ گور، میراث فرهنگی استان هرگونه مجوزی به منظور ادامه عملیات اجرایی پروژه خطوط را منوط به عقد قرارداد به منظور عملیات نجات‌بخشی شامل نقشه‌برداری کل گورستان، بررسی سطحی گورستان، تعیین محدوده حریم گورستان و کاوش چند گورستان شاخص کرده است.

از سویی به دلیل اقدامات پیش از این شرکت گاز و حفاری‌های بدون صدور مجوز پژوهشکده، میراث فرهنگی استان هرمزگان از شرکت گاز به دادستانی شکایت کرده و دادستان به موضوع ورود پیدا کرده و دستور توقف کار را داده است. اما اکنون دلنگرانی باستان‌شناسان، کارشناسان و فعالان میراث فرهنگی استان هرمزگان از این است که مسأله فقط عبور پنج کیلومتر و تخریب ۲۰۰ گور و کار گذاشتن لوله در این محدوده نیست هرگونه تدام عملیات لوله‌کشی و هرگونه انشعاب از این لوله این محوطه عجیب و پر رمز و راز باستان‌شناسی را به خطر می‌اندازد و تخریب می کند.

بنابراین لازم است هر چه سریع‌تر کارشناسان و مسوولان وزارت میراث فرهنگی و شرکت گاز جلسه کارشناسی برگزار و مسیر جایگزین را مشخص کنند تا بیش از این به دلیل اجرای طرح عمرانی به تاریخ و فرهنگ این استان آسیبی وارد نشود.