اولین نشست تخصصی کمیته‌های مدیریت بحران و حفاظت پیشگیرانه موزه‌ها از صبح روز چهارم دی ماه در سالن فجر وزارت میراث فرهنگی در حال برگزاری است.

در این نشست، علی تهرانچی رئیس کارگروه میراث فرهنگی سازمان آتش نشانی بیان کرد: نگاه آتش نشان‌ها با مهندسان متفاوت است. ما به دنبال این هستیم که ساختار یک سازمان امن باشد. اکنون مدارس سازمان نوسازی و بهسازی دارند، ولی تاکنون یک مدرسه هم تأییدیه آتش نشانی را نگرفته است.

وی ادامه داد: همه کارکنان موزه‌ها باید نسبت به اهمیت آن بنا و فضاهایی که دارد، آشنایی داشته باشند. باید چک لیست بازدیدهای روزانه، ماهیانه و شش ماهه از بناهای تاریخی تهیه و یک نسخه از آن در خارج از بنا نگهداری شود.

تهرانچی به بازدیدش از خانه قوام السلطنه اشاره کرد و گفت: یک کپسول ۱۲ کیلویی در بخشی از این خانه قرار داده شده است. خانم کارشناس موزه چطور می‌تواند این کپسول را برداشته و در موقع بحران از آن استفاده کند؟ باید چیدمان داخلی فضاهای موزه‌ای از نظر جانمایی اشیا مورد بررسی قرار گیرد. درست است که دکوراتیو در موزه‌ها مهم است، ولی وقتی بحث ایمنی مطرح می‌شود باید زیبایی را حذف کرد.

وی تصریح کرد: در موزه ایران باستان متوجه شدم تابلوهای راهنما برای موقعیت فروشگاه وجود دارد، ولی پلان دیگری در تابلوها مشاهده نمی‌شود. به دلیل ملاحظات امنیتی، پشت پنجره‌ها از حفاظ استفاده کرده اند، در حالی که پنجره‌ها به عنوان راه فرار محسوب می‌شوند. ما می‌خواهیم خیلی از این فضاها که مسدود شده، باز شوند، حتی در موزه ایران باستان دیدم که اشیای گرانبها را به پنجره‌ها چسبانده اند.

تهرانچی گفت: باید اولویت بندی در فضاها صورت بگیرد و بدانیم در مواقع بحران مثلاً در کاخ نیاوران یا سعدآباد اول کدام بخش‌ها را نجات دهیم. در موزه هنرهای زیبای سعدآباد یک زمانی آسانسور گذاشته شده است، ولی اکنون از کار افتاده، الان اگر در زمان بحران بخواهیم وسیله‌ای جابه جا شود، این آسانسور می‌تواند به کار بیاید.

وی، مبلمان، پرده، دیوارکوب و کتابخانه ها را جرقه‌ای برای گسترش آتش دانست و گفت: تا جایی که امکان دارد باید در موزه‌ها سعی شود از وسایل گرمایشی و سرمایشی کمتر استفاده کنیم. من دیده ام که در موزه‌ها زیر پای کارشناسان هیتر برقی روشن است و یا در ساعت اوج بازدیدها، باید فکری به حال ورود و خروج مردم شود.

تهرانچی گفت: در آزمایشگاه‌های مرمت، مواد خطرناک آزمایشگاهی باید در داخل بطری پلاستیکی نشکن قرار گیرند و پله‌های چوبی باید کندسوزی شوند. همچنین سطل‌های زباله در پایان هر روز خالی شوند و تا جایی که امکان دارد از سطل‌های فلزی استفاده شود. همچنین سطل‌های بزرگ ۴.۵ متر از بنا فاصله داشته باشند.

در ادامه این نشست، بابک فاضل بخششی از اساتید برق گفت: در سال ۹۷ مسجد جامع ساری به گفته شاهدان ۸۰ درصد در آتش سوخت، به همراه آن ۱۰ مغازه نیز آتش گرفت، ۱۶ نفر نیز مصدوم شدند و چندین میلیارد تومان خسارت به بنا وارد شد. دادستان مازندران گفته بود اتصالی سیم برق که ریشه در شدت گرما و تابش خورشید به سیم‌های برق داشته، باعث این آتش سوزی شده است. آتش سوزی دمای سنگ را افزایش می‌دهد و چاره‌ای جز پایین آوردن دمای آن با آب وجود ندارد. پاشیدن آب باعث می‌شود که ترک‌هایی روی سنگ ایجاد شود. عمل اطفا در واقع باعث تخریب سنگ‌ها و آجرها خواهد شد.

وی گفت: آتش سوزی الکتریکی یعنی آتش‌هایی که مستقیم از جریان الکتریسیته ناشی می‌شوند. طبق گفته‌های شرکت‌های بیمه بیشتر آتش سوزی‌ها در بناهای قدیمی رخ می‌دهند. طبق تحقیقات آمریکا ۱۶ درصد از حریق ابنیه ناشی از آتش سوزی‌های الکتریکی است. تحقیقات منتشر شده درباره آتش سوزی الکتریکی به سیم کشی‌های کاربردی ولتاژ پایین یعنی ۱۰۰ تا ۲۴۰ ولت و در ساختمان‌های تجاری کوچک و ساختمان‌های مسکونی تمرکز دارد. اتصال ضعیف بیشترین دلیل آتش سوزی‌ها گزارش شده است.

بخششی تصریح کرد: برای داشتن یک اتصال سوزان نیاز به یک جریان سنگین نیست. این اتصالات حتی در جریان‌های کمتر از ۳ دهم درصد آمپر هم می‌تواند رخ دهد. علت دیگر آتش سوزی‌ها در زنگ زدگی کابل هاست.

این استاد دانشگاه درباره ترموگرافی صحبت کرد و گفت: اکنون این روش جذاب ترین تکنولوژی است که در منابع مختلف جایگاه ویژه ای پیدا کرده است. ترموگرافی به روش منظم برای جمع آوری، ذخیره سازی و تحلیل انرژی تابشی مادون قرمز با استفاده از سیم‌های مادون قرمز گفته می‌شود. برخی از شرکت‌های بیمه بناها را بدون ترموگرافی بیمه نمی‌کنند و یا اگر حریقی در آنها رخ دهد، پول آن را نمی‌پردازند.