چمدان - غار وزمه دارای بقایای پلیستوسن جدید و دوره نوسنگی و مس و سنگ است و در شهرستان اسلام‌آباد غرب در کوه قاضی وند واقع شده و در ۱۴ اسفند ۱۳۸۵ با شماره ثبت ۱۷۸۴۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌ است. غار وزمه در اواخر دهه ۱۳۷۰ طی پروژه پژوهش‌های باستان‌شناسی دشت اسلام‌آباد غرب که تحت هدایت کامیار عبدی انجام می‌گرفت، کشف شد. این غار در سال ۱۳۹۸ توسط تیمی از باستان شناسان تحت هدایت فریدون بیگلری مجددا کاوش شد.

مجله باستان‌شناسی آمریکا در آخرین شماره سال ۲۰۱۹ که در آبان ماه منتشر شد ۱۰ کشف جدید باستان‌شناسی در جهان را معرفی کرد. این مجله بین‌المللی دندان نئاندرتال یافت شده در غار وزمه کرمانشاه که نتایج پژوهش‌های جدید آن در سال جاری توسط تیمی از پژوهشگران موزه ملی ایران و چند موزه و دانشگاه فرانسوی و ایرانی منتشر شد را یکی از این ۱۰ کشف اخیر باستان‌شناسی و دیرین‌انسان شناسی ذکر کرد.

در صفحه معرفی این کشفیات جدید، در خصوص دندان غار وزمه کرمانشاه آمده است: دندانی که چند دهه پیش در کوه‌های زاگرس یافت شده بود و تصور می‌شد مربوط به انسان مدرن باشد، در واقع متعلق به کودک نئاندرتالی است که بین هفتاد تا چهل هزار سال پیش می‌زیسته است.

 بررسی مجدد این دندان با تکنیک‌های مدرن امکان این شناسایی و گاهنگاری را فراهم کرده است. محققان می‌گویند این نخستین شواهدی است که نشان می‌دهد نئاندرتال‌ها در ایران کنونی می‌زیسته‌اند. این گونه، پیش از انقراض‌اش در چهل هزار سال قبل، در بخش‌های بزرگی از اروپا و غرب آسیا می‌زیست.

به گزارش چمدان، این دندان آسیای کوچک که در اواخر دهه ۱۳۷۰ در غار وزمه کشف شد، مربوط به کودک نئاندرتالی است که در زمان مرگ، بین ۶ تا ۱۰ سال سن داشته است. در بررسی این دندان از طریق بُرش‌نگاری پرتو ایکس که با دستگاه تصویربرداری سه بعدی میکرو سی‌تی انجام شد، تصویر سه بعدی مینا و عاج دندان تهیه و بر اساس مطالعه و اندازه‌گیری آن مشخص شد که دندان مربوط به انسان نئاندرتال است.

دندان وزمه نخستین مدرک قطعی از وجود انسان نئاندرتال در ایران است و معرفی آن در سال جاری توسط پژوهشگران توجه رسانه‌های جهان را به جایگاه مهم ایران در عرصه پژوهش‌های باستان‌شناسی و دیرین انسان‌شناسی جلب کرد.

امید قادری مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان کرمانشاه از پایان فصل یک ماهه کاوش‌های باستان شناسی در غار «وزمه» اسلام آباد غرب خبر داد و گفت: باستان شناسان در این بررسی‌ها به نتایج جدیدی نیز دست یافته‌اند.

وی با بیان اینکه در پی انتشار نتایج پژوهش‌های جدید بر روی دندان انسان در غار وزمه که به طور قطعی حضور انسان نئاندرتال در ایران را به اثبات رساند، کاوش‌ها و بررسی‌های جدیدی در این غار و اطراف آن توسط تیمی از باستان‌شناسان به سرپرستی فریدون بیگلری در آبان امسال به انجام رسید به ایرنا گفت: هدف باستان‌شناسان از این پژوهش‌ها روشن ساختن ابهاماتی بود که درباره استفاده انسان نئاندرتال از این غار وجود داشت.

قادری با اشاره به اینکه باستان‌شناسان در پژوهش‌های اخیر خود به بقایای جدیدی از گونه‌های جانوری منقرض شده که هزاران سال پیش در دشت اسلام‌آباد می‌زیستند، برخورد کردند گفت: علاوه بر این آثاری از سکونت دامداران دوره‌های نوسنگی و مس‌سنگی شامل سفال، ابزار سنگی و استخوان با قدمت حدود ۶ تا ۹ هزار سال یافت شد که نشان می‌دهد در آن دوره‌ها از غار به عنوان آغل و پناهگاه موقت استفاده می‌شده است. 

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان کرمانشاه اضافه کرد: بررسی‌های جدید در اطراف غار نیز منجر به شناسایی سکونتگاه‌ها و معادن سنگی شد که انسان‌های نئاندرتال و دوره‌های جدیدتر از آنها برای ساخت ابزار سنگی استفاده می‌کردند. 

قادری تاکید کرد: در راستای معرفی بیشتر این غار و یافته‌های مهم آن که باعث مطرح شدن اهمیت کرمانشاه در سطح جهان شده، اداره کل میراث فرهنگی کرمانشاه برنامه‌هایی دارد که متعاقبا درباره آنها اطلاع رسانی خواهد شد.

علاوه بر بقایای انسان نئاندرتال، مطالعات ژنتیک یک نمونه استخوان انسان دوره نوسنگی با قدمت حدود ۹ هزار سال از این غار برای نخستین بار باعث مشخص شدن ویژگی‌های جسمانی کشاورزان اولیه در غرب زاگرس شد. بررسی دی ان ای این فرد مذکر نشان داده که وی پوستی نسبتا تیره، موهایی سیاه و چشمانی قهوه‌ای داشته است. بررسی ایزوتوپی استخوان این فرد نیز نشان داده که رژیم غذایی وی متکی بر غلات بوده و گوشت بخش کمی از خوراک روزانه‌اش را تشکیل می‌داده است.