اثر طبیعی ملی یخچال درفک که در سال اخیر پس از گل سوسن چلچراغ داماش، سرو کهنسال هرزویل و چشمه دمکش به عنوان چهارمین اثر طبیعی ملی گیلان به ثبت رسیده است و از نمونه‌های کمیاب یخچال‌های طبیعی کشور به شمار می‌رود، همواره در طول سال پوشیده از برف و یخ بود و این یخ از این  زمستان به زمستان دیگر وصل می‌شد.

کوچ نشینان درفک خشک شدن یخچال طبیعی درفک را  بی‌سابقه می‌دانند و آن را به ورود بی‌رویه و کنترل نشده گردشگران و مسافران به دهنه غار مرتبط می‌دانند و برخی از کارشناسان نیز آن را در راستای افزایش گرمایش جوی کره زمین در سال‌های اخیر ارزیابی می‌کنند.

یخچال طبیعی در این  منطقه یکی از جاذبه‌های طبیعی گردشگری استان گیلان به شمار می‌رود که سالیانه کوهنوردان زیادی از سراسر کشور وگروه‌های آفرودی به ویژه از شهرستان‌های لاهیجان و سیاهکل، دیدن این یخچال را مقصد گردشگری خود قرار می‌دهند.

برخی از کارشناسان و پژوهشگران سابقه شیوه زندگی شبانی و سنگ و چوب بکار رفته در مصالح ساختمانی سکونتگاه‌های دامداران کاسه درفک را به دوران حکومت مادها می‌رسانند که هنوز به صورت سنتی حفظ شده است.

کیانوش ضیایی عضو شورای روستای پلنگ دره و یکی از دامداران کاسه درفک به ایرنا گفت: در فصل تابستان ۳۰ خانوار گله‌دار در کاسه درفک ساکن می‌شوند و این گله‌داران طی قرون متمادی آب آشامیدنی مورد نیاز خود و بخشی از دام‌های خود را با برداشت برف و یخ از یخچال طبیعی غار درفک و ۹۰ درصد آب مورد نیاز گله‌های خود را از استخرهای خاکی پر شده از طریق نزولات جوی پر تامین می‌کنند.

وی افزود: امسال به دلیل بارندگی‌های مناسب استخرهای خاکی مشکل آبی ندارند ولی تمام شدن برف و یخ یخچال طبیعی آن بی‌سابقه بوده و مشکلاتی برای ساکنان ایجاد کرده است.

یک پژوهشگر حوزه محیط زیست کوهستان نیز در این زمینه گفت: یکی از دلایل آب شدن یخ‌های یخچال طبیعی کاسه درفک تنش‌های انسانی و طبیعی سال‌های اخیر و پدیده تغییر آب و هوایی می‌تواند باشد که با کاهش بارش برف موجب وقوع چنین پدیده‌هایی شده است که علاوه بر یخچال طبیعی درفک خشک شدن آبشار یخی قله دماوند نیز در سال گذشته یکی از نمونه‌های آن است.

نیما فرید مجتهدی افزود: باید به به گونه‌ای برنامه‌ریزی شود که مسافران بر اساس توان زیست محیطی هر منطقه  وارد آن منطقه شوند و از ورود بار اضافی به محیط حساس جلوگری شود.

به گفته وی کاسه درفک آبریز بسیاری از چشمه‌های پایین دست از جمله حوضه آبریز سد شهر بیجار (آیت الله بهجت) است که به عنوان تامین کننده آب شرب و سالم بیش از دو میلیون گیلانی به شمار می‌آید و از حساسیت خاصی برخوردار است.

وی جاده محور اربوناو به درفک که در دهه ۸۰ احداث شده است را یکی از معضلات این یخچال و اثر طبیعی ملی دانست و بر کنترل گردشگران به این منطقه تاکید کرد.