جوکول را به مقدار کم میچینند و دود میدهند و خام میخورند، جوکول نوبرانه برنج است و هرچه تازهتر باشد، نرمتر و خوش طعمتر است و هر چه بیشتر بماند، سفت و خشکتر میشود. نوع برنج نیز در تردی و خوش طعمی جوکول نقش دارد. برنجهای مرغوب از نوع صدری جوکولهای نرم و خوشمزه و برنجهای نامرغوب از نوع چنپا، جوکول سفت و سخت میدهند. برای اینکه جوکول سفت نرم شود کمی آب روی آن میپاشند و با پارچهای روی آن را میپوشانند که بعد از ساعتی نرم و قابل خوردن شود.
جوکول چینی
«جوکولچینی» یا «جشن جوکول» قدیمیترین سنت کشت برنج در گیلان است. شالیکاران گیلانی در این سنت دیرینه بخشی از نخستین محصول نو رسیده برنج خود را برای شکرگزاری میچینند.
گیلکیها در گذشتهای دورتر، جوکول را نزد کدخدا و یا بزرگان میبردند و در ازای این محصول با ارزش، هدایایی از بزرگان دریافت میکردند. در برخی روستاها نیز رسم بود که خانواده عروس، «جوکول» را به عنوان هدیهای با ارزش برای خانواده داماد میفرستاد.
مراحل تهیه جوکول را در زبان گیلکی «هپاچین» میگویند. شالیکاران، خوشهها را با دست میچیدند و دانههای سبز برنج را با داس از خوشه جدا میکردند. سپس با حرارت، دانههای آبدار را سفت میکردند و با جوکوبهای دستی دانهها را میکوبیدند تا پوسته از مغز و دانه برنج جدا شود. در انتها نیز جوکولها را با سینی به هوا پرتاب میکردند تا خاک و خاشاک از پوستهها جدا شود.
«جوکول» در گذشته به عنوان یک خوراکی خوشمزه و پرخاصیت به شکل تنقلات مصرف میشده است. همچنین «جوکول» را با مغز گردو، شیره خرمالوی جنگلی (دوشاب محلی) و شکر مخلوط میکردند و به عنوان شیرینی طبیعی در جشن جوکول میخوردند.
هنوز برخی شالیکاران گیلانی به رسم گذشته، شلتوک سبز را قبل از کامل شدن درو کرده و پس از جدا کردن دانه سبز برنج، آن را از پوست جدا میکنند و آیین را بهجا میآورند.
جشنوارههای جوکول
جشنوارههای جوکول هر سال نیمه مرداد ماه همزمان با برداشت برنج در استان گیلان برگزار میشود. معمولا این جشن در میدانهای اصلی شهر و روستاهای گیلان با حضور شالیکاران و کشاورزان برگزار میشود و گردشگران به تماشای آن مینشینند. در این مراسم مراحل تهیه جوکول به شکل نمادین نمایش داده و جوکول سبز در بستههای کوچک به گردشگران فروخته یا هدیه داده میشود.
زنان گیلانی در این جشنواره با لباسهای رنگارنگ محلی به پخت شیرینی و حلوای جوکول مشغول میشوند و صدای ساز گیلکی فضا را شاد میکند. در این جشنواره علاوه بر محصولات فرآوری شده جوکول، ادوات سنتی شامل پادنگ و آبدنگ نیز برای بازدید علاقمندان به نمایش گذاشته شده میشود.
جشنواره جوکول امسال نیز از 12 تا 15 مرداد ماه در پیاده راه رشت برگزار میشود. اگر مسافر شهر زیبای رشت هستید از ساعت ۱۸ تا ۲۳ به پیاده راه رشت (میدان شهدای ذهاب) بروید. خاطرهای متفاوت برای خود رقم خواهید زد.
تصاویری از جشن جوکول در سالهای گذشته را در زیر ببینید:
نظر شما