مازاری از پیشه‌های قدیمی استان یزد به شمار می‌رود که قدمتی بیش از 700 سال دارد. زمانی که تاجران یزدی رفت و آمد به هند، پاکستان و کشورهای حوزه خلیج فارس آغاز کردند، مازاری رونق بسیاری گرفت زیرا حنایی که توسط تاجران یزدی به این کشورها برده می‌شد بسیار مورد توجه قرار می‌گرفت.
گرچه اصل برگ حنا از سایر استان‌ها به یزد آورده و در اینجا ساییده می‌شد اما به دلیل اینکه فرآوری و بسته بندی حنا در یزد انجام می‌شد، حنای یزد شهرتی جهانی یافت و هنوز هم در کشورهای حوزه خلیج فارس به دنبال حنای یزدی هستند.
تاجران در آن زمان در سفرهای خود، ادویه‌های نکوبیده را نیز کم کم به مازاری‌های یزد وارد کردند و به این ترتیب برخی از مازاری‌ها علاوه بر حناسابی، سابیدن ادویه‌هایی نظیر فلفل، دارچین، زنجبیل و ... را نیز آغاز کردند.
هنوز اسباب و وسایل مازاری، همان ابزار و وسایل 700 سال پیش است. در گذشته از سنگ دایره‌ای شکلی که از کوه‌های اطراف مهریز تهیه می‌شد و همچنین حیوان چهارپا برای گرداندن سنگ استفاده می‌شد اما اکنون به رغم اینکه آسیاب‌های صنعتی می‌توانند جای چرخ‌های مازاری را بگیرند اما مازاری‌ها همچنان علاقمند به ادامه کار به شیوه سنتی هستند با این تفاوت که یک موتور به جای حیوان کار چرخاندن سنگ را برعهده دارد.
کارگاه‌های مازاری که گردشگران نیز می‌توانند با حضور در گذر مازاری‌ها در آنها حضور پیدا کنند اغلب تاریک هستند و نور آنها از دریچه‌ای کوچک از سقف تامین می‌شود، سکویی به بلندی کمتر از نیم متر وجود دارد که سنگ بزرگ گردی روی آن قرار گرفته و سنگ به وسیله چوبی که به آن متصل است با حرکت چهارپایان در قدیم و نیروی محرکه یک موتور در سال‌های اخیر می‌چرخد و آنچه بین سنگ و سکو قرار دارد را آسیاب می‌کند.
اتاق‌هایی نیز در اطراف سنگ مازاری و دستگاه بزرگ آسیاب قدیمی وجود دارد که آنها برای انبار ادویه و حناهای نسابیده و نکوبیده استفاده می‌شود. اتاقی را نیز به دوخت کیسه و بسته‌بندی حنا اختصاص می‌دهند.
اولین کارگاه مازاری در سال ۱۳۰۲ در کوچه مازاری‌ها بنا شد و اکنون بیش از ۱۰ کارگاه با قدمت ۱۰۰ ساله در کوچه مازاری‌ها مشغول به فعالیتند. اکنون فقط چند مورد از مازاری‌ها همچنان به سابیدن برگ حنا مشغولند زیرا بازار آن رونق گذشته را ندارد. مازاری‌های دیگر به سابیدن ادویه روی آورده‌اند.
وجود چندین رستوران سنتی، مازاری‌ها و عطاری‌هایی که به بخشی از میراث ناملموس یزد بدل شده‌اند در کنار واحدهای فرهنگی این فرصت را پدید می‌آورد تا گردشگرانی که به یزد سفر می‌کنند خاطره سفری به یادماندنی را در ذهن ثبت کنند.
مرمت این گذر تاریخی علاوه بر ایجاد جاذبه فرهنگی و گردشگری، زمینه رونق دوباره تجارت حنا و ادویه تجار یزدی را فراهم آورده است.
[related-post id="30017"]
عکس‌ها: ایرنا
نظر شما