چمدان: جایگاه سوخت شماره ۶ یا همان پمپ بنزین دروازه دولت در سال ۱۳۱۷ خریداری و در سال ۱۳۱۹ توسط شرکت نفت ایران و انگلیس جهت توزیع فرآورده‌های نفتی همچون نفت سفید و بنزین راه اندازی شد.

این جایگاه تا دهه ۷۰  فعال بود و پس از آن به دلیل عبور مترو از زیر آن فعالیتش متوقف و سال‌ها در اختیار بخش خدمات شهری شهرداری قرار گرفت و وضعیت مناسبی نداشت. بخش موزه‌های وزارت نفت از سال ۹۶ با بازپس‌گیری این بنا نسبت به مرمت و تبدیل آن به موزه اقدام کرد.

[caption id="attachment_230995" align="aligncenter" width="800"] دروازه دولت در زمان پهلوی اول [/caption]

بنای پمپ بنزین دروازه دولت در کل آجری و نمای آن به صورت طاق‌هایی با کاشی‌کاری‌های هفت رنگ فیروزه‌ای است، طاق‌های قوس‌دار با کاشی‌کاری‌های نفیس، قاب‌های دور هر طاق به صورت نقش گره بود که با طرح‌های اسلیمی تزیین شده که از فضای سوختگیری تفکیک شده و دیوارهای داخلی با اندود گچ پوشانده شده است.

معرفی تاریخ جایگاه‌های توزیع سوخت در کشور، نمایش اشیاء و اسناد مرتبط با چرخه تحول پخش فرآورده‌های نفتی از ابتدا تا کنون، شیوه بارگیری، حمل و تخلیه سوخت در جایگاه‌های عرضه و… از اهداف تعریف‌شده برای موزه پمپ بنزین به شمار می‌رود.

[caption id="attachment_230993" align="aligncenter" width="616"] فهرست پمپ بنزین‌های تهران 1310 خورشیدی [/caption]

اکبر نعمت الهی مدیر موزه‌های وزارت نفت در مراسم افتتاحیه این موزه گفت: ۲۸ موزه برای نفت برنامه ریزی شده که تاکنون ۲ موزه آن در آبادان راه اندازی شده است. موزه پمپ بنزین دروازه دولت سومین موزه حوزه نفت است که امروز افتتاح می‌شود و امیدواریم تا آخر سال دو موزه کرمان و سبزوار نیز افتتاح شود و تعداد موزه‌های نفت به ۵ موزه برسد.

او با اشاره به فعالیت‌های وزارت نفت در حوزه میراث فرهنگی گفت: ۱۲۴ بنای تاریخی حوزه نفت ثبت ملی شده و در حال حاضر حدود ۱۰ پرونده دیگر نیز برای ثبت ملی به سازمان میراث فرهنگی ارسال شده است. همچنین ۲۰ میلیون برگه سند از نقاط مختلف و بعضاً در شرایط نامطلوب جمع آوری شده است. حدود ۱۰ هزار شیء تاریخی مرتبط با حوزه نفت نیز جمع آوری، مرمت و ساماندهی شده که بخشی از آن در موزه‌ها به نمایش گذاشته شده و بخشی نیز در گنجینه‌های وزارت نفت نگهداری می‌شود.

مدیر موزه‌های وزارت نفت درباره مرمت پمپ بنزین دروازه دولت گفت: از سال ۹۶ پمپ بنزین شماره ۶ که سومین پمپ بنزین تهران است در اختیار ما قرار گرفت. این جایگاه در دهه ۷۰ تعطیل شده بود و وضعیت مناسبی نداشت. با هماهنگی خوب مترو نخست هواکش مترو در عرصه این جایگاه جا به جا و پروژه مرمت و راه اندازی این موزه آغاز شد.

نعمت‌الهی در بخشی از سخنانش خطاب به شهردار تهران گفت: کوچه فیات یک کوچه تاریخی است که اکنون دو موزه در آن قرار دارد، اما کوچه مشکلاتی دارد که از شما خواهشمندیم نسبت به برطرف کردن آن دستور دهید. همچنین با ساخت دروازه دولت، بخش تاریخی این منطقه برجسته‌تر می‌شود. در زمان فعالیت مرمت این جایگاه ما بازدید کنندگان زیادی داشتیم که بسیاری از آنها خارجی بودند.

محمد حسن طالبیان معاون میراث فرهنگی کشور نیز در این برنامه گفت: حوزه ثبت و نگهداری بناهای تاریخی متنوع شده و ما اکنون بناهای مدرن، صنعتی و آثار دفاع مقدس را نیز ثبت و نگهداری می‌کنیم. آثار بسیاری در اختیار وزارت نفت است که به طور مثال پالایشگاه آبادان ویژگی‌های ثبت جهانی را دارد. همچنین آثاری که در مسجد سلیمان قرار دارند نیز ارزشمند هستند.

[caption id="attachment_230994" align="aligncenter" width="479"] سند مربوط به حذف نام شرکت نفت انگلیس در سال 1330 خورشیدی از جایگاه پمپ بنزین دروازه دولت توسط مردم[/caption]

پیروز حناچی، شهردار تهران نیز در این مراسم گفت: امروز یکی از ارزش‌های شهر تهران برای بازدید عموم باز شد و ما خوشحالیم که این بار برخلاف معمول یک دستگاه متولی این کار را انجام داده است.

شهردار تهران با اشاره به ارزش‌های شهر گفت: اگر از مردم بپرسید که ارزش‌های یک شهر چیست شاید از مال‌ها، مراکز تجاری یا برج‌های بلند نام ببرند این‌ها احتیاجات شهر است اما ارزش‌های شهر در واقع تعداد صفحات شناسنامه شهر است. بناهایی هستند که تاریخ و سیر تحولات شهر را به نمایش می‌گذارند و این پمپ بنزین یکی از این بناهاست. متاسفانه اولین پمپ بنزین تهران در دوره‌های گذشته تخریب شده است و اکنون از ۱۰ جایگاه آن نسل تنها دو جایگاه باقی مانده است.

او همچنین از ساماندهی کارخانه سیمان خبر داد و گفت: قرار است این کارخانه نیز با همچین نگاهی مرمت و ساماندهی شود. کوچه فیات با حضور این موزه، موزه عروسک و خانه شهید تندگویان در یک محله تاریخی در بخش شمال حصار ناصری قرار دارد که می‌تواند ارزش‌های تاریخی شهر را نمایان کند.

شهردار تهران همچنین گفت: کاری ندارد که با شهر فروشی و صدور مجوزهای غیرقابل دفاع درآمدهای شهری را بالا ببریم اما ما دنبال آرامش مردم و تغییر شهر هستیم.

به گزارش چمدان، پمپ بنزین دروازه دولت یکی از قدیمی‌ترین عمارت‌های پمپ بنزین ایران و شهر تهران است. در کتاب راهنمای ایران و تهران که در آذر ماه ۱۳۳۰ توسط دایره جغرافیایی ستاد ارتش و زیر نظر سرتیپ رزم آرا توسط نشر تابان منتشر شده در صفحه ۴۱ آمده است در تهران ۱۰ جایگاه پمپ بنزین وجود داشته است: پمپ بنزین شماره ۱ ؛ خیابان پهلوی، چهارراه گمرک  |  پمپ بنزین شماره ۲ ؛ خیابان شاهرضا | پمپ بنزین شماره ۳  ؛ خیابان ری | پمپ بنزین شماره ۴ ؛ خیابان بوذرجمهری | پمپ بنزین شماره ۵ ؛ خیابان دروازه شمیران – جلوخان مجلس | پمپ بنزین شماره ۶  ؛ خیابان سعدی – دروازه دولت | پمپ بنزین شماره  ۷ ؛ خیابان نظامی، جنب باغشاه | پمپ بنزین شماره ۸ ؛ میدان اعدام | پمپ بنزین شماره ۹ ؛ خیایان حافظ – چهارراه یوسف آباد – شاهرضا | پمپ بنزین شماره ۱۰ ؛ دروازه قزوین – جاده قدیمی کرج.

اولین جایگاه در تقاطع خیابان ولیعصر و مولوی تخریب، سومین جایگاه به نام پمپ بنزین ری با توجه به ثبت در فهرست آثار ملی شبانه تخریب و چهارمین جایگاه در خیابان ۱۵ خرداد به صورت ناشیانه مرمت شده است که خوشبختانه تاکنون تخریب کامل نشده است.

موزه پمپ‌بنزین دروازه دولت تهران پس از موزه‌های «بنزین‌خانه» و «کارآموزان صنعت نفت» آبادان به بهره‌برداری رسید.

[related-post id="208151"]

[caption id="attachment_230991" align="aligncenter" width="1280"] موزه پمپ بنزین دروازه دولت تهران که یکی از نخستین پمپ بنزین‌های نسل اول باقی‌مانده در شهر است امروز اول تیر ماه با حضور شهردار تهران افتتاح شد.[/caption]

[related-post id="201998"]

[related-post id="5592"]