چمدان: آزاده پشوتنی‌زاده عضو هیأت علمی پژوهشگاه در اهمیت و مقدمه این موضوع گفت: یک قالیچه متعلق به سفارتخانه انگلیس (در یکی از کشورهای خاورنزدیک) در اوایل دهه  1370 ،به جهت مرمت به تهران آمد وبازگردانیده شد.

او با بیان اینکه این قالیچه از گروه فرشهای سلیمانی، زیرمجموعه فرشهای «عرب جنی» و دارای تصویر متفاوتیست که در هیچ یک از نمونه های باقیمانده از فرش عرب جنی موجودنیست، اظهار: این تصویر، مردی نشسته با لباس سبز رنگ را به نمایش می گذارد.

وی فرش عرب جنی را  در زمره فرشهای سلیمانی،مربوط به قصه های حضرت سلیمان (ع) دانست و گفت : فرش‌های تصویری به آن  دسته از فرشها اشاره دارد که غالباً به حالتی نزدیک به واقعگرایی و طبیعتگرایی صرف بافته شده اند،در صورتی که فرش عرب جنی با تصاویری خاص و غیرواقعی مانند جن آذین شده است.

پشوتنی زاده با بیان اینکه سه نظریه راجع به بافندگان فرش عرب جنی فارس وجود دارد گفت : عرب جنّی از طایفه های ایل عرب ایالت خمسه  فارس است که درمنطقه ای نامشخص می‌زیسته و حتی هویت و موجودیتش خالی از ابهام نیست.

او افزود:طایفه عرب جنّی، ظاهراً در اواخر سده سیزدهم هجری قمری استقلال خود را از دست داده و جذب دیگر قبایل صحرانشین عرب شده اند.

وی تنها جمعیت عشایری فارس که می تواند ربط و نسبتی با عرب جنی داشته باشد را طایفه  جن عراقی از ایل نفر عنوان کرد .

این عضو هیأت علمی پژوهشگاه عناصر تصویری مشترک در فرشهای عرب جنی را ؛ ملکه جنیان/ امّ الصبیان، پادشاه جنیان/ صخر جنی به همراه آصف برخیا، طاووس، شیر و خورشید، اجنه زن و مرد به صورت عام و نقوش گیاهی و جانوری اعلام کرد و به تشریح هر یک پرداخت .

او با بیان اینکه وجوه مشترک میان سه عنصر اصلی فرش عرب جنی، آب است گفت : ملکه جنیان در غالب اُم الصبّیان با ستایشگران آب/ صابئان در ارتباط است و از جانب دیگر با خصایص ایزدبانوی ناهید همخویی دارد.

وی افزود:پادشاه جنیان، همان صخر جنی داستانهای سلیمان نبی است که لقب پادشاه دریاها را داردوطاووس نیز پرنده مخصوص معابد آناهیتاست.

او در ادامه با اشاره به نقش مردی نشسته با لباس سبز رنگ در فرش عرب جنی که پیشتر به آن اشاره شد تصریح کرد : سیروس پرهام در مقاله ای مربوط به سال 1383 ،این نقش را پیرمرد ریش سفید عباپوش معرفی می کند و با توجه به اینکه تمامی نمادهای اختصاصی فرش عرب جنی با عنصر آب درارتباط است؛ لذا احتمال ارتباط پیرمرد با آب می رود.

به گفته وی ، کلمه خضر در لغت به معنی سبز، شاخه  درخت، زراعت و جای بسیار سبزآمده و این معانی با خصوصیاتی که خضر در عقاید عامه مردم ایران دارد، بی ارتباط نیست؛ خضر موکل آبهاست.

این پژوهشگر در ادامه به مباحثی نظیر خضر در اعتقادات ایرانیان و ارتباط آن با آب، خضر نبی در قالب اندیشه های پیش اسلامی و تصاویر خضر نبی در باور ایرانیان اشاره کرد و به تشریح هر یک پرداخت .

عضو هیأت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری این طور نتیجه گیری کرد که  کشور ایران، همواره با خشکسالی دست به گریبان بوده و کشاورزان و دامپروران در مبارزه  بی امان با خشکسالی به سر می بردند؛ لذا نقش کردن آنچه به اُسطوره های آب مربوط است، امری طبیعی به نظر می رسد.

او با بیان این نکته که  اُسطوره های آب از آناهیتای پیش از اسلام تا حضرت سلیمان و خضر نبی را در بر می گیرد تصریح کرد : وظایف و توانایی ایشان در امر باروری، باران زایی و حاصلخیزی مسبب تمسک بافندگان این نقوش به آنها بوده ؛ بنابراین شناخت این نقوش و سبقه تاریخی ایران به تحلیل های عمیقتر می انجامد.

در پایان این نشست سید عبدالمجید شریف زاده و هانیه نیکخواه اعضای هیأت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری به عنوان ناقدین این کرسی به بیان مواردی پرداختند که آزاده پشوتنی زاده به عنوان سخنران به آنها پاسخ گفت .