چمدان: چندی پیش یکی از اساتید دانشگاه صنعتی اصفهان در مورد تاثیر قطع آب زاینده رود بر فرونشست زمین و آسیب به سی وسه پل هشدار داد. در همین رابطه «داریوش حیدری» عضو هیات علمی دانشکده مرمت دانشگاه هنر اصفهان و پژوهشگر و مرمتگر سازه‌های تاریخی آبی در گفت‌وگو با خبرنگار چمدان گفت: در مورد دلایل فرونشست خاک بسیار صحبت شده و در مورد آن می‌دانیم که فرونشست به همه بناهایی که در آن منطقه قرار دارند آسیب می‌زند اما آسیب به بناهای تاریخی بیشتر خواهد بود چرا که آثار تاریخی مانند بناهای «بتون آرمه» نبوده و آن پیوستگی را ندارند و آسیب بیشتری خواهند دید.

وی ادامه داد: در اصفهان فرونشست در دشت‌های جنوبی «مرغ و مهیار» گزارش شده‌ است که در آن منطقه کاروانسرای صفوی مهیار وجود دارد اما در مورد این که فرونشست در محل قرارگیری این کاروانسرا در روستای مهیار چگونه است، گزارشی نداریم.

[caption id="attachment_219990" align="aligncenter" width="898"] کاروانسرای مهیار | عکس: بابک رستمی[/caption]

این استاد دانشگاه در پاسخ به اینکه آیا قطع آب زاینده رود بر فرونشست در شهر و آسیب به بناهای تاریخی تاثیرخواهد داشت؟ توضیح داد: آب زاینده‌رود بر چاه‌های عمیق که بیش از 50 تا 70 متر عمق دارند و آب‌های زیرزمینی که مساله اصلی فرونشست هستند تاثیری ندارد اما بر چاه‌های سطح شهر با عمق 12-10 متر اثر می‌گذارد. از سوی دیگر این اولین بار نیست که آب زاینده رود قطع می‌شود. در طول تاریخ از جمله قرن 4، قرن 10، قرن 8 و... بارها آب زاینده رود قطع شده است، اینکه ما عادت داشتیم همیشه آب را در زاینده‌رود ببینیم به خاطر سد بود که آب را تنظیم شده به بستر رودخانه می‌فرستاد.

حیدری ادامه داد: بنابراین اگر به خاطر نبود آب در بستر رودخانه فرونشستی رخ داده و آسیبی به سی و سه پل رسیده باشد، باید در همان بار اولی که در تاریخ، آب زاینده رود قطع شده اتفاق می‌افتاد.

وی با اشاره به نوع پی‌سازی پل‌های روی رودخانه زاینده رود توضیح داد: پل خواجو و پل شهرستان روی بستر سنگی بنا شده‌اند و پی سی و سه پل در اعماق زمین است. پی سی و سه پل از ملات آهک است که در مجاورت آب مقاوم می‌شود و این واکنش در حضور آب صورت می‌گیرد اما این واکنش 2 تا 6 سال زمان می‌برد بعد از آن دیگر حضور آب تاثیری ندارد و آهک دیگر به مقاومت رسیده است.

این استاد دانشگاه ادامه داد: علاوه بر این که رودخانه زاینده‌رود زه‌کش زمین‌های اطراف است به همین خاطر حتی در زمانی که آب نیست هم می‌بینیم کف رودخانه انگار که چمن کاشته باشند سبز می‌‌شود.

[caption id="attachment_219991" align="aligncenter" width="1024"] سی و سه پل[/caption]

این استاد مرمت بناهای تاریخی اظهار کرد: تنها خطر در مورد سی و سه پل این است که ملات شفته آهکی پی نباید در معرض هوا باشد و دچار هوازدگی شود که از این نظر هم پی بنا درون خاک قرار دارد و بخش بیرونی هم با سنگ پوشیده شده تا از هوازدگی جلوگیری کند.

حیدری در رابطه به دیگر فرونشست‌های قابل توجه در نزدیکی آثار تاریخی گفت: در مرودشت در محوطه جلوی تخت جمشید در بخشی که مربوط به جشن‌های 2500 ساله است شاهد فرونشست قابل توجه بوده‌ایم به طوری که درخت‌ها کج شدند یا از خاک در آمدند اما خود تخت جمشید در بستر سنگی کوه رحمت قرار دارد.

 تنها خطر برای سی وسه پل

«شهریار ناسخیان» رئیس دانشکده مرمت دانشگاه هنر اصفهان نیز در مورد خطر فرونشست خاک در اصفهان برای آثار تاریخی به چمدان گفت: امکان فرونشست در بستر سازه‌های تاریخی شهر اصفهان بسیار کم است چرا که کیفیت و مقاومت خاک این شهر مناسب است.

او در مورد وضعیت سی وسه پل توضیح داد: تنها خطری که می‌تواند سی و سه پل را تهدید کند هوازدگی پی است که تاکنون شواهدی مبنی بر رخ داد آن وجود ندارد.