ایرج افشار به معنای واقعی ايران‌شناس بود؛ او متخصصی بود که زندگيش را وقف شناختن ايران کرد. ايران زمينی که شناخت او از آن، به معنی دهه‌ها مسافرت در سراسر خاک کشور ايران و کشورهای همسايه‌اش بود. افشار همه جای ايران را می‌شناخت، در هر ده و شهر و قصبه‌ای آشنا و دوستداری داشت.
در سال ۱۳۳۱، اولین مجله از چند مجله‌ای را که در طول عمرش پایه گذاری کرد انتشار داد. «فرهنگ ایران زمین» مجله‌ای بود که با همکاری استادانی همچون منوچهر ستوده و محمد تقی دانش پژوه سال‌ها محل انتشار مقالاتی بود در مورد ادبیات، تاریخ، و فرهنگ ایران.
بسياری از آثار مهم او، تصحيح و چاپ مدارک تاريخی و ادبی ايران، از جمله کتاب‌های جغرافيايی و تاريخی مهمی بوده که امروزه بدون استفاده از آنها هيچ محققی نمی‌تواند به تحقيق در مورد تاريخ ايران بپردازد.
يکی از اصلی‌ترين نقش‌های او، توليت بنياد موقوفات دکتر محمود افشار يزدی بود که از طريق آن، مجموعه‌ای از تحقيقات فرهنگی را در قالب کتاب‌های مستقل يا مجموعه يادنامه دکتر محمود افشار انتشار می‌داد.
ايرج افشار به معنای واقعی اهل سفر بود و وجب به وجب خاک ايران را می‌شناخت. او بارها به اروپا نیز مسافرت کرده بود و در دانشگاه‌ها و کتابخانه‌های معروف اروپايی تدريس و تحقيق کرده بود.
نامه‌ای از او خطاب به منوچهر ستوده را به مناسبت هجدم اسفند سالروز درگذشت ایرج افشار بخوانید.
بدان و باور کن که بوی شنِ کویر و پشکلِ شتر و لطف سخن وامانده‌ترین دهاتی‌ها و کویری‌های خودمان را از هزار فرسنگ راه حس کردم. نمی‌دانم خداوند خمیره مرا با چه سرشته است که این فرنگ به این خوبی و قشنگی و بخصوص این سوییس به این طنّازی و دل‌آرائی و آراستگی و آسایش و فراوانی و خوبی و دلگشایی و پرهنری‌اش به دل من نمی‌چسبد.
هر چه در عمق خیال و اندیشه خود بیشتر فرو می‌روم بیشتر احساس می‌کنم که هواخواه آن دوستم. هرچه بیشتر سخن و روحیه این ... فرنگی را فهم می‌کنم بیشتر به عمو حسینعلی و حاجی‌بابا و صادق ملارجب و مش شعبان و گل‌بابا (که در راه دیلمان کلاه سرمان گذاشت) اعتقاد و اخلاص پیدا می‌کنم.
این نامه در سال ۱۳۳۶ (زمانی که ۳۲ سال داشت) از سوئیس ارسال شده است.
[caption id="attachment_213168" align="aligncenter" width="800"]
ایرج افشار[/caption]
زمینه های فعالیت ایرج افشار
- نسخه شناسی
- کتابداری
- ایرانشناسی
- ابرانگردی
- سفرنامه نویسی
- پژوهشگر فرهنگ
- روزنامه نگاری
- تاریخ پژوهی
[caption id="attachment_213170" align="aligncenter" width="1620"]
مجتبی مینوی، ایرج افشار و حبیب یغمایی | منبع: بخارا[/caption]
مشاغل و فعالیت‌ها ایرج افشار
- دبیر دبیرستان
- مدرس دانشسرای عالی
- استاد تاریخ دانشگاه تهران
- استاد مهمان و همکار دانشگاه‌های خارجی همانند موسسه ایرانشناسی اتریش، برن سوئیس،موسسه ایرانیکا، دانشگاه هاروارد و...
- کتابداری در دانشکده حقوق
- ریاست کتابخانه دانشسرای عالی
- ریاست کتابخانه ملی
- رئیس مرکز ایرانشناسی دانشگاه تهران
- رئیس کتابخانه دانشگاه تهران
- توليت بنياد موقوفات دکتر محمود افشار يزدی
- موسس نشر «دفتر تاريخ»
- از موسسان «بنگاه ترجمه و نشر کتاب»،
- ریاست مرکز ملی کتاب
[caption id="attachment_213167" align="aligncenter" width="960"]
ایرج افشار - حبیب یغمایی | منبع گنجینه پژوهشی ایرج افشار[/caption]
مجلاتی که ایرج افشار منتشر کرده یا در آنها فعالیت داشته است
- فرهنگ ایران زمین
- بررسی کتاب
- راهنمای کتاب
- مهر
- آینده
- سخن
- کتابداری
- بخارا
- نامه بهارستان
- سفر
- یغما
[caption id="attachment_213169" align="aligncenter" width="450"]
ایرج افشار در سوییس[/caption]
در دل کوه‌های توچال با افشار آشنا شدم
منوچهر ستوده ایران‌شناس، جغرافیدان و استاد دانشگاه و دوست دیرینه افشار درباره ایرج افشار می‌گوید: من در سال‌های دور با مرحوم افشار در دل کوه‌های توچال آشنا شدم. او از جمله بزرگترین مردانی بود که در زندگی‌ام شناختم و با او به سفرهای متعددی رفتم و مجله «فرهنگ ایران زمین» را با همکاری یکدیگر منتشر کردیم. زنده‌یاد افشار انسان متکی به خود بود و کارهایی که انجام می‌داد همگی از روی ذوق شخصی‌اش شکل می‌گرفت. من همه کارهای علمی افشار را قبول دارم چراکه از سطح علمی بالایی برخوردار هستند.
این ایران‌شناس با سابقه کشورمان که به همراه افشار به سفرهای زیادی رفته است، گفت: همه زندگی من که با او طی شد، سراسر خاطره است. ما ۳۵ هزار کیلومتر را با یکدیگر در اروپا گشتیم و از همه مکان‌هایش دیدن کردیم. من خاطرات زیادی از افشار دارم که هرگز فراموش نمی‌شوند. افشار انسان متشخص و سرشناسی بود و کارهای عام‌المنفعه زیادی را در بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار که متعلق به پدرش بود، انجام داده است. وی در طول زندگی‌اش کارهای مغایر طبیعت انسانی انجام نداد و انسانی مانند او کمتر پیدا می‌شود.
نظر شما