آمارها چه می‌گویند؟
۵ میلیون و ۱۱۳ هزار و ۵۲۴ نفر آمار ورودی به کشور در سال 96 است که به نسبت ۴ میلیون و ۹۰۱ هزار و ۸۴ نفر در سال 95، رشد محدودی را نشان می‌دهد.
هر چند این آمار کل ورودی به کشور بوده اما مسئولان میراث فرهنگی به عادت آن را آمار گردشگری اعلام می‌کنند. بر این اساس امسال نیز با وجود مشخص نبودن آمارهای دقیق، رییس سازمان میراث فرهنگی از رشد گردشگر ورودی و احتمال رسیدن به عدد 7 میلیون گردشگر گفته است.
طی آخرین آمار قطعی در 7 ماهه نخست امسال 4 میلیون و 739 هزار گردشگر ورودی و 4 میلیون و 700 هزار گردشگر خروجی داشتیم که تراز گردشگری ایران را مثبت کرده است. در 7 ماهه نخست سال 96 تراز گردشگری ایران منفی دو میلیون نفر بوده است.
عوارض خروج از کشور ؛ پولی که جیب گردشگری نرفت
بررسی بودجه دولت در سال 97 با یک حاشیه بزرگ آغاز شد، افزایش سه برابری عوارض خروج از کشور. طرحی که دولت حسن روحانی روی آن حساب باز کرده بود تا روند رو به رشد سفرهای خارجی را متوقف کند هر چند با واکنش مجلس نشین‌ها مواجه شد اما در نهایت بدون هرگونه تغییری و به طور کامل تصویب شد.
حسن روحانی بارها بر تراز منفی گردشگری ایران خرده گرفته بود تا بالاخره براساس طرحی، عوارض خروج از کشور به بهانه کمک به گردشگری داخلی سه برابر افزایش یافت تا از موج سفرهای خارجی کاسته شود.
قانون جدید عوارض خروج از کشور پس از تعطیلات نوروزی سال 97 آغاز شد و براساس آن مسافران مجبور شدند برای نخستین خروج از کشور به هر شکل و از هر مرزی 220 هزار تومان عوارض پرداخت کنند. مبلغی که در سفر دوم به 330 هزار تومان و در سفرهای بعدی به 440 هزار تومان افزایش پیدا می‌کند.
این طرح عجله‌ای و بدون کارشناسی در طول سال دچار چالش‌های بسیاری به ویژه در مناطق مرزی شد. با این وجود دولت تنها زائران اربعین که بزرگترین کسر گردشگر خروجی در سال هستند را از این عوارض معاف کرد.
سهمی از این عوارض که قرار بود صرف گردشگری داخلی شود به استناد حرف‌های رییس سازمان میراث فرهنگی هنوز به طور کامل به این سازمان اختصاص نیافته است.
ارز مسافرتی ؛ رانت ارزی برای سفر خارجی
افزایش سرسام آور قیمت ارز، دولت را به فکر تنظیم بازار ارز در حوزه سفر انداخت. ارز مسافرتی شیوه‌ای برای کنترل تقاضا برای ارز سفرها بود که به یکی از چالشی‌ترین تصمیم‌های دولت حسن روحانی تبدیل شد.
دولتی که با افزایش سه برابری عوارض خروج به فکر کاهش آمار خروج از کشور بود با ایجاد رانت در ارز مسافرتی، ارز را گاهی تا نصف قیمت بازار در اختیار مسافران می‌گذاشت. این ارز که برای برخی کشورها 500 یورو و برای باقی کشورها 1000 یورو در نظر گرفته شده بود با توجه به اختلاف قیمت با بازار آزاد باعث سوءاستفاده گسترده‌ای شد تا جایی که برخی آژانس‌ها بر پایه مبلغ ارز مسافرتی شروع به ارائه بسته‌های سفر کردند و به تشویق مردم برای استفاده از این ارز پرداختند.
رانت ایجاد شده حاصل از اختلاف قیمت ارز دولتی و ارز بازار آزاد باعث شد که دولت پس از چند ماه پر چالش تصمیم عجیب خود را ملغی کند. مدتی پس از حذف ارز مسافرتی به دلیل سخت شدن شرایط خرید ارز، بانک‌ها دوباره مجاز به فروش ارز مسافرتی شدند. ارزی که هم‌اکنون نیز فروخته می‌شود و هم قیمت بازار آزاد است.
افزایش قیمت هواپیما ؛ آنهایی که رفتند، آنهایی که گران شدند
افزایش قیمت ارز پس از مدتی منجر به افزایش قابل توجه قیمت بلیت هواپیما شد. دولت پس از مدتی ارز 4200 تومانی را به شرکت‌های هواپیمایی اختصاص نداد و قیمت بلیت هواپیما در مسیرهای داخلی و خارجی افزایش یافت. در این بین نیز تحریم‌ها باعث شده ایرلاین‌هایی مانند الیتالیا، کی ال ام، ایرفرانس و بریتیش ایرویز نیز پرواز خود را به ایران متوقف کنند. از سوی دیگر برخی کشورها نیز هواپیمایی ماهان را تحریم کردند. در کنار آن برخی از کشورهای منطقه نیز پروازهای خود به ایران را محدود یا متوقف کردند که سفرهای خارجی ایرانی‌ها را تحت تاثیر قرار داده است. با وجود ادعاهای وزات راه مبنی بر کنترل قیمت بلیت که حواشی مانند فیلتر کردن سایت‌های فروش بلیت یا حذف بلیت چارتری را داشته، افزایش محسوس قیمت بلیت، پرواز را از سبد سفر ایرانی‌ها خارج کرده است.
تراز مثبت گردشگری ؛ تیر حسن روحانی به هدف خورد
فشار اقتصادی ناشی از تورم افسار گسیخته، افزایش قیمت ارز، افزایش قیمت هواپیما و افزایش عوارض خروج از کشور بالاخره روند سفرهای تفریحی خارج از کشور را نشانه رفت و دیگر خبری از ادامه رشد سفرهای خارجی نیست. از سوی دیگر با کاهش ارزش ریال، ایران تبدیل به مقصدی ارزان برای گردشگران به ویژه گردشگران در کشورهای همسایه شد تا بالاخره براساس آمار 7 ماهه نخست امسال، تراز گردشگری ایران مثبت شود و تعداد گردشگران ورودی به کشور از تعداد گردشگران خروجی از کشور پیشی بگیرد.
مثبت شدن تراز گردشگری ایران هر چند اجرای یکی از منویات حسن روحانی بوده است اما باید در نظر گرفت که در آمارهایی که سازمان میراث فرهنگی از سفرهای خروجی و ورودی کشور ارائه می‌دهد هیچ تفکیکی بین سفرهای تجاری، تحصیلی و ... نیست و نمی‌توان به این آمار در تراز مثبت گردشگری اعتماد کرد.
مشکل اقتصادی فعالان گردشگری ؛ تعطیلی، تعدیل، فشار
افزایش قیمت ارز و تورم سال سختی برای فعالان صنعت گردشگری ایجاد کرده است. روند رو به کاهش سفر خارجی ایرانی تاثیر زیادی روی فعالیت آژانس‌های گردشگری گذاشته و تعدادی از آنها به سمت تعطیلی و تعدیل نیرو رفته‌اند. از سوی دیگر زیرساخت‌هایی مانند هتل‌ها که قیمت‌های مصوب برای خدمات خود دارند با بالارفتن قیمت ارز دچار مشکل شدند و مجبور به فروش خدمات خود به نرخ ریالی هستند.
هتل‌ها نخستین صنفی بودند که خواهان نرخ ارزی برای خدمات خود بودند، اتفاقی که زمزمه آن در صنف‌های دیگر نیز شنیده شد اما سازمان میراث فرهنگی به طور قاطع به آن پاسخ منفی داد.
سال 97 فعالان صنعت گردشگری کشور نیز مانند دیگر اقشار به دلیل مشکلات اقتصادی سال پر فراز و نشیب و سختی را داشتند.
تبریز 2018 | سالی پر از هیچ!
سازمان همکاری‌های اسلامی شهر تبریز را برای سال 2018 پایتخت و شهر نمونه گردشگری انتخاب کرد. انتخابی که باید به شهر تبریز کمک می‌کرد که زیرساخت‌های گردشگری خود را ارتفا دهد و از این زمینه تبلیغاتی بهره ببرد. با این وجود طی یکسال تبریز 2018 هیچ اتفاق خاصی در تبریز رخ نداد. سازمان‌ها و نهادهایی که موظف بودند بودجه‌ای در اختیار این رویداد فرهنگی بگذارند، زیر بار تعهدات خود نرفتند و تمام برنامه تبریزی‌های برای تبریز 2018 محدود به افتتاح چند موزه کوچک و سفر رییس جمهور به این شهر شد. رویدادی که قرار بود طی یکسال به گردشگری تبریز کمک کند، نهایتا با چند بنر و برچسب به کار خود پایان داد.
همدان 2018
شهر همدان امسال میزبان دو رویداد در حوزه گردشگری بود. همدان در سال 2018 پایتخت گردشگری آسیا و همچنین میزبان نشست اجلاس سازمان جهانی گردشگری بود. این دو رویداد نیز مانند 2018 در زمینه‌های عملیاتی کمکی به گردشگری شهر همدان نکرد و برگزار کننده‌ها عمدتا خصوصی آن تنها به فکر مقاصد خود در برگزاری این رویدادها بودند. بسیاری معتقدند که رویدادهای اینچنینی تنها راهی برای تبلیغات است و امکان اجرایی برای کمک به زیرساخت‌ها ندارد.
لغو سفر بدون ویزا به صربستان
صربستان یکی از کشورهای بود که سال 95 با ایران توافق لغو ویزای متقابل امضا کرد. این کشور در اروپای شرقی تبدیل به یکی از مقاصد جدید ایرانی‌ها برای سفر شد. مقصدی که هرچند با افزایش قیمت ارز نتوانست جاذبه اولیه خود برای سفر را حفظ کند. سفرهای گسترده برخی به قصد مهاجرت غیرقانونی به اروپا از طریق صربستان در نهایت کار را به جایی رساند که کشور صربستان به طور یک طرفه توافق لغو ویزا با ایران را ملغی کرد و ایرانی‌ها پس از این دوباره برای سفر به صربستان نیاز به ویزا دارند.
تغیر در معاونت گردشگری
معاون سابق گردشگری کشور جزو تیم منظقه آزاد کیش بود که همراه با علی اصغر مونسان به سازمان میراث فرهنگی کوچ کرد و صندلی معاونت گردشگری را در اختیار گرفت. انتصابی که از روز نخست به دلیل ناآشنا بودن مدیر منصوب با حیطه کاری گسترده معاونت گردشگری با انتقادات فعالان گردشگری همراه بود. در روزهایی که شایعه رفتن محب خدایی از سازمان میراث فرهنگی شنیده می‌شد، سایت خبری این سازمان تبدیل به ستاد تبلیغاتی او شد تا محب خدایی صندلی معاونت را حفظ کند. با این حال او نخستین همراهی کیشی مونسان بود که از قطار همراهی با او پیاده شد.
پس از آن مونسان ولی تیموری، از مدیران معاونت گردشگری که فعالیت خود را سال‌ها پیش به عنوان راهنما گردشگری آغاز کرده و سال‌ها در سمت‌های مختلف معاونت گردشگری حضور داشت را به عنوان معاون جدید گردشگری منصوب کرد. انتصابی که به دلیل سابقه تیموری در معاونت گردشگری با واکنش مثبت اهالی گردشگری مواجه شد.
حواشی مشهد
گردشگری امسال با یک حاشیه عجیب نیز همراه بود. سفرهای مجردی عراقی‌ها به ایران برای مدتی تبدیل به سرتیتر خبرها شد. سفرهایی که اخبار عجیبی از آن در شهرهای مشهد و شهرهای مرزی به گوش می‌رسید. این اخبار اما با تکذیب قوی مقامات ایرانی و عراقی روبرو شد و برخی از مقامات کشوری انتشار این اخبار را تلاشی برای برهم زدن روابط ایران و عراق دانستند.
ویزای فرودگاهی
ویزای فرودگاهی برای گردشگران خارجی یکی از تلاش‌ها برای رونق گردشگری داخلی ایران بود و از سال‌های قبل آغاز شده بود. در سال 97 تلاش شد که این اتفاق سرعت بیشتری بگیرد و فرودگاه‌های دیگری کشور نیز امکان صدور ویزا فرودگاهی برای گردشگران را داشته باشند.
حذف برچسب ویزا
یکی از مهمترین تلاش‌ها برای رونق گردشگری ورودی به کشور حذف برچسب ویزای ایران از پاسپورت گردشگران خارجی بود. با وجود سیاست‌های مداخله جویانه و سخت‌گیری کشور آمریکا در سفر گردشگرانی که پیش از این به ایران سفر کرده بودند، حذف برچسب ویزا اقدام مهمی در مقابله با این سیاست بود. در حال حاضر گردشگران خارجی می‌توانند در حالی به ایران سفر کنند که برچسب ویزای ایران در پاسپورت آنها درج نمی‌شود.
نظر شما