چمدان: سونیا شیدرنگ سرپرست ایرانی هیأت باستان شناسی فصل نخست گمانه زنی باستان شناختی در غار انجیری مرودشت استان فارس که با همکاری هیأت ژاپنی به سرپرستی یوشیرو نیشیاکی از موزه دنشگاهی دانشگاه توکیو ژاپن صورت گرفته این مطلب را در نشست تخصصی شانزدهمین گردهمایی باستان شناسی ایران مطرح کرد .

او گفت: غار انجیری یا اشکفت انجیری  غار بزرگی در قسمت شمالی دشت مرودشت و دامنه جنوبی کوه شاهیجان است که تقریبا درمرز میان دشت بیضا و دشت مرودشت قرار گرفته است .

این باستان شناس توضیح داد: با توجه به یافته های به دست آمده از این گمانه ها خصوصا سنگ مادرهای تکنیک فشار منشوری و در برخی موارد تقریبا فشنگی که شاخص دوره نو سنگی هستند ، رسوبات انتهای لایه پر سنگ غار می تواند همزمان بادوره نو سنگی بدون سفال بوده باشد .

وی ادامه داد: اگر چه تکه سفال های دوران جدیدتر مانند مس و سنگ، آغاز ایلامی و احتمالا فراهخامنشی نیز از لایه های بالاتر این گمانه ها به دست آمده است اما شواهد وجود لایه ای از دوره نوسنگی بدون سفال در غار انجیری قطعی به نظر می رسد .

هورشید جالب ترین یافته این کاوش را تکه‌ای از آرواره انسان اعلام کرد که در کنار بقایای جانوری به دست آمده از لایه دوره فراینه سنگی یافت شده و در حال حاضر مورد اصلی مطالعات میان رشته ای فصل نخست کاوش در غار انجیری است .

او گفت: با توجه به فراوانی قابل توجه خراشنده های انتهایی و وجود آثار جالب توجهی از گل اخرا می توان نتیجه گرفت که دباغی پوست شکار یکی از فعالیت های اصلی ساکنان غار انجیری در دوره فراپارینه سنگی بوده است .

محوطه منحصر به فرد میرک

حامد وحدتی نسب دانشیار گروه باستان شناسی دانشگاه تربیت مدرس نیز در ادامه با اشاره به بخشی از گزارش دو فصل کاوش در محوطه پارینه سنگی میرک استان سمنان تصریح کرد :محوطه پارینه سنگی میرک که در فاصله تقریبی 10کیلومتری جنوب شرق شره سمنان واقع شده مشتمل بر 8تپه است که بصورت طبیعی شکل گرفته اند ؛ این تپه ها در نواری نعل اسبی شکل گسترش یافته و در ابعاد و بزرگی با یکدیگر متفاوت هستند .

او گفت: در مجموع دو فصل کاوش در این محوطه 4265عدد مواد فرهنگی شامل دست افزار سنگی و بقایای جانوری ثبت شده که 1145عدد متعلق به کاوش از نهشته ها و با ثبت 3 بعدی بود و بیشینه مواد فرهنگی را دست افزارهای سنگی تشکیل می‌دهند .

وی افزود: برآیند دو فصل کاوش در محوطه پارینه سنگی میرک فراهم آوردن انبوهی از مدارک باستان‌شناسی در تایید حضور لایه های متوالی استقرارهای انسانی در زیر سطح محوطه است .

این باستان شناس ادامه داد: انتقال از پارینه سنگی میانی به جدید و به ویژه بازه  زمانی انتهای پارینه سنگی میانی(حوالی 40هزار سال پیش )یکی از مهم ترین مسائل در باستان شناسی و انسان شناسی دوران پارینه سنگی در جهان است .

وحدتی نسب گفت : محوطه های انگشت شماری در جهان مواد فرهنگی هر دو لایه را داشته که بیشرشان به دلیل قدمت کاوش های باستای درشان چندان از منظر لایه نگاری قابل اتکا نیستند (شانیدر در عراق و لافراسی در فرانسه).

او افزود : محوطه میرک از این نگاه منحصر به فرد است و امید است با مطالعه دقیق تحولات رخ دادی در زمانی در صنایع توید دست افزارهای سنگی ، بتوان به تصویری روشن از این انتقال در شرقی ترین گستره زیست انسان عصر پارینه سنگی میانی دست یافت .

بقایای اسکلتی انسان نئاندرتال در کرمانشاه

گزارش فصل دوم کاوش در پناهگاه صخره ای باوه یوان «پروژه باستان‌شناسی پارینه سنگی در کرمانشاه؛ ردیابی دوره گذار از پارینه سنگی میانی به پارینه سنگی نوین در منطقه زاگرس غربی» که توسط سامان حیدری گوران و الهام قصیدیان انجام گرفته در ادامه نشست توسط نعمت حریری ارایه شد .

او در تشریح این پروژه گفت: پناهگاه صخره‌ای باوه یوان در منطقه ناو درون جزو شهرستان مرکزی استان کرمانشاه و در کیلومتر 35 جاده کرمانشاه به شهرستان کامیاران قرار دارد .

وی با بیان اینکه کاوش در فصل دوم پناهگاه صخره ای باوه یوان منجر به کشف دو اثر مهم شد  تصریح کرد: کشف نخست به دست آمد بقایای اسکلتی انسان نئاندرتال است و همچنین در این فصل از کاوش مدارکی به دست آمد که به احتمال فراوان دو گروه انسان هوموساینس و انسان نئاندرتال برای مدتی نسبتا طولانی در منطقه کرمانشاه حضور همزمان داشته اند .

به گفته حریری ، بر اساس شواهد و همچنین یافته های بدست آمده در پناهگاه صخره ای باوه یوان این محوطه در زمره مکان های باستانی بسیار مهم درفلات ایران محسوب می شود و انجام مطالعات آینده دراین مکان می تواند نه تنها به برخی پرسش های پارینه سنگی محلی پاسخ دهد بلکه در مقیاس جهانی نیز می تواند افق تازه ای را در بحث دیرین انسان شناسی بازنماید.

غار بوف سایتی کلیدی در مطالعات پارینه سنگی منطقه ای و فرا منطقه ای

درادامه نشست ، فصل چهارم کاوش در غار بوف شهرستان رستم ، استان فارس که کار مشترک هیأت ایرانی و گروه پیش از تاریخ و بوم شناسی کواترنرو مرکز پژوهش تحول انسان و دیرین اقلیم رنکنبرگ دانشگاه توبینگن آلمان به سرپرستی محسن زیدی ونیکلاس کنارد است ارایه شد .

زیدی سرپرست ایرانی هیأت باستان شناسی با اشاره به اینکه فصل چهارم کاوش در غار بوف منجر به شناسایی و ثبت کل توالی استقرار در این غار باستانی شد تصریح کرد : همچنین میزان یافته های ما از لایه های پارینه سنگی میانی نیز بیشتر شد .

او افزود : درطی دوران پارینه سنگی میانی یا انسان هوشمند قدیم و یا انسان های هوشمند آغازین از محوطه بصورت کوتاه مدت و گذارا استفاده کرده اند در مقابل انسان های دارنده فرهنگ رستمی که به طور حتم انسان هوشمند بوده اند زمان بیشتری را در محوطه سپری کرده و فعالیت های بیشترو گسترده تری را در غار بوف داشته اند واین موضوع از مقدار و تنوع یافته های به جای مانده از آنها به خوبی مشخص است .

این باستان شناس تصریح کرد: مطالعات بیشتری نیاز است تا به فهمی تا چه حدی استقرار فراپارینه سنگی در محوطه وجود داشته است .

زیدی با بیان اینکه پس از پایان کاوش در غار بوف ما مطمئن هستیم که این محوطه سایتی کلیدی در مطالعات پارینه سنگی منطقه‌ای و فرا منطقه ای است  افزود : با این وصف ، غار بوف دارای پتانسیل زیادی در درک ما از وضعیت زندگی انسان های دوران پارینه سنگی میانی و جدید در منطقه دشت رستم خواهد داشت .

گفتنی است، نشست های تخصصی شانزدهمین گردهمایی سالانه باستا‌ن‌شناسی ایران با حضور باستان شناسان ، کارشناسان این حوزه و علاقمندان در حال برگزاری است.