این صحبت‌های سید جلال عجایبی است که اکنون بعد از پدر مالک آسیاب یوسف آباد است، آسیابی که سال‌هاست مردم محله یوسف آباد آن را با نام آسیاب خرابه می‌شناسند.
«اینجا 150 – 100 سال قدمت دارد تا جایی که من یادم است زمانی آرد نان مردم برخی محله‌های شمال تهران از اینجا تامین می‌شد و من خاطرات زیادی از آن روزها دارم.»
[caption id="attachment_210188" align="aligncenter" width="1000"]
مرمت آسیاب یوسف آباد بعد از ساخت تونل رسالت آغاز می‌شود | عکس: عارف طاهرکناره[/caption]
سال‌های 45-44 که می‌رسد، ساخت و سازها در یوسف‌آباد جلوی مسیر آبی که به آسیاب می‌ریخته و نیروی حرکت سنگ آسیاب با آن تامین می‌شده را می‌گیرد و آسیاب از کار می‌افتد. تنها این قنات نبوده که ساخت و سازها آن را از بین می‌برند، آسیاب دیگری در سمت دیگر یوسف آباد با نام گاومیشی که آن هم به خانواده عجایبی تعلق داشته به خاطر خراب شدن مسیر قنات از بین می‌رود.
قناتی که پس از گذر از آسیاب به خیابان مستوفی و سپس به خیابان ولیعصر می‌ریخت و اختلاف ارتفاع یوسف آباد از خیابان ولیعصر شکل آبشار گونه‌ای به آب این قنات می‌داد که امروز از آن تنها نام ایستگاه آبشار در خیابان ولیعصر برجای مانده است.
زمان می‌گذرد، آپارتمان‌ها و برج‌ها صدای قنات‌های شهر را خفه می‌کنند و آسیاب‌ها از رونق می‌افتند تا اینکه در اواسط دهه 80 شمسی مهندسان شهرداری اعلام می‌کنند برای احداث تونل رسالت، آسیاب و باغی که پایین دست آن بود و آب آسیاب به آن می‌ریخت، همه در مسیر یک پل خراب می‌شوند.
کارها اما به این سادگی پیش نمی‌رود، آسیاب یوسف‌آباد ثبت ملی است به همین خاطر شهرداری طرح تخریب آسیاب را عوض می‌کند و مسیر به جای روی خیابان یوسف آباد از زیر آن می‌گذرد.
«باغ پدری در پروژه ساخت تونل رسالت از بین رفت اما با زحمت آسیاب را نجات دادیم و بعد از ساخت تونل شروع به بازسازی آن کردیم تا آسیاب برای مردم تهران بماند و گذشته را به خاطر بیاورند.»
[caption id="attachment_210187" align="aligncenter" width="1000"]
آقای عجایبی از روزهایی می‌گوید که آسیاب یوسف آباد آرد مردم شمال تهران را تامین می‌کرده‌است | عکس: عارف طاهرکناره[/caption]
مرمت آسیاب یوسف آباد برعهده مهدی معمارزاده قرار دارد. او در مورد این آسیاب می‌گوید: «این آسیاب قاجاری است و حداقل 150 سال قدمت دارد. بزرگترین چالش ما فرسودگی این بنا در اثر زمان و حفر تونل رسالت بود اما سعی کردیم آسیاب را به شکل قبل بازسازی کنیم تا یک موزه آسیاب ایجاد شود و به صورت نمایشی آب از اینجا بگذرد و آسیاب به کار بیفتد تا مردم با چگونگی کارکردن آسیاب آشنا شوند و همچنین یک کافه گالری نیز در این مکان ایجاد کنیم.»
او ادامه می‌دهد: «یک نانوایی هم در این نزدیکی وجود دارد که قرار است پس از راه افتادن موزه نان محلی به مردم عرضه کند اما چالشی که با آن مواجهیم فضای سبز مجاور آسیاب است که اگر شهرداری همکاری کند می‌تواند این فضا یک پیوستگی با موزه به وجود بیاورد و بخشی از فضا مورد استفاده مردم قرار بگیرد. در کنار این فضای سبز خانه آسیابان هم همچنان موجود است که همه اینها در کنار هم می‌تواند مجموعه خوبی را ایجاد کند.»
[caption id="attachment_210136" align="aligncenter" width="1000"]
آسیاب یوسف آباد |عکس: عارف طاهرکناره[/caption]
در این سال‌ها و کشمکش‌ها برای آسیاب، بالای بنای آسیاب یک درخت خودروی زیتون سبز شده است که با زیباییش خود را جزئی جدایی ناپذیر از این مجموعه کرده است که اکنون از آن محافظت می‌شود و با ایجاد یک کانال در نزدیکی آن تلاش شده تا رطوبت درخت به بنای آسیاب آسیب نزند.
با زنده شدن آسیاب یوسف‌آباد در ابتدای کوچه 51، انگار کسی دستمالی برداشته و تکه‌ای از چهره این محله قدیمی تهران را پاک کرده تا چهره قدیمی این خیابان دوباره پیدا شود.
[caption id="attachment_210137" align="aligncenter" width="1000"]
آسیاب یوسف آباد | عکس: عارف طاهر کناره[/caption]
ویدئویی از مراحل مرمت این آسیاب تاریخی تهران را در زیر ببینید:
نظر شما