چمدان: پارک اتابک یا باغ اتابک، باغ و بنایی بود در محله اعیاننشین تهران قدیم که به خواست میرزا علی اصغر خان اتابک مشهور به اتابک اعظم، صدراعظم توانمند و نامور قاجاریه برای اقامت شخصی بر پا شده بود. دلیل اصلی مشهور شدن این باغ به واقعه پارک اتابک در دوران مشروطه باز میگردد.
پس از درگذشت میرزا علیاصغرخان اتابک، وارثان او پارک اتابک را در آبان ۱۲۸۲ به یک ایرانی زرتشتی به نام ارباب جمشید جمشیدیان میفروشند. پس از چندی ارباب جمشید پارک اتابک را برای دریافت وامی نزد بانک استقراضی ایران به رهن میگذارد و چون توان بازپرداخت بدهی خود در سر زمان معین را نداشته ناگزیر پارک را به همان بانک میفروشد.
در سپتامبر ۱۹۱۵ سفارت روسیه تزاری پارک اتابک را برای خود اجاره کرد. دولت روسیه تزاری اجاره پارک اتابک را تا سال ۱۹۱۷ پرداخته بود. پس از آن در روسیه انقلاب شد و دولت شوروی برای سفارتخانه خود در پامنار محلی را اجاره کرد.
در ژوئن ۱۹۱۹ یعنی دو سال پس از انقلاب بلشویکی این پارک را در برابر چهل هزار تومان در بانک شاهی گرو میگذارند. پس از این که به موجب عهدنامه ۱۹۲۱ تمام اموال غیرمنقول بانک مزبور به دولت ایران واگذار میشود، بانک ایران در اسفند ۱۳۱۰ بقیه طلب بانک شاهی را از بودجه دولتی پرداخته و پارک را از گرو بیرون آورده و به مالکیت خود در میآورد.
اداره ثبت اسناد ایران نیز در آذرماه ۱۳۰۶ در روزنامه رسمی کشور و روزنامه کوشش، چندین بار آگهی ثبت پارک اتابک را منتشر کرد و از آنجا که هیچگونه اعتراضی از سوی سفارت شوروی نشد، پارک اتابک به مالکیت رسمی دولت ایران در آمد و در همان سالها محل وزارت مالیه ایران نیز برای مدتی به پارک اتابک انتقال یافت.
در قرارداد ۱۹۲۱ ایران و شوروی و به موجب فصل نهم از همین قرارداد کلیه امتیازات دولت سابق تزاری و کلیه طلبهای آن دولت از ایران ملغی است. به موجب این اعلامیه کلیه امتیازات دولت تزاری، همچنین کلیه موسسات آن دولت از جمله «املاک غیرمنقول بانک استقراضی روسیه» متعلق ایران واگذار شد.
در فصل نهم این قرارداد هم آمده در شهرهایی که مقرر است کنسولگری روسیه شوروی تأسیس شوند و در آنها خانههایی متعلقه بانک استقراضی ایران وجود داشته و مطابق همین فصل منتقل به دولت ایران میشود. دولت ایران رضایت میدهد که یکی از آن خانهها مجانا برای استفاده مطابق انتخاب دولت شوروی برای محل کنسولگری روسیه واگذار کند. در دوران پهلوی و بعد از پایان جنگ جهانی دوم (با این عنوان که محل برای کنسولگری است نه سفارت)، دولت ایران بارها به سفارت شوروی تذکر داد است که محل سفارت را تخلیه کند ولی سفارت شوروی به استناد آخر فصل نهم از قرارداد ۱۹۲۱ از تخلیه محل مزبور خودداری کرد. به این صورت این ملک همچنان در اختیار دولت شوروی باقی ماند.
معمار ساختمان کاخ این باغ، میرزا مهدی خان شقاقی (ممتحن الدوله)، اولین مهندس معمار (آرشیتکت) ایران است که طراحی و نقشهکشی آن را خود انجام داده و اجرای آن را نظارت کردهاست.
نظر شما