چمدان:  گردشگری حیات وحش  در وضعیت شکننده محیط زیستی ایران شاید در نگاه اول یک شوخی به نظر برسد. عوامل مختلف از خشکسالی تا آلودگی‎های زیست محیطی سبب شده که انجام گردشگری حیات وحش در ایران آن هم در استانی مانند سیستان و بلوچستان برنامه‌ای پر ریسک به نظر برسد.

اما در کشوری که شکار غیرمجاز و حتی در این روزها مجاز به تعداد چشمگیری در آن دیده‌ می‌شود، شاید گردشگری حیات وحش به صورت تخصصی و زیر نظر متخصصان محیط زیست بتواند با منتفع کردن جامعه محلی از گردشگری حیات وحش مانعی برای شکار باشد.

این گزارش به بهانه خبر خوب مشاهده خرس سیاه آسیایی در سیستان و بلوچستان پس از مدت‌ها نوشته‌ شده است، خرس سیاه آسیایی گونه در آستانه انقراض است که سیستان و بلوچستان یکی از زیستگاه‌های آن به حساب می‌آید.

سیستان و بلوچستان علاوه بر خرس سیاه آسیایی زیستگاه حیات وحش مهم دیگری نیز است که به برخی از آنها در ادامه می‌پردازیم:

خرس سیاه آسیایی

ایران غربی‌ترین منطقه‌ پراکندگی خرس سیاه آسیایی است، خرس سیاه آسیایی با چثه‌ای متوسط روی قفسه سینه‌اش یک لکه سفید دارد.

کوهستان‌های شهرستان نیکشهر در جنوب سیستان و بلوچستان یکی از زیستگاه‌های اصلی این خرس محسوب می‌شود. خرس سیاه گیاه‌خوار است اما در صورت نزدیکی زیاد انسان به وی رفتاری پرخاش‌گرانه دارد. خرس سیاه آسیایی در فهرست سرخ اتحادیه جهانی حفاظت (IUCN RED LIST) در طبقه در آستانه انقراض (CR) قرار گرفته‌است. بر اساس پژوهش‌ها مهم‌ترین عامل تهدیدکننده‌ خرس سیاه آسیایی تعارض نیازهای این جانور با خواسته‌های انسان است.

[caption id="attachment_198782" align="aligncenter" width="675"] خرس سیاه آسیایی[/caption]

«آهنگ خرس سیاه بلوچی از گروه خورشید سیاه»

[audio mp3="https://www.chamedanmag.com/oldwp/2018/12/Khorshide_Siah_Band-Kherseh_Siaheh_Baluchi-WWW.IRMP3_.IR_.mp3"][/audio]

 

گاندو 

گاندو یا تمساح پوزه‌ کوتاه برای مردم بلوچستان عزیز است، مردم بلوچ که بسیار به حفاظت از گاندو‌ها اهمیت می‌دهند آن را نشانه‌ای از برکت می‌دانند.

سرباز و روستاهای آن از مهم‌ترین زیستگاه‌های گاندو به حساب می‌آیند. از گذشته تا کنون به دلیل نبود آب لوله کشی در روستاهای این منطقه مردم آب مورد استفاده‌شان را از برکه‌هایی که محل زندگی گاندو است تامین می‌کردند انگار که انسان‌ها و گاندو آب را قسمت کنند.

در سال‌های اخیر به دلیل خشکسالی و کاهش آب برکه‌ها برخورد انسان با این گونه حیات وحش بیشتر شده واگرچه گاندوها انسانخوار نیستند اما نزدیکی بیش از اندازه انسان به آنها به دلیل کوچک شدن زیستگاهشان سبب ترسیدن و افزایش اضطراب گاندو‌ها شده و برخورد تهاجمی آنها و خطر ایجاد حادثه را افزایش داده‌ است.

[caption id="attachment_198781" align="aligncenter" width="1024"] گاندو در حال آفتاب گرفتن[/caption]

جِبیر

جبیر نوعی آهو است که ایران یکی از زیستگاه‌های آن است. این گونه حیات وحش بدن ظریف‌تری نسبت به غزال ایرانی دارد و هر دو جنس نر و ماده آن شاخ دارند. جبیر به آب کمی نیاز دارد و در شرایط سخت بسیار مقاوم است.

[caption id="attachment_198778" align="aligncenter" width="800"] جبیر | کوه‌ها و بیابان‌های ایران | عکس: هادی انصاری[/caption]

پلنگ ایرانی

پلنگ یکی از شناخته شده‌ترین گونه‌های گربه‌سانان در سراسر دنیا است که استان سیستان و بلوچستان نیز یکی از زیستگاه‌های آن به شمار می‌آید.

پلنگ براساس قوانین سازمان حفاظت محیط زیست در زمره گونه‌های درخطر انقراض است. شکار غیرمجاز پلنگ و همچنین قرار دادن لاشه‌های مسموم مهمترین عوامل از بین رفتن این گربه‌سان در ایران به شمار می‌رود.

 

[caption id="attachment_198777" align="aligncenter" width="620"] پلنگ ایرانی | عکس: شهاب قیومی ، مهر[/caption]

سنجاب بلوچی

اگرچه کودکان پایتخت نشین سنجاب را بیشتر از روی کارتن و انیمیشن‌های خارجی می‌شاسند اما سنجاب بلوچی در ایران در نخلستان‌های بلوچستان زندگی می‌کند.

بر پشت این سنجاب راه‌هایی پهن و تیره‌رنگ در زمینه‌ای سفید قرار گرفته، شکم جانور نیز سفیدرنگ است و دم آن ترکیبی از موهای سفید و تیره دارد.

[caption id="attachment_198779" align="aligncenter" width="587"] سنجاب بلوچی[/caption]