چمدان: میرزا عبدالوهاب خان شیرازی آصف الدوله (نصیرالدوله) از دولتمردان و وزرای دوره قاجار ناصرالدین شاه بود. میرزا عبدالوهاب خان شیرازی آصف الدوله (نصیرالدوله) نائب الوزیر امور خارجه؛ والی ارومیه، گیلان، خراسان و … بود.

حال خبر می‌رسد خانه نصیرالدوله یا اتاق آئینه خانه که سال‌های گذشته در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده بود و مالک آن در حال حاضر سازمان میراث فرهنگی است در حال تخریب و ویرانی است. این خانه متعلق به میرزا عبدالوهاب خان شیرازی نصیرالدوله (ملقب یه آصف الدوله) است.

[caption id="attachment_198358" align="aligncenter" width="450"] عبدالوهاب خان آصف‎الدوله کارگزار آذربایجان به اتفاق مسعود میرزا ظل‎السلطان[/caption]

بر اساس گزارش شهرام شهریار فعال میراث فرهنگی در سفرنویس خانه میرزا عبدالوهاب خان شیرازی آصف الدوله (نصیرالدوله) خانه‌ای مجلل و عظیم بود که در دوره‌های مختلف بخش‌هایی از آن تخریب شد. بخشی از این خانه عظیم در غرب و در کوچه مدرس قرار دارد، بخشی از آن در زمان پهلوی دوم به عنوان دبستان بدر مورد استفاده قرار گرفت و بخشی دیگر تخریب و بوستان شهری شد و بخش کوچکی از آن در شرق که یک عمارت شاه نشین و دارای آیینه کاری بود، باقی مانده و در نقل و انتقال‌های فراوان در اختیار شخصی به نام سعادت‌خواه بود. قسمت مورد اشاره بخشی از باقی‌مانده خانه بزرگ میرزا عبدالوهاب خان شیرازی است که در آن تزئینات آیینه‌کاری دارد.

[caption id="attachment_198359" align="aligncenter" width="640"] خانه نصیرالدوله یا اتاق آئینه خانه بعد از مالکیت میراث فرهنگی [/caption]

بخش غربی در بهمن ماه سال ۱۳۸۲ به نام خانه نصیرالدوله ثبت شد، در همان زمان برخی می‌گفتند این خانه مشیرالسلطنه است و برخی هم معتقد بودند خانه مدرس است. در هر صورت آن خانه هم به دلیل مدیریت اشتباه سازمان میراث فرهنگی در حال تخریب است! و البته شرح حال خانه‌ای که گزارشش ارائه می‌شود  هیچ ارتباطی به خانه داخل کوچه مدرس ندارد و این یک عمارت دیگر است.

حمید بقایی رئیس وقت سازمان میراث فرهنگی، خانه نصیرالدوله یا اتاق آئینه را از سعادت خواه خریداری و قرار شد به زودی مرمت شود. اما خانه چندسالی رها شد و سپس در اختیار یکی از پرسنل بازنشسته میراث فرهنگی قرار گرفت. در سال ۱۳۹۵ قرار بر این شد که توسط صندوق احیاء و بهره برداری از بناها و اماکن تاریخی و فرهنگی به غیر واگذار که چنین نشد و روند تخریبی آن شدت گرفت.

[caption id="attachment_198360" align="aligncenter" width="750"] خانه نصیرالدوله (آصف الدوله) قبل از مالکیت سازمان میراث فرهنگی[/caption]

[caption id="attachment_198376" align="aligncenter" width="577"] خانه نصیرالدوله (اتاق آئینه خانه) قبل از مالکیت میراث فرهنگی[/caption]

شوربختانه تمامی جداره‌های اندرونی و بیرونی خانه نصیرالدوله با سنگ سفید مرمر پوشانده شده است و دیوارهای اصلی بنا زیر این پوشش مدفون شده است. دو در آهنی در جداره شرقی این بنا (یکی برای افراد و یکی برای پارکینگ) پس از تخریب جداره اصلی ایجاد شده، در حیاط صفه‌ای فلزی (۵۰ سانتیمتر بالاتر از سطح زمین) برای پارک خودرو به بنا الحاق شده است. گچ‌بری‌ها و آیینه کاری‌های خانه آصف الدوله به دلیل عدم رسیدگی فروریخته است و بخش جداره غربی کلا ویران شده است. ارسی‌ها و پنجره‌های این تخریب و حتی بخشی از ارسی‌ها در اختیار مجموعه‌داران قرار گرفته است و این خانه زیبا در حال حاضر پارکینگ موتور و انباری کالاهای مستعمل و دور ریختی شده است.

خانه نصیرالدوله قبل از آنکه توسط سازمان میراث فرهنگی در دوره بقایی در دولت احمدی‌نژاد  خریداری شود، توسط مالکین حفظ و زندگی در آن جریان داشت اما بعد از خرید آن توسط سازمان میراث فرهنگی تبدیل به یک ویرانه شده، سازمانی که متولی میراث فرهنگی و معماری این سرزمین است.

به گفته شهرام شهریار او سه ماه پیش با مدیران میراث فرهنگی تهران گفتگو و آنها از این ملک اظهار بی‌اطلاعی کردند. پس از دو هفته اعلام کردند که این خانه در اختیار یکی از نیروهای بازنشسته سازمان است و از آن زمان تاکنون، هیچگونه رسیدگی به خانه از طرف سازمان میراث نشده است.

حال علی اصغر مونسان معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان میراث فرهنگی کشور پس از انتشار خبر تخریب شدن بخشی از تالار آینه خانه نصیرالدوله در توئیتی نوشت: «موضوع پیگیری شد. علاوه بر درخواست ارائه گزارش کامل اداره کل استان تهران راجع به این موضوع، مقرر شد بسرعت کار مرمت آن انجام شود»

 



در حال حاضر دو بنای ثبتی در تهران از نصیرالدوله باقی‌مانده که به صورت مجزا ثبت ملی شده است. یکی خانه نصیرالدوله در گذر جاویدی، انتهای بن بست مدرس و دیگری تالار آینه خانه نصیرالدوله در گذر جاویدی، کوچه هداوند، بن بست مرآت.

[caption id="attachment_198361" align="aligncenter" width="750"] خانه نصیرالدوله (آصف الدوله) بعد از مالکیت سازمان میراث فرهنگی[/caption]

[caption id="attachment_198375" align="aligncenter" width="750"] خانه نصیرالدوله (آصف الدوله) بعد از مالکیت سازمان میراث فرهنگی[/caption]

به گزارش چمدان، میرزا عبدالوهاب خان شیرازی آصف الدوله (نصیرالدوله) در سال ۱۲۰۵ ه خ در شهر شیراز به دنیا آمد. وی در سال ۱۲۲۸ ه خ به همراه عمویش حاج محمدحسین خان جبه دار باشی به شهر تهران آمد. آصف الدوله به واسطه رفاقتی که با میرزا حبیب الله قاآنی شاعر معروف داشت به میرزا اعتضادالسلطنه (وزیر علوم وقت) معرفی و به دستگاه حکومتی وارد شد و به زودی مناصب دولتی فراوانی گرفت.

[caption id="attachment_198367" align="aligncenter" width="318"] وسط میرزا ابوالحسن طباطبایی (جلوه) - چپ میرزا عبدالوهاب خان شیرازی آصف الدوله[/caption]

آخرین حکم وی والی خراسان بود اما به دلیل آشوب‌های فراوان در ایالت خراسان در زمان تصدی وی، ایشان به تهران احضار شد و چون احوال روحی مناسبی نداشت و به مرز جنون رسیده بود، دیگر به هیچ منصبی گذاشته نشد و در نهایت امر در سن ۶۲ سالگی و در تاریخ ۱۰ بهمن ماه ۱۲۶۵ ه خ به علت ایست قلبی از دنیا رفت و در شهرری دفن شد.

وی علاقه فراوانی به شعر و ادبیات داشت و با تخلص یزدانی شعر می‌سرود. از مناصب مهم او نایب دوم وزارت امورخارجه (سال ۱۲۳۵ ه ش) و معاون وزیر امور خارجه و نائب الوزارگی (در سال ۱۲۳۶ ه خ)، کارگزاری انتظام مهام امورخارجه در تبریز ( ۱۲۳۹ ه ش)، کارگزاری آذربایجان (در سال ۱۲۴۴ ه ش)، والی حکومت ارومیه (از سال ۱۲۴۴ تا ۱۲۴۹ ه ش)، والی حکومت گیلان (از سال ۱۲۴۹ ه ش تا ۱۲۵۰ ه.ش) است.

[caption id="attachment_198364" align="aligncenter" width="750"] نقشی از خانه نصیرالدوله (آصف الدوله) در دوره قاجار[/caption]

پس از حکومت گیلان، ناصرالدین شاه در سال ۱۲۵۰ به وی لقب نصیرالدوله داد. رئیس گمرکات (از سال ۱۳۵۰تا ۱۳۵۲ ه ش)، وزیر تجارت و عضو دارالشورای کبری (از سال ۱۳۵۳ ه ش)، والی حکومت خراسان (از سال ۱۲۶۲ ه ش تا ۱۲۶۵ ه ش)، متولی آستان قدس رضوی (از سال ۱۲۶۲ تا ۱۲۶۵ ه ش) از دیگر مناصب اوست.

نکته جالب توجه آن که نیکلای اینچوف به میرزاعبدالوهاب نایب‌الوزاره وزارت امور خارجه نشان سنت آنا Order of Saint Anna را اهدا کرد. میرزا عبدالوهاب خان شیرازی آصف الدوله (نصیرالدوله) در زمان حکومتش در خراسان دستور داد گورجای حکیم فردوسی را براساس قرائن و شواهد موجود در باغ توس شناسایی و بر سر آن عمارتی آجری بنا کنند. نائب الوزاره، آصف الدوله، نصیرالدوله، یزدانی و بَدِر از دیگر القاب او هستند.

[caption id="attachment_198363" align="aligncenter" width="312"] نشان سنت آنا Order of Saint Anna (نشان عقاب امپراطوری به غیرمسیحی اعطا می‌شود)| نیکلای اینچوف به میرزاعبدالوهاب نایب‌الوزاره وزارت امور خارجه نشان سنت آنا Order of Saint Anna را اهدا کرد[/caption]

بعدها پسرش، میرزا احمدخان نصیرالدوله بَدِر از دولتمردان و رجال دوره قاجار شد. میرزا احمدخان نصیرالدوله بدر وزیر مختار ایران در بلژیک، وزیر معارف، اولین وزیر فرهنگ رضاشاه و … بود. میرزا احمدخان در سالی که پدرش به لقب آصف‌الدوله ملقب شد، لقب قبلی وی یعنی نصیرالدوله به وی اهدا شد.

ساخت بنای آرامگاه اولیه حاج ابوالحسن جلوه طباطبایی در ابن بابویه (این عمارت بعدها تخریب و آرامگاه جدیدی بر روی آن بنا شد)، تاسیس مدرسه موسیقی برای اولین بار در ایران زیر نظر وزارت معارف و اوقاف و صنایع مستظرفه، تاسیس دارالمعلمین مرکزی، دبستان بدر در عودلاجان تهران، رایگان کردن مدارس دولتی و تألیف «رساله در هندسه»، «رساله در خواص اعداد»، «شرح حال حسین بن منصور حلاج»، «تاریخ نادرشاه افشار»، ترجمه «زمین یا معرفت‌الارض» از جمله اقدامات پسر آصف الدوله است.

[caption id="attachment_198362" align="aligncenter" width="354"] میرزا احمدخان نصیرالدوله بَدِر پسر نصیرالدوله[/caption]

[caption id="attachment_198365" align="aligncenter" width="350"] آرامگاه جلوه|ساخت بنای آرامگاه اولیه حاج ابوالحسن جلوه طباطبایی در ابن بابویه توسط پسر نصیرالدوله | این عمارت بعدها تخریب و آرامگاه جدیدی بر روی آن بنا شد[/caption]

[caption id="attachment_198366" align="aligncenter" width="491"] خانه نصیرالدوله (آصف الدوله) پیش از مالکیت سازمان میراث فرهنگی[/caption]

[caption id="attachment_198369" align="aligncenter" width="750"] پوشاندن جداره خانه نصیرالدوله با سنگ مرمر[/caption]

[caption id="attachment_198370" align="aligncenter" width="471"] میرزا احمدخان نصیرالدوله بَدِر پسر نصیرالدوله[/caption]

[caption id="attachment_198372" align="aligncenter" width="750"] تخریب جداره اصلی و نصب درب پارکینگ و پوشاندن جداره توسط ینگ مرمر[/caption]

[caption id="attachment_198371" align="aligncenter" width="750"] خانه نصیرالدوله در نقشه نجم الملک[/caption]

[caption id="attachment_198373" align="aligncenter" width="750"] شماره ۱ تالار آئینه، شماره ۲ خانه آصفی نصیرالدوله، شماره ۳ دبستان بدر[/caption]