چمدان: شاید به اعتقاد عده‌ای از مردم، 1349 میلادی در دوره «مرگ سیاه» که بیش‌از نیمی از جمعیت اروپا در اثر ابتلا به طاعون خیارکی مردند بدترین سال تاریخ باشد. شاید از نظر برخی دیگر، 1918 میلادی که در طی آن بین 50 تا 100 میلیون نفر از جمعیت زمین در اثر ابتلا به آنفلوآنزا مردند بدترین سال تاریخ تمدن باشد. اما مایکل مک‌کورمیک، قرون‌وسطی‌شناس دانشگاه هاروارد که نتایج یافته‌هایش را در نشریه تخصصی ساینس منتشر کرده معتقد است که بدترین سال تاریخ 536 میلادی است که آغاز یکی از بدترین دوره‌هایی است که انسان در طول زندگی‌اش تجربه کرده است.

در این سال که اوایل سده‌های میانی است دودی اسرارآمیز بر اروپا، خاورمیانه و بخش‌هایی از آسیا سایه افکند و آنها را روز و شب به‌مدت 18 ماه در تاریکی فرو برد. پروکوپیوس قیصریه‌ای، تاریخ‌نگار بیزانسی در این‌خصوص می‌نویسد: «خورشید تمام سال بدون درخشش فقط نوری شبیه به نور ماه داشت.»

دمای تابستان سال 536 بین 1.5 تا 2.5 درجه سانتیگراد رسید و این آغاز سردترین دهه در مدت 2هزارو300 سال پیش‌از آن بود و حتی تابستان آن‌سال در چین برف بارید. مزارع نابود شد و مردم گرسنه ماندند. تاریخ‌نگاران ایرلندی از قحطی نان بین‌سال‌های 536 تا 539 نوشته‌اند. سپس در سال 541 طاعون خیارکی بندر پلوزیوم (الفرما) در مصر را دربرگرفت. این بیماری که به طاعون ژوستی معروف شد به‌سرعت در امپراتوری رم شرقی شیوع پیدا کرد و بین یک‌سوم تا نیمی از جمعیت این منطقه را کشت.

تاریخ‌شناسان از دیرباز می‌دانستند که اواسط قرن ششم میلادی طول روز تاریک بوده است و از آن به «دوران تاریک» یاد می‌کردند اما منبع ابرهای اسرارآمیزی که آسمان را تیره کرده بود مشخص نبود. اکنون تیم دانشمندانی به سرپرستی مک‌کورمیک با بررسی یخ‌هایی که از یخچالی در سوییس نمونه‌برداری شده است آثاری از آلودگی شدید سرب پیدا کردند و دریافتند که تاریکی سال 536 میلادی در نیمکره شمالی زمین در اثر فوران آتشفشانی در ایسلند است. این آتشفشان دو فوران مهیب دیگر هم در سال‌های 540 و 547 داشت که طاعون و بحران اقتصادی ناشی از آن تا سال 640 ادامه داشت.

[related-post id="7849"]

[related-post id="3128"]