گمانه‌زنی عرصه و حریم این محوطه توسط گروه باستان شناسی به سرپرستی محمدرضا نعمتی انجام شده است. قدمت این تپه تاریخی به دوره سلجوقیان باز می‌گردد و باستان‌شناسان توانستند بخشی از ساختمان این قلعه تاریخی از جمله سیستم خدماتی و حمام را کشف کنند.
محمد رضا نعمتی باستان‌شناس در جمع خبرنگارانی که از این سایت باستان‌شناسی دیدن کردند، می‌گوید: کار باستان‌شناسان بر اساس تفاهم نامه میراث فرهنگی استان تهران و مالک این محوطه از 23 تیرماه شروع شد اما یکماه اول ما درگیر اختلافاتی بودیم که مردم منطقه به دلیل کاوش‌های ما در این محوطه داشتند. چرا که بخش‌های زیادی از این تپه به گاوداری، انباری و دامداری و باغات اهالی روستا تبدیل شده است.
این باستان شناس استان تهران با اشاره به اقدام شایسته و میراث دوستانه مالک این محوطه اظهار می‌کند: اعتبار اینجا را به طور کلی مالک تقبل کرده است. محمد متفرس مالک این محوطه تفاهم نامه‌ای با میراث فرهنگی امضا کرده است که تپه سرقلعه به طور کامل کاوش و در نهایت آثار بدست آمده در سایت موزه به نمایش درآید و مالک هم از حضور گردشگر در این سایت موزه منتفع شود.
او با اشاره به این که این اقدامات سبب تخریب بسیاری از آثار زیر تپه شده است، می‌گوید: پس از کش و قوس‌های فراوان با حکم دادگاه و دادگستری شهرستان شمیران باستان‌شناسان کار خود را در این محوطه آغاز کردند.
نعمتی می‌گوید برای تخریب گاوداری از سال 70 حکم دادگاه وجود دارد. مسوولان به دلیل ملاحظات برای مردم آن را عقب می‌اندازند. سال 94 هم حکم تخریب داده شده است. نامه‌ای که زده شده تأکید می‌کند بگذارید انتخابات به اتمام برسد و الان باز هم گفته شده پس از ماه محرم که در حال حاضر ماه صفر هم به پایان رسیده است. مکان اصلی تپه سرقلعه گاوداری و درختان اطراف است. حمام هم دقیقاً زیر گاوداری و درختان است. این در حالی است که گاوداری به طور تقریبی نصف تپه را در بر گرفته و حدود 2000 متر از زمین را تصرف کرده است. از سویی شورای لواسان و اهالی با این تخریب مخالف بودند.
نعمتی با تأکید بر این که چون برنامه، تعیین حریم و عرصه این محوطه بود، 32 گمانه در اطراف تپه کاوش شد، می‌افزاید: بر اساس گمانه‌هایی که زدیم سرقلعه حدود یک هکتار وسعت دارد. پس از اتمام گمانه‌زنی ما در دو نقطه از تپه شروع به کاوش کردیم. قسمت شرقی بقایای یک حمام تاریخی بدست آمد که دارای حمام سربینه و کفش کن بود. در سربینه دو سکو وجود دارد که زیر هر سکو چهار کفش کن هست. گرمخانه با گربه‌رو‌های زیر آن، همچنین یک میاندر که بین سربینه و گرمخانه وجود دارد و متعادل کننده هوای بین کفش کن و گرمخانه بوده است. سپس خزینه بدست آمد و تنبوشه‌های سفالی که وظیفه انتقال آب به بخش‌های مختلف حمام را داشت.
این باستان شناس ادامه می‌دهد: بخش‌های دیگر این حمام به دلیل ساخت و سازهای غیر قانونی انجام شده روی آن، کاوش را غیر ممکن کرد.
به گفته سرپرست گمانه زنی عرصه و حریم این تپه تاریخی، افزون بر کاوش حمام در قسمت شرقی، در قسمت شمالی قلعه به منظور بدست آوردن پلان قلعه و نمای بیرونی قلعه کاوش‌ها آغاز شد که در کاوش‌های قسمت شمالی دو برج مدور بدست آمد که برج شرقی از باقی برج‌ها کوچکتر و توخالی است و برج غربی توپر است.
او با اشاره به این که در قسمت بالایی برج اتاق‌های مستطیلی شکلی بدست آمده که این اتاق‌ها به سمت جنوب (گاوداری) امتداد دارند، می‌گوید: این اتاق‌ها در قسمت مرکزی و بلندترین نقطه تپه ارگ قلعه بدست آمد. همچنین از ارگ قلعه اتاق بزرگ مدوری بدست آمد که این اتاق مدور در قسمت انتهایی دارای سکویی برای نشستن است که احتمالا اتاق شورا بوده است.
نعمتی با بیان این که با کف‌سازی و ساخت دیواره‌های سنگی این اتاق به اتاق‌های کوچکتری جهت استفاده تبدیل شده است، اضافه می‌کند: در نهایت با جمع‌بندی براساس یافته‌ها، اسناد و مدارک بخصوص سفال‌ها به این نتیجه رسیدیم که این تپه از عصر آهن، دوره اشکانی، دوره سلجوقی ایلخانی، تیموری و دوره صفویه دارای آثاری است که پررونق‌ترین دوره استفاده از این قلعه در سه دوره سلجوقی، ایلخانی و صفوی بوده است.
او به شرح این موضوع هم پرداخت که پس از دوره صفوی سرقلعه متروک شده که طبق شواهد بر اساس زلزله‌ای بوده که در این منطقه رخ داده است چرا که پس از دوره صفوی دو زلزله بزرگ و مهم در این منطقه رخ داده است یکی در اواخر دوره صفوی و دیگری در دوره قاجاریه، که پس از دوره صفوی این محدوده به طور کامل متروک می‌شود اما پس از انقلاب گروهی از اهالی روستا اینجا را تصرف می‌کنند و ساخت و سازهای غیر قانونی انجام می‌دهند.
نعمتی با بیان این که بیشترین و شاخص‌ترین آثار در زیر انباری‌ها و گاوداری به وسعت تقریبی 2000 متر است می‌افزاید: اوج ساخت و ساز در دهه هفتاد بوده است. آثار سفالی شامل سفال‌های زرین فام، سفال‌های قلم مشکی، سفال‌های آبی- سفید است که نشان از رونق دوره صفوی دارد. سفال‌های مختص دوره سلجوقی هم در این مجموعه وجود دارد. در نهایت با توجه به نوع سفال‌ها به نظر این قلعه به یک قلعه نظامی و تدافعی شباهت ندارد و احتمالاً کوشکی است که اهالی منطقه از آن استفاده می‌کردند.
این باستان‌شناس با تأکید بر این که بزرگترین مشکل سرقلعه تخریب گاوداری است، توضیح می‌دهد: چنانچه مسوولان همت کنند گاوداری تخریب می‌شود و در ادامه کاوش‌ها اینجا به سایت موزه و منطقه گردشگری در لواسان تبدیل خواهد شد.
به گزارش چمدان، سال 80 ناصر پازوکی باستان شناس پیشکسوت این تپه را شناسایی کرده و اول مهر 1382 این محوطه با شماره 10384 به ثبت ملی رسیده است. در حال حاضر به گفته باستان‌شناسان آثار معماری پابرجا متعلق به دوره سلجوقی است که در دوره ایلخانی و صفوی تغییراتی در جهت استفاده انجام شده است.
