آیین عزاداری سنتی استان بوشهر دارای ویژگی‌هایی خاص و جذابی است که سینه‌زنی، سنج و دمام‌زنی، هیات مظلوم، مقتلک علی اصغر(ع) و یزله آن در فهرست آثار ملی کشورمان ثبت شده است. ساير نمونه‌های موسيقی مذهبی بوشهر عبارت از بيت عزا، مناجات، چاووشی، عزای زنانه، دُم‌دُم سهری و... است. سازهای متداول در ناحيه بوشهر شامل: انواع دمام، سنح، بوقشاخی، نی انبان، نی جفتی، نی، دايره، دهل‌هاي شيخ فرج و در حد محدودی سرنا و نقاره است.
زنگبار در آفریقا و ملیبار هند دو بندری هستند که با بوشهر مراودات تجاری داشتند و جالب اینجاست بافت تاریخی زنگبار از لحاظ معماری و شهرسازی بسیار شبیه به بافت تاریخی بوشهر است. مراسم سینه‌زنی بوشهری نه تنها در زنگبار بلکه در هند نیز اجرا می‌شود.
در خصوص آیین عزاداری بوشهر گفته می‌شود که ناخدا عباس دریانورد و کاپیتان کشتی مظفری (اولین کشتی بخار ایران و کشتی‌های تجاری) نوحه‌سرا و نوحه خوان معروف بوشهری است که به زبان هندی هم نوحه‌هایی سروده و در مسافرت‌هایی که به بنادر هند داشته نوحه‌سرایی می کرده است البته در برخی از نوحه‌خوانی‌ها به زبان هندی تکه‌ای به زبان فارسی و در نوحه‌خوانی به زبان فارسی نیز تکه‌هایی به زبان هندی می‌سراییده که به همان سبک امروزه نیز استفاده می‌شود.
نقل قولی از ناخدا عباس و برخورد او با مسخره کنندگان سینه زنی بوشهری هست. شادروان ناخدا عباس دريانورد نوحه خوانی که باعث دمیدن روح تازه در عزاداری بوشهر شد، در هنگام سكونت در بوشهر، بيشتر در مسجد محله «شنبدی» و گاهي هم در مساجد و حسینیه‌های «زيارتي‌ها» محله «جبری» و محله بهبهانی و محله ظلم آباد به نوحه خواني مي‌پرداخت و در هنر بداهه خوانی، تسلطی كم نظير داشت. مرحوم «عبدالمجيد درخشانيان» و مرحوم «حسين سهرابی» از زبان گذشتگان خود، خاطره‌ای گفته‌اند كه مورد تاييد و اتفاق ديگران نيز قرار گرفته است: «ناخدا عباس در يكي از شب‌های عزاداری در مسجد نو (محله شنبدی) به نوحه خواني می‌پردازد. او در ابتدا نوحه خوانی، متوجه خنده و تمسخر مراسم توسط دو نفر تاجرزاده بوشهری تازه از فرنگ برگشته، می‌شود. ناخدا عباس با ديدن اين صحنه، سخت افسرده شده، بلافاصله دستور «واحد» را صادر می‌كند. سينه زن‌ها از واحد زود هنگام «ناخدا» تعجب می‌كنند، اما با سكوت كامل به نوحه واحد ناخدا- به آهنگ «نوبت جنگ»- گوش فرا می‌دهند. استاد ناخدا عباس در حالی كه بدون توجه به مقررات، با يونيفرم دولتی نوحه سرايی می‌كرده، با چوب دستی افسری خويش، به آن دو جوان اشاره می‌كند و خطاب به آنها اين دو بيت را به صورت بداهه می‌خواند:
بعضی از مردم نا اهل بدتر ز .../ در عزای شه دين خنده نمودند چه سود / بگو ای كافر بد، مسخره بهر تو چه بود / اين قضایا همه از نطفه شيطان آمد
پس از آن، دو جوان با خجالت و شرمندگي، مسجد را ترك مي‌كنند و ناخدا دوباره نوحه خوانی و سينه زنی را به زير واحد بر می‌گرداند!»
[caption id="attachment_188207" align="aligncenter" width="320"]
عباس دریانورد (۱۲۵۵ — ۱۳ فروردین ۱۳۳۲ یا ۱۳۳۳) مشهور به ناخدا عباس، دریانورد و شاعر ایرانی در دوره قاجار و پهلوی اول بود. او «مشهورترین ناخدای ایرانی دوره قاجار» است. ناخدا عباس ناخدایی دو کشتی پرسپولیس و مظفری را بر عهده داشته‌است. پس از کار افتادن مظفری، فرمانده ناوچه‌های توپ‌دار ضدقاچاق گمرک بوشهر شد. او محل خور موسی را معرفی کرد و محل ساخت بندر شاهپور بر اساس آن تعیین شد. سپس با سمت ناوسروانی، سال‌ها عهده‌دار امور دریایی بندر شاهپور بود. در علامت‌گذاری راه دریایی خور موسی تا بندر شاهپور (بندر امام کنونی) و معشور (ماهشهر کنونی) هم نقش عمده‌ای داشت و در زمان تأسیس نیروی دریایی ایران، توسط رضاشاه مأمور شد تا شش ماه در شمال برای راه‌اندازی نیروها در دریای خزر مطالعه کرده و طرح ارائه کند. او از طریق سفرهای دریایی‌اش به زبان انگلیسی، زبان آلمانی و زبان عربی تسلط پیدا کرد و از معدود کسانی بوده که در آن زمان مدارک بین‌المللی دریانوردی دریافت نموده است. او در سفرهای خارجی و داخلی خود خاطره‌نویسی می‌کرد که حدود ۲۰۰ صفحه دست‌نوشته از آنها به جا مانده‌است. او همچنین شعرهایی در مدح پیامبر اسلام و ائمه دارد که به همراه ۱۴ عکس و دست‌نوشته‌ها، توسط نوه وی در اختیار بنیاد ایرانشناسی قرار گرفته‌است. ناخدا عباس در سوگواری محرم نوحه‌خوانی می‌کرد و شیوه عزاداری او هنوز در بوشهر باقی مانده‌است. ناخدا عباس در ۱۳ فروردین ۱۳۳۲ یا ۱۳۳۳در اهواز درگذشت و در آرامگاه علی بن مهزیار اهوازی دفن شد[/caption]
برای دیدن شیوه‌های مختلف عزاداری در استان بوشهر کافی است سری به چهار محله قدیمی یعنی محله‌های کوتی، شنبدی، بهبهانی‌ها و دهدشتی زد؛ جایی که بخش عمده عزاداری بوشهر در دهه اول محرم در شب‌ها به سبک و سیاق سنتی و با نوعی موسیقی به نام دمادم‌زنی اجرا می‌شود. گروه دمادم‌زن متشکل از پنج تا هفت نفر است که شامل یک نفر اشکون، دو نفر غِمبِرزن و چهار نفر هم زیرغِمبِرزن می‌شود که به صورت هماهنگ با هم و در ریتمی متفاوت بر طبل و دمادم خود با شور و حرارت خاصی می‌کوبند. در این نوع از موسیقی عزاداری بوشهر هفت نفر به نام سنج‌زن و یک نفر بوق‌زن هم مشارکت دارند.
در ایام محرم، زن‌های بوشهری شب هنگام برای شنیدن روضه یا مرثیه‌خوانی دور هم جمع می‌شوند. مراسم به آرامی و با خواندن آوازی معروف به لایه‌لایه یا لای‌لای شروع می‌شود. این آواز برگرفته از لالایی است. پس از ذکرها و آوازهای سوگواری، نوحه‌خوانی آغاز می‌شود. در نوحه‌خوانی نخست زن‌ها به صورت نشسته در حالی که با یک دست بر پا و با دست دیگر بر روی سینه خود می‌کوبند در جواب نوحه‌های سرخوان هم‌خوانی می‌کنند. پس از گذشت حدود نیم ساعت نوحه‌خوانی به صورت نشسته، عزاداری وارد مرحله بعد می‌شود. این بار به دستور سرخوان حاضران به صورت دسته جمعی می‌ایستند و سینه‌زنی به صورت ایستاده دنبال می‌شود. به همین دلیل به این قسمت مراسم «سرپایی» می‌گویند. آنگاه سرخوان با خواندن نوحه‌هایی با ریتم تندتر و موضوع مهیج‌تر، به تدریج مراسم را به اوج می‌رساند تا جایی که بعضی از عزاداران هنگام سینه‌زنی با چپ و راست کردن شانه‌های خود حالت خلسه به خود می‌گیرند. بعضی از حاضرین نیز اقدام به نوعی حرکات موزون می‌کنند که می‌توان آن را به عنوان رقص و سماع عزاداری در مراسم زنانه معرفی کرد. در بوشهر هم برخی افراد عزای سرپایی را به نام «یزله» می‌شناسند. «یزله» در اصل از فرم‌های مطرح موسیقی جشن و سرور بوده و هم در بوشهر و هم در خوزستان از جایگاهی خاص برخوردار است.
در کوچه پس کوچه‌های یکی از محلات قدیمی بوشهر نزدیک مسجد شنبدی، خيابان انقلاب (ششم بهمن ) خيابان آيت الله بلادى (خيابان كليسا)، كوچه روبه روی نانوايى کافه جاج رییس قرار دارد. روبروی این کافه کوچه ساباطی است که به بازار هفته معروف است و در وسط کوچه کارگاه سازسازی «کیچه ساز» قرار دارد. فرصتی دست می‌دهد تا با محمود شاکر علاقمند حوزه هنر، حوزه موسیقی محلی و کلاسیک و عضو گروه موسیقی لیمر؛ اهل پژوهش و نوشتن و اجرا در حوزه موسیقی فولکلور و حسین ابن رومی که در این خلوتگاه موسیقی بوشهری را زنده نگه می‌دارد و زمان‌هایی که در عمارت حاج رییس موسیقی برپا است هنرنمایی می‌کند به گفت و گو بنشینیم.
نخستین پرسشی که به ذهن می‌رسد آن است که آیا تلاشی برای ثبت ملی موسیقی بوشهری و ثبت جهانی آن شده است؟
محمود شاکر این گونه پاسخ می‌دهد:«پتانسیل موسیقی بوشهر آن قدر قوی است که بتوان آن را عنوان میراث ناملموس جهانی در نظر گرفت، ما در موسیقی نواحی مقامی، گروه‌های زیادی داریم که می‌توانیم آنها را درنظر بگیریم، در حوزه استان بوشهر و خاص بوشهر این فعالیت خیلی چشمگیر است و گروه‌هایی که در بوشهر کار می‌کنند، شاید در 10 الی 20 مرحله در فستوال بین‌المللی حضور داشته‌اند و خواهان حضور قدرتمند و پر پتانسیل هستند و این میزان ارتباطی که مردم دنیا با این موسیقی برقرار می‌کنند را نشان می‌دهد، تجربه شخصی خودم هم نشان از ارتباطی قوی دارد که مردم دنیا با موسیقی بوشهری برقرار می‌کنند و جشن‌هایی که برگزار شده و می‌شود جایگاه خیلی خوبی برای این سبک موسیقی دارد.»
[caption id="attachment_188643" align="aligncenter" width="723"]
محمود شاکرعلاقمند به حوزه هنر، حوزه موسیقی محلی و کلاسیک و عضو گروه موسیقی لیمر؛ اهل پژوهش و نوشتن و اجرا در حوزه موسیقی فولکلور[/caption]
او در پاسخ به این پرسش که موسیقی بوشهری صرفاً برای موسیقی برای عزا و عروسی استفاده می‌شود یا سبک‌های دیگری هم دارد، می‌گوید: همیشه مشخص است که هر نوع موسقی چه زمانی و در چه جایگاهی باید حضور داشته باشد، اما ژانرها فرق دارد، ما در عزاداری هم موسیقی را شرکت می‌دهیم و سبک خاصی برای آن داریم همچنان که در شادی‌ها این سبک متفاوت است. در بحث عزاداری که مختص ماه‌های محرم و صفر و مراسم‌های ائمه است. در این شیوه عزاداری که با شعر نوعی سماع گونه شکل می‌گیرد و یک حرکت آیینی مذهبی حول محوری در مرکزیت نوحه خوان شکل می گیرد. پا برداشتن و حرکت‌های موج گونه و دورانی که ریتم و حرکت و شور و احساس دارد و یک کرال دقیق است.موسیقی کُرال ایران به ساخته‌هایی گفته می‌شود که توسط آهنگسازان ایرانی برای آواز گروهی (یا گروه کُر) نوشته شده باشد.
در هنگام عزاداری هیچ کدام از عزاداران ممکن است نوحه را حفظ نباشد اما به مجرد این که همه حول یک محور جمع می‌شوند همه صداها، هارمونیک، موسیقایی و اشعار و نوحه‌ها را با بهترین کیفیت اجرا می‌کنند و می‌خوانند. سحری عجیب در آن وجود دارد و یک سماع جمعی شکل می گیرد.»
برای شروع هرگونه مراسم مذهبی ارکستر ساز دمام تشکیل می‌شود، حاشیه‌های زیادی هم از شروع ارکستر یعنی از مقدمه تا موخره آن وجود دارد. شاید بتوان گفت سرآمد سازی که در ژانر عزا استفاده می‌شود سنج و دمام است. شکل گیری این ساز و این که چرا وارد بحش عزاداری شده است؟ پیوندی است که بین آیین‌های مذهبی و سازهایی بوجود آمده که سوگ و عزا را غنای بیشتری بخشیده است
اما کدام سازهای موسیقی در این مراسم استفاده می‌شود، این نوازنده موسیقی توضیح می دهد:« برای شروع هرگونه مراسم مذهبی ارکستر ساز دمام تشکیل می‌شود، حاشیه‌های زیادی هم از شروع ارکستر یعنی از مقدمه تا موخره آن وجود دارد. همه جا همین است رقابت‌ها و تعصبات قومی و اتفاق‌هایی که در بیت هر بخش رخ می‌دهد. شاید بتوان گفت سرآمد سازی که در ژانر عزا استفاده می‌شود سنج و دمام است. شکل گیری این ساز و این که چرا وارد بحش عزاداری شده است؟ پیوندی است که بین آیین‌های مذهبی و سازهایی بوجود آمده که سوگ و عزا را غنای بیشتری بخشیده است.
ذکر این نکته لازم است که نخستین دمام نوازان بوشهری اولین سیاه پوستانی بودند که به این شهر آمدهاند. این ارکستر با هفت دمام شکل می‌گیرد و هر چه مراسم پرشکوه تر باشد دسته بزرگتر می‌شود و به دو دسته هفت تایی یا دو دسته 9 تایی تقسیم می‌شود. در آخر صفر که شور عزاداری بیشتر می‌شود حجم گروه دمام نوازی هم بیشتر می‌شود.»
به گزارش چمدان، در باور باورمندان به آیین زار، برخی از انسان‌ها، توسط نیروهای نامرئی که به عنوان باد شناخته می‌شوند تسخیر می‌شوند. این بادها شخصیت‌های گوناگونی دارند، بیماری و افسردگی و روان پریشی شخص تسخیر شده را موجب می‌شوند؛ و آیین زار برای درمان آنها برپا می‌شود. هزینه‌های برپایی این آیین توسط بیمار تقبل می‌شود. شاکر درباره مراسم زار و موسیقی که در آن کاربرد دارد، اظهار می کند: «در مراسم زار نیز موسیقی داریم، اما مردمان بوشهر زار را اجرا نمی‌کردند، شاید زار در قدیم بین سیاه پوستان مهاجر به بوشهر وجود داشته است و طبیعی است که به دلیل آداب و رسومی که در خطه خود داشتند این مراسم را اجرا می‌کردند، در این موسیقی از سازهای گوناگونی استفاده می‌شود. یکی از این سازها تنبیره یا تنبوره نام دارد، که فقط توسط بابازار یا شخص دیگری که او اجازه بدهد نواخته می‌شود. مضراب این ساز از شاخ گاو یا گوسفندی که برای اجرای مراسم قربانی شده ساخته می‌شود. آهنگ خون که آهنگی با ضرباهنگ تند است و هنگامیکه خون را می‌آورند اجرا می‌شود جزئی از موسیقی زار به‌شمار می‌آید. سنج و دمام و سازهای بوقی در این مراسم کاربرد دارد.»
این پژوهشگر موسیقی ادامه می‌دهد: ما این مراسم را بیشتر در جزایر داریم. نزدیکترین جایی که مراسم زار را برگزار می‌کند خارک است، در شهرستان‌های جنوبی هم این مراسم هنوز بین اعراب و اهل تسنن اجرا می‌شود. بین شیعیان زار شاید به خاطر اغتقادات مذهبی و حالاتی که دارد و مدد گرفتن از جایی دیگر به جز ائمه به گونه‌ای تحریف باشد و بین شیعیان خیلی کمتر این مراسم اجرا می‌شود. زار بانی دارد و خیلی هم تقدس مابانه انجام می‌شود. کسانی که بانی می‌شوند مازار یا مامازار هستند، کسانی که به اصطلاح زاری نامیده می‌شدند، به خاطر خلسه‌ای که به آنها دست می‌داد، هر وقت احساس می‌کردند، نیاز دارند، تقاضای زار می‌کردند، به دوستان خود می‌گفتند که یک نفر طلب زار کرده است. جالب این جاست که اشعاری یا ترانه یا زبان و گویش که در مراسم زار برگزار می‌شود، خیلی اساطیری است و بیشتر صوت است، شاید ترکیبی باشد از زبان سواحلی شمال افریقا، هندی، عربی و فارسی و شاید پهلوی.»
عضو گروه موسیقی لیمر در خصوص مراسم شادی هم این گونه توضیح می‌دهد: «در مراسم شادی؛ مراسم حنابندان نیز هست، حنابندان در سبد فرهنگ ملی عروسی کل کشور بوده است. در این حد می‌دانم که حنا چه وجهی دارد و چه گیاه مقدسی بوده است، این مراسم پیش از مراسم عروسی در منزل عروس برگزار می‌شود. موسیقی آن هم با موسیقی شب عروسی فرق دارد، معمولی‌تر است، در این مراسم دعوت عام برای عروسی نیست، معمولا مادر داماد یا مادر عروس و خانواده‌ها، بیت خوانی می‌کنند، چیزهایی که می‌خوانند مقدار کمی حس دلشکستگی دارد. در پایان هر بخش که مکث می‌کند، خانم‌ها کل می‌کشند و دست می‌زنند و همزمان با هم جواب می‌دهند. یعنی ممکن است یک آقا در اتاق کناری بخواند و خانمی در اتاق بغلی جواب بدهد. به این بیت بارو یا بیت عزا می‌گویند؛ اگر جوانی را از دست دهند ممتد آوازی را می‌خوانند و برای دامادی‌اش شادمانی ممتد دارند و با آرامش می‌خوانند.»
زار در قدیم بین سیاه پوستان مهاجر به بوشهر وجود داشته است، در این موسیقی از سازهای گوناگونی استفاده می‌شود. یکی از این سازها تنبیره یا تنبوره نام دارد که فقط توسط بابازار یا شخص دیگری که او اجازه بدهد نواخته می‌شود. ما این مراسم را بیشتر در جزایر داریم. نزدیکترین جایی که مراسم زار را برگزار می‌کند خارک است، در شهرستان‌های جنوبی هم این مراسم هنوز بین اعراب و اهل تسنن اجرا می‌شود. بین شیعیان زار شاید به خاطر اغتقادات مذهبی و حالاتی که دارد و مدد گرفتن از جایی دیگر به جز ائمه به گونه‌ای تحریف باشد و بین شیعیان خیلی کمتر این مراسم اجرا می‌شود. زار بانی دارد و خیلی هم تقدس مابانه انجام می‌شود. جالب این جاست که اشعاری یا ترانه یا زبان و گویش که در مراسم زار برگزار می‌شود، خیلی اساطیری است و بیشتر صوت است، شاید ترکیبی باشد از زبان سواحلی شمال افریقا، هندی، عربی و فارسی و شاید پهلوی
حسین ابن رومی هم که ساز می‌زند و ساز می‌نوازد و در بافت تاریخی بوشهر سازسازی دارد هم این گونه خود را معرفی می‌کند: از بچگی کنار پدرم ساخت ساز دمام را یاد گرفتم، حدود هشت سالم بود، دمام می‌ساختم، الان حدود 5 سالی است که تخصصم سازسازی شده است و به صورت تجربی یاد گرفته‌ام. پدرم هم دمام ساز بود. دمام یک ساز کاملا بومی است و در مراسم‌های عزاداری استفاده می‌شد، پدرم و دوستانش که برای مسجد دمام می‌ساختند من هم کنارشان یاد گرفتم. سازهای دمام، دم‌دم، کاخن، ضرب، عود و ... سازهای محلی بوشهر هستند که می‌توانم بسازم.
این نوازنده موسیقی درباره موسیقی بوشهری می‌گوید: استان بوشهر از ديرباز محل گذر و سكونت اقوام و نژادهای مختلف بوده است. به جز ساكنان بومی، تعداد قابل توجهی از ساكنين اين ناحيه بازماندگان مهاجرين آفريقايی هستند كه در گذشته به عنوان برده به اين ناحيه آورده شده‌اند. با ورود فرهنگ آفريقايی به اين ناحيه، بخشي از فرهنگ و موسيقي بوشهر از آن متأثر شده است. اين تأثير در تعدادی از ترانه‌ها، يَزله‌ها، نِميه‌ها (آوازهای كار)، مراسم سنج و دمام و چند نمونه ديگر نمايان است. موسيقی اين ناحيه را مي‌توان در يك تقسيم‌بندی كلّی به دو بخش موسيقی مذهبی و غيرمذهبی تقسيم كرد.
او در بخشی از صحبت‌هایش سنج و دمام را جزو لاینفک مراسم سینه‌زنی می‌داند که حتی در این استان پیش از سایر مراسم عزا مانند تعزیه، روضه‌خوانی، پامنبری و حتی شام غریبان اجرا می‌شده و در واقع به اهالی خبر می‌داده که خود را برای شروع مراسم آماده کنند. موسیقی عزای بوشهری در دوبخش ساز و آوازی قابل بررسی است و عزاداری بوشهری بدون ساز قابل تصور نیست.
او معتقد است: موسیقی بوشهری مشهور است و حذف نشدنی به خاطر شاد بودنش. موسیقی عزاداری بوشهر هم یک موسیقی واقعا عجیب است، حس عجیبی دارد. یکی از موسیقی‌های جالب مذهبی هم دُم دُم سحری است که در ماه رمضان و هنگام سحر اجرا می‌شود. در محرم سنج و دمام، بعد از مراسم‌های حجله قاسم با گروه موسیقی کامل با سازهای بادی، موزیک اجرا می‌کنند، یزلم هم در مراسم‌های زیادی استفاده می‌شود از جمله در موسیقی مذهبی یا موسیقی عزاداری که به آن «حیا مظلوم» می‌گوئیم، در موسیقی شاد اما به آن یزلم می‌گوئیم. این را هم بگویم که قدیمی‌ترین ساز بوشهر دمام است، برای مجالس شادی نی جفتی ساز می‌سازیم که اصیل‌ترین ساز بوشهری است و کلا تا قبل از ورود نی انبان به بوشهر از این ساز در بزم‌ها استفاده می‌شده است.
[caption id="attachment_188181" align="aligncenter" width="800"]
حسین ابن رومی نوازنده موسیقی[/caption]
ابن رومی ادامه می‌دهد : یکسری ضرب‌ها که با پوست درست می‌شده، یا در سازهایی از فلز و شیشه و .. استفاده می‌شده است. قدمت نی انبان را هم نمی‌دانم، اما از روستایی به نام «بَنَک» از کنگان آمده است. دمام هم بین 150 یا 200 سال است که به بوشهر آمده است، چون از دیر باز بندر بوشهر، محل رفت و آمد تجار بوده و کشتی‌ها از آن‌جا برای آوردن برده به آفریقا یا هند می‌رفتند، این سازه از آن خطه به بوشهر و کشور وارد شده است.
او معتقد است که هنوز موسیقی دنیای دیگر و حس دیگری دارد، غنی‌ترین موسیقی فولکلوریک ایران هنوز موسیقی بوشهری است، کردستان، لرستان، جنوب کشور مثل بندرعباس و بوشهر، سیستان و بلوچشتان، خراسان، آذربایجان، رشت هر کدام موسیقی نواحی متفاوتی دارند.
ابن رومی با اشاره به این که ساز نی انبان ثبت ملی شده است، درباره موسیقی نواحی هم می‌گوید: حدود 8 سال است که این نوع موسیقی مورد توجه قرار گرفته است، الان حمایت‌ها بهتر شده است، قبلا یکسری جشنواره خاص موسیقی نواحی برگزار می‌شد مثل جشنواره فجر، یا خود موسیقی نواحی اما کسی پیگیر این نبود که موسیقی نواحی چه سرگذشتی داشته است اما امروزه توجه بیشتری می‌شود. موسیقی نواحی همگی قابلیت جهانی شدن دارند.
نظر شما