چمدان: در حالی خبر صدور مجوز تخریب و نوسازی بنای سیگارچی با امضای شورای فنی تهران مطرح است که این بنا حدود 1080 مترمربع است و اگر طبق اتفاق نظر شورای فنی تهران مجوز 5/10 متر ساخت روی زمین و 5/7 متر زیر زمین صادر شود یعنی مجوز ساخت دو یا سه طبقه زیر زمین (با توجیه ایجاد کریدور به مترو) و سه طبقه روی زمین صادر می‌شود و ساختمان جدید دارای 5 یا 6 طبقه خواهد بود. حال اگر بنا به گفته‌ بازاریان ملک سرای سیگارچی (موقوفه منیرالسلطنه) بین 1.5 میلیارد تا 3 میلیارد تومان ما به ازای هر مترمربع خرید و فروش شود رقم حاصل از سود تخریب بنا و ساخت دوباره آن به دست می‌آید. این در حالی است که شورای فنی تهران در اقدامی تشویقی عنوان کرده که در صورت توافق و تجمیع این ساختمان با بانک تجارت مجاور آن مجوز ساخت 12.5 متر هم بلامانع است که در این صورت باید منتظر سه طبقه زیر زمین و چهار طبقه روی زمین بود!

از سوی دیگر فرض بر این که این بنا بتواند تخریب شود، شورای عالی شهرسازی و معماری ایران در جلسه مورخ ۱۴/۱۲/۱۳۹۱ ضوابط و شاخص‌های لازم جهت بازیابی هویت شهرسازی و معماری اسلامی ایرانی را تصویب کرده است. در بند ۶-۱-۲ (ضوابط و شاخصه‌های کلی این مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران) بر حفاظت و صیانت از بناها و بافت‌های فرهنگی و تاریخی و مکاشفه ارزش‌های پنهان آنها تأکید شده است اما نکته جالب توجه آن است که در تبصره این بند به وضوح تصریح شده که بازسازی در این بخش از شهرها، درخصوص بناهای ساخته شده تا سال ۱۳۴۰ هجری شمسی، صرفاً به صورت عین به عین امکان پذیر خواهد بود.

حال پس از بارها تماس، محسن شیخ‌الاسلام معاون میراث فرهنگی استان تهران سرانجام به پرسش خبرنگار چمدان پاسخ گفت. او درباره چرایی اقدام شورای فنی برای تخریب یک بنای تاریخی توضیح می‌دهد: «هر چند قدمت اقدام به وقف این ملک به دوره قاجار و 125 سال پیش باز می‌گردد که منیرالسلطنه همسر ناصرالدین‌شاه قاجار و مادر کامران میرزا نایب‌السلطنه این ملک را وقف کرده است اما قدمت خود بنایی که در حال حاضر قابل رویت است به پهلوی اول باز می‌گردد. در دوره‌ای که تعریض خیابان جبه خانه قاجاری توسط بوذرجمهری شهردار وقت در دوره پهلوی اول صورت می‌گیرد این ساختمان عقب‌نشینی داشته و در جای کنونی ساخته شده است. البته باید داخل بنا هم بررسی شود که همچون سرای دلگشا بخش لبه خیابان تخریب و نوسازی شده یا در درون بنا هنوز هم بخش‌هایی از بنای قاجاری آن، یعنی همان بنایی که ۱۲۵ سال پیش ساخته شده وجود دارد.»

او توضیح می‌دهد: «این موضوع مستلزم بررسی کارشناسی بیشتری است. از این رو دو هفته پیش نامه‌ای به دفتر بافت‌ها، محوطه‌ها و بناهای تاریخی برای آقای هادی احمدی مدیر کل این دفتر ارسال شد تا تصمیم نهایی گرفته شود چون طبق اساس‌نامه شورای فنی مصوبه این شورا باید به تأیید دفتر بافت‌ها، محوطه‌ها و بناهای تاریخی برسد و از سوی آنها تصویب شود. البته در مورد ارزشمند بودن بنا بهتر است بیشتر فکر شود. همانطور که می‌دانیم بالای سردر بنا نوشته شده موقوفه منیرالسلطنه، همین اسم خودش یک شاخصه است و یک وجه تاریخی به بنا می‌دهد. کالبد بیرونی هم تاریخی است افزون بر این که شهرداری در طرح بهسازی دانسته یا ندانسته اقدام خوبی انجام داده و یک پوسته جدیدی قابل نگهداری را بر بدنه پیشین با فاصله چند سانتی متری انجام داده است. از سویی ساختمان فعلی هم سالم است. این را هم نباید از خاطر برد که بافت بازار ثبت ملی شده است. بنابراین شاید بنا یک ارزش تاریخی بلامنازع نداشته باشد اما حداقل ارزشی که می‌توان برای این بنا قایل بود ارزش یادمانی و یادگاری در چهارراه گلوبندک است و همچنین بحث بار ترافیکی افزایش تراکم هم مطرح است .از این رو به راحتی نمی‌توان بر روی همه این دلایل چشم بست. حال منتظر پاسخ آقای احمدی هستیم البته ایشان نهایت همکاری را داشته‌اند.»

به گزارش چمدان، به هر شکل تخریب این بنا که هم اکنون دو طبقه ارتفاع دارد و ساخت بنایی سه طبقه با حدود سه طبقه زیر زمین در این موقعیت که در عرصه اثر ثبتی بازار و در مقابل اثر ثبتی دادگستری (در گوشه شمال‌شرقی چهارراه گلوبندک) قرار دارد عدول از اصول حفاظت بافت‌ها و بناهای تاریخی و ارزشمند بوده و بر مشکلات عدیده محدوده بسیار بیش از حد مجاز، متراکمِ بازارِ تاریخی تهران و بافتهای بلافصل آن خواهد افزود و اصولا عمل به مصوبه شورای فنی در چنین نقطه‌ای فتح بابی است برای تخریب باقی آثار مشابه. از سویی این پرسش مطرح است که اساسا فلسفه وجودی سازمان میراث فرهنگی تخریب و نوسازی است یا حفاظت و نگهداری چرا که به نظر می‌رسد شورای فنی کنونی به تخریب و نوسازی بیشتر توجه دارند تا صیانت از آثار ارزشمند تهران؟! از سویی این موضوع مطرح است که چقدر بر سر تاریخی بودن بنا یا پیوست مطالعاتی طرح از جهت افزایش تراکم تجاری و به تبع آن مراجعه بیشتر و ترافیک غیر قابل کنترل محدوده بر اثر این تراکم بحث و گفت و گو شده است؟

پیش‌تر نخستین نشست رسانه‌ای دلاور بزرگ نیا مدیرکل میراث فرهنگی استان تهران درحالی برگزار شد که اهالی رسانه گلایه‌های زیادی از معاونت میراث فرهنگی مطرح کردند. خبرنگار چمدان در آن جلسه عنوان کرد که تقصیرها به تنهایی متوجه معاونت نیست و شورای فنی و بخش حقوقی و کارشناسان میراث فرهنگی تهران هم در اتفاقات روی داده در این مجموعه سهیم‌اند. حتی برخی از اعضای شورای فنی در جلسات حاضر نیستند یا به دلیل حضور برخی بزرگان دیگر این طرح‌ها را چشم بسته امضا می‌کنند.

در آن جلسه بزرگ‌نیا قول داد که در فهرست اعضای شورای فنی تجدید نظر کند اما به نظر می‌رسد نه تنها چنین اتفاقی روی نداده است بلکه رییس بخش حقوقی که چندی پیش بنا به دلایلی از سوی دستگاه‌های نظارتی مورد بازخواست قرار گرفت و چند صباحی هم بر مسند کار نبود این بار در سرای سیگارچی نامش بر تارک اعضای شورای فنی می‌درخشد؟

از سوی دیگر در همان جلسه مطرح شد که بیشتر صاحبان پروژه‌های تهران یا عضو پژوهشکده ابنیه و بافت پژوهشگاه میراث فرهنگی هستند یا تحت عناوینی در پژوهشگاه میراث فرهنگی، شهرداری و ایکوموس چهره‌های شناخته شده‌ای هستند. این افراد هم در پروژه‌ها ذی‌نفع‌اند و هم عضو شورای فنی تهرانند و چگونه امکان دارد کسی که ذی‌نفع باشد خود بتواند به نفع میراث فرهنگی رای بدهد؟ در خصوص سرای سیگارچی هم اینک مشاور طرح عضو شورای فنی تهران هم هست؟!

حال باید منتظر ماند و دید هادی احمدی مدیر بافت‌ها، محوطه‌ها و بناهای تاریخی چه تصمیمی در این مورد خواهد گرفت؟ و آیا با صدور مجوز راه را بر ساخت و سازهای جدید در عرصه بازار هموار خواهد کرد یا مانعی محکم بر سر راه آنها خواهد بود.

[related-post id="184474"]