با این اقدام در واقع گورستان دولاب در مهرماه 96 بخشی از خاطرات خود را به فراموشی می‌سپرد. گورستان ارامنه یا گورستان دولاب به صورت مجموعه قبرستان ارامنه، لهستانی‌ها، فرانسویان، روس‌ها، گرجی‌ها،آشوری‌ها و یونانی‌ها که در جوار هم قرار داشتند با شماره 2688 در 17 خرداد 79 در فهرست اثار ملی قرار گرفته است.
در گورستان دولاب قبر ۴۰۹ سرباز و ۵۲۸ تن غیر نظامی وجود دارد، بخش لهستانی گورستان با دو نماد سنگی که رویشان نشان عقاب و صلیب نقش بسته خودنمایی می‌کرد، نمادهایی که روی آنها به سه زبان لهستانی، فرانسوی و فارسی نوشته شده است: «آرامستان تبعیدشدگان لهستانی که در موقع مراجعت به میهن خود اینجا به خواب ابدی فرو رفتند.»
در همان زمان پیگیری‌های خبرنگار چمدان نشان داد که حدود 2000 سنگ قبر قدیمی در طرح بهسازی و نوسازی از جای اصلی خود خارج شده بودند و مشخص نیست این سنگ‌قبرها از بین رفته‌اند یا در جای امنی نگهداری می‌شوند. گفت و گو با محمد حسن طالبیان معاون میراث فرهنگی کل کشور و سپیده سیروس نیا معاون میراث فرهنگی استان تهران در آن زمان نشان از آن داشت که اقدامات صورت گرفته بدون هماهنگی و گرفتن مجوز از مسوولان میراث فرهنگی انجام شده است و از طرفی با توجه به موقعیت گورستان با شهرداری منطقه 14 هم هماهنگ نشده بود و از آنجا که نیروهای کار غیرایرانی سفارتی خارجی مستقیماً اقدام به ساماندهی و مرمت با استفاده از نیروهای فنی خود کرده بود مسوولان میراث و شهرداری از این موضوع بی‌اطلاع بودند.
این بی‌اطلاعی سبب شد که این پرسش پیش آید اگر سنگ قبرها سالم باشد و احتمال خروج آنها از سوی سفارت مذکور یا افراد دیگری مطرح باشد چه کسانی باید پیگیر ماجرا باشند؟
در آبان ماه 96 و در نمایشگاه مطبوعات رئیس پلیس تهران و رییس بخش بین‌الملل گمرک ایران ضمن اعلام بی‌اطلاعی از این موضوع به خبرنگار چمدان اعلام کردند که تا کنون گزارشی از شهرداری و میراث فرهنگی استان تهران در این خصوص دریافت نکرده‌اند.
همین موضوع سبب شد تا فعالان میراث فرهنگی دست به کار شوند و هر یک به طریقی سعی کنند سایر مجرای قانونی را از این اتفاق مطلع سازند تا آنجا که سرانجام دیوان محاسبات در اسفند 96 به این موضوع ورود پیدا کرد و از طالبیان معاون میراث فرهنگی کل کشور خواست جهت جلوگیری از خروج این سنگ قبرها اقدامات مقتضی را انجام دهد.
پیرو این پیگیری، مسوولان میراث فرهنگی استان تهران یگان حفاظت تهران و یگان حفاظت کل میراث فرهنگی را مطلع کردند. همچنین طی نامه‌ای به مسوولان گمرک تهران و غرب تهران و فرودگاه خواستند تا از خروج سنگ قبرهای قدیمی جلوگیری کنند. بخش حقوقی و بین‌الملل میراث فرهنگی هم پیگیر ماجرا شدند.
این موضوع در عین حال از سوی پروانه سلحشوری عضو ناظر مجلس در شورای عالی میراث فرهنگی و گردشگری و طیبه سیاوشی از اعضای کمیسیون فرهنگی مجلس همچنین احمد مازنی رییس کمیسیون فرهنگی مجلس که هر سه نمایندگان تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس بودند از میراث فرهنگی، گمرک و دیوان محاسبات پیگیری شد.
سپیده سیروس‌نیا معاون میراث فرهنگی وقت تهران با اشاره به پیگیری دستگاه‌های مختلف در این خصوص در آخرین گفت و گوی خود با خبرنگار چمدان درباره آخرین وضعیت سنگ قبرها در تیرماه 97 گفت: «دقیق مشخص نیست اما طبق اطلاعات واصله ظاهراً سنگ قبرها هنوز از کشور خارج نشده و در بندرعباس است. و نیروهای یگان، نیروی انتظامی و... در هماهنگی با میراث فرهنگی استان هرمزگان در صدد هستند تا ضمن جلوگیری از خروج سنگ قبرها از مبادی رسمی و احیاناً غیر رسمی کشور در اسرع وقت سنگ‌ها را به تهران بازگردانند.»
[caption id="attachment_183342" align="aligncenter" width="1100"]
در گورستان لهستانی‌ها سنگ قبرهای قدیمی کنده با سنگ‌های جدید جانمایی شد[/caption]
هر چند تلاش خبرنگار چمدان برای تماس با بخش بین‌الملل دیوان محاسبات به نتیجه نرسید اما در همان ایام پروانه سلحشوری نماینده مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار چمدان از پیگیری کمیسیون فرهنگی مجلس و نمایندگان شهر تهران در این خصوص خبر داد و ابراز امیدواری کرد که موضوع به نتیجه مطلوب برسد و سنگ قبرها به تهران بازگردد.
همچنین محمد حسن طالبیان در گفت‌وگو با خبرنگار چمدان در این باره اظهار کرد: «پیگیری‌هایی از سوی سفارت انجام شده که خواستار آن بودند تا برخی از اثار از جمله سنگ قبرلهستانی‌ها به آنها بازگردانده شود که ما با آن مخالفت کردیم و تأکید کردیم که این اثار بخشی از میراث گرانبهای سرزمین ماست و فقط مسوولان ما می‌توانند در خصوص آن تصمیم گیری کنند. هرگز نباید این آثار میراث فرهنگی که متعلق به همه مردم ایران و بخشی از تاریخ انها در جنگ جهانی است از کشور خارج شود. این موضوع باید در شورای فنی میراث فرهنگی بررسی شود همانطور که از ابتدا باید سفارت این کار را انجام می‌داد. اکنون اگر سنگ قبرها به تهران بازگردانده شوند باید در شورای فنی تصمیم مقتضی در مورد آنها گرفته شود اگر لازم باشد مرمت شود و پس از آن یا در موزه‌ای با همین موضوع نگهداری شود یا در جای خود نصب شود. اساساً هرگونه اقدامی در اماکن ثبت ملی باید زیر نظر میراث فرهنگی انجام شود.»
اما آخرین پیگیری‌های خبرنگار چمدان در مهرماه 97 حکایت از آن دارد که احتماً این سنگ قبرهای قدیمی به تهران بازگردانده شده و در حال مرمت است، موضوعی که تا لحظه انتشار این گزارش خبرنگار چمدان پیگیر آن بوده است اما مدیرکل میراث فرهنگی تهران و معاون میراث فرهنگی تهران در این خصوص پاسخ شفافی ارائه نکردند و اطلاع از آخرین وضعیت به پیگیری‌های بیشتر در گزارش‌های بعدی نیاز است.
به گزارش چمدان، داستان حضور لهستانی‌ها در ایران به حوادث جنگ جهانی دوم باز می‌گردد. بهمن 1320 بود که نیروهای متفقین اعلام کردند که می‌خواهند ارتش لهستان را به همراه زنان و کودکان و کهنسالان از روسیه به بندرانزلی رسانده و از خاک ایران عبور دهند. سرمای سخت زمستان بر این اسیران جنگی گران آمد و کمبود مواد غذایی در ایران هم مزید بر علت شد. اما ایران در پایتخت به ناچار حدود 3 هزار تن از این افراد را در سرخه حصار سکنی داد و برخی را در یوسف‌آباد و منظریه و گروهی را در دوشان تپه. با وجود مهمانوازی ایرانیان در اثر سرما و کمبود دارو و بیماری‌های تیفوس و وبا حدود 1937 تن از لهستانی‌ها به دیار باقی شتافتند و در گورستان دولاب به خاک سپرده شدند از این تعداد 409 نفر سرباز و باقی غیر نظامی بودند. همچنان که هشتصد نفرشان در مشهد، بندرانزلی و خرمشهر، اهواز و اصفهان و قزوین در همان روزگار در خاک غنودند و 10 نفری هم در گورستان سفارت انگلیس و 56 نفر در گورستان یهودیان تهران به آرامش ابدی رسیدند.
نظر شما