محمد حسن طالبیان معاون میراث فرهنگی کل کشور پس از زلزله سر پل ذهاب از منطقه بازدید کرد و در آن هنگام اعلام شد آسیب چندانی به بناها و محوطه‌های این مناطق وارد نشده است. در عین حال طالبیان و هادی احمدی معاون بناها، بافت‌ها و محوطه‌های تاریخی دستور پیگیری احوالات استان کرمانشاه پس از زلزله را دادند. نکته قابل تأمل پاسخ مسوولان میراث فرهنگی کرمانشاه بود که اعلام کردند پیگیری می‌کنند و پس از مدتی هم اظهار کرند که در این منطقه مشکلی وجود ندارد.
حال اهالی سر پل ذهاب (محله پشت شاه عباسی) چندی قبل حین پی‌کنی خانه به گوری بر می‌خورند که به احتمال زیاد متعلق به هزاره دوم قبل از میلاد است. حین خاکبرداری برای ساخت و ساز خانه حدود چهار الی پنج متر زیر سطح زمین، گور سنگ چینی آشکار شده که ظاهراً حاوی اشیاء و ظروف سفالی و مفرغ بوده است.
گفته می‌شود برخی یکی دو شیء از اشیاء مکشوفه را بر داشته‌اند اما کسی نمی‌داند ماهیت این اشیاء چه بوده است. اخبار متناقض این اشیاء را از چیزی شبیه گردنبند تا شیء مفرغی در بر می‌گیرد اما در نهایت با اطلاع رسانی اهالی منطقه، نیروی انتظامی، سپاه، دادستانی و میراث فرهنگی مطلع می‌شوند و در محل حضور می‌یابند تا جلوی به غارت رفتن اشیاء را بگیرند. دو کارشناس باستان شناس استان کرمانشاه هم راهی منطقه می‌شوند.
گفته می شود گور دست نخورده و سالم بوده و فقط یک طرف آن به اندازه بیست الی سی سانتیمتر دستکاری شده است. اما نکته قابل تأمل این است که هر چند باستان‌شناسان در محل حاضر شدند اما برای جلوگیری از قاچاق و غارت اشیاء بدون هرگونه کار باستان‌شناسی اشیاء را از گور خالی کردند و اجازه ادامه کار را برای اهالی صادر کردند؟!
ظاهراً مجموعه کشف شده که شامل 8 ظرف سفالی، سه خنجر و یک گوشواره طلا بوده را از گور درآوردند و اجازه ساخت و ساز را به مالک زمین داده‌اند.
این احوالات، جیرفت را به خاطر می‌آورد که به یکباره مردم تعداد زیادی از آثار را بردند و پس از آن بود که میراث فرهنگی تصمیم گرفت در این زمینه اقدامی بکند! حال در سرپل ذهاب و سایر مناطق زلزله خیز به نظر می‌رسد میراث کرمانشاه همان رویه را پیش گرفته است و پس از تخریب‌ها در محل حاضر می‌شود؟ ماحصل پایش میراث فرهنگی کرمانشاه چه بوده و چه اقداماتی انجام داده است؟
از سویی از گوشه و کنار خبر می‌رسد چون در محدوده سر پل ذهاب آثار اشکانی و ساسانی زیادی وجود دارد، برخی با بیل مکانیکی به جان سرستون‌ها و ... افتاده‌اند و دنبال گنج هستند. حال پرسش این است آیا هنگام یافتن این گور که گفته می‌شود در فاصله چند صد متری نقش برجسته «آنو بانی نی» قرار دارد، عکس، پلان و نقشه تهیه شده است؟
چه اقدامات پژوهشی و حفاظتی در مناطق زلزله زده کرمانشاه انجام شده است؟ آیا تعداد تپه‌های تاریخی و وضعیت آنها شناسایی شده است؟ آیا طرح و پلانی به وزارت مسکن و شهرسازی ارائه شده است تا بار دیگر بر روی این تپه‌ها و این بار با عمق بیشتر خانه ساخته نشود؟ آیا رایزنی با متولیان مسکن و شهرسازی برای جانمایی جدید انجام شده است؟
شیء وقتی در حفاری‌های قاچاق به دست می‌آید ولو این که نیروی انتظامی آن را ضبط کند و به سازمان میراث فرهنگی تحویل دهد، ارزش اطلاعاتش برای باستان‌شناس از صد در صد به 10 درصد کاهش می‌یابد. وقتی بدانید شیء از کجا پیدا شده ولو این که گور به هم ریخته باشد باز هم هشتاد درصد ارزش دارد؟ آیا میراث فرهنگی کرمانشاه به این موضوع توجه داشته است؟ صرف باز پس‌گیری اشیاء چه کمکی به باستان‌شناسی کشور می‌کند؟
باز پس گرفتن اشیاء توسط میراث فرهنگی و تحویل آنها به امین اموال چه سودی به حال تاریخ گم شده یک منطقه دارد؟ آیا معاونت میراث فرهنگی کرمانشاه و معاونت میراث فرهنگی کل کشور به پژوهشگاه درخواست‌هایی را مبنی بر کاوش و مطالعات باستان‌شناسی در این مناطق ارسال کرده است تا آثار و تاریخ غرب کشور به دست حفاران غیر مجاز پاک نشود؟ اشیاء تک به تک منبع اطلاعاتند. در همین مورد اخیر اگر این اشیاء در قبر می‌بودند یا اطلاعاتی وجود داشت که این اشیاء به چه شکلی در قبر بودند آیا بیشتر نمی‌توانست به مشخص شدن تاریخ 2000 سال پیش از میلاد مسیح در این منطقه کمک کند؟
روح الله شیرازی رئیس پژوهشکده باستان‌شناسی که خود به منطقه سرکشی کرده است از فرستادن کارشناس به منطقه خبر می‌دهد و می‌گوید: در حال انجام مراحل قانونی برای ارسال باستان‌شناس هستیم البته متولی حفاظت از آثار تاریخی معاونت میراث فرهنگی است و ما بخش پژوهشی هستیم و امور اداری و حقوقی را آنها دنبال می‌کنند و احتمالاً آنها هم پیگیر ماجرا هستند.
سیامک سرلک معاون پژوهشی پژوهشکده باستان شناسی هم که همراه دکتر شیرازی بوده است می‌گوید: «اگر قرار باشد در محدوده‌ای که این گور پیدا شده کاوشی صورت بگیرد باید این تپه تملک شود چرا که روی آن خانه‌های مردم قرار دارد. از این رو سازمان میراث فرهنگی باید بودجه‌ای کنار بگذارد و این تپه‌ها را تملک کند که در شرایط فعلی سازمان چنین بودجه‌ای ندارد. در حال حاضر نه برای حفاران غیرمجاز و نه باستان‌شناسان امکان کاوش و حفاری نیست. فعلاً هم اشیاء گور خالی شده و دیواره آن بسته شده است. اکنون مسوولان شهری و استانی با مسأله زلزله زدگان مواجه هستند و چندان میراث فرهنگی برایشان اهمیت ندارد اما نکته قابل تأمل آن است که خاک تپه‌های باستانی سست است و علت باستانی‌بودشان هم این است که مدام بر روی آنها ساخت و ساز شده و در اثر زلزله یا اتفاقات دیگر از بین رفته و تبدیل به تلی خاک شده و دوباره ساخته شده است بنابراین به نظر می‌رسد به لحاظ ایمنی هم اساساً ساخت و ساز بر روی تپه‌های تاریخی غیر از آفت فرهنگی، آفت اقتصادی و جانی هم دارد چرا که به دلیل سستی خاک دوباره ممکن است خدای ناکرده با زلزله بعدی خانه‌ها به ویرانه تبدیل شود.
نظر شما