چمدان : حسین خواجه‌بیدختی مدیرکل میراث‌فرهنگی این استان افزود: در این سایت موزه اشیای قدیمی کشف‌شده از منطقه به نمایش گذاشته می‌شود.

او گفت: پس از انجام مطالعات ایجاد سایت موزه در مجموعه تپه حصار، کار راه‌اندازی این مجموعه آغاز شد.

بیدختی با اشاره به شناسایی هفت لایه دوره تاریخی تپه حصار در کاوش‌های انجام شده، افزود: این مجموعه تاریخی و فرهنگی در سال ۱۳۵۵ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید و در بین ۲۱۵ تپه تاریخی و باستانی استان، منحصربه‌فرد است.

تپه‌حصار واقع در حاشیه جنوبی شهر دامغان برای نخستین بار توسط اریخ اشمیت از دانشگاه پنسیلوانیا در سال ۱۳۱۲ مورد کاوش قرار گرفت. بر اثر این کاوش‌ها روشن شد که این محوطه باستانی دارای سه دوره اصلی فرهنگی از اواخر نوسنگی تا پایان عصر مفرغ است. از زمان کاوش‌های اشمیت در تپه حصار این محوطه به عنوان یکی از محوطه‌های مبنا برای شناسایی فرهنگ‌های همزمان در فلات مرکزی ایران مورد استناد باستان‌شناسان است.

در سال ۱۳۵۵ هیئتی از باستان‌شناسان دانشگاه پنسیلوانیا، تورین ایتالیا و مرکز باستان‌شناسی ایران کاوش‌هایی در تپه حصار انجام دادند، هدف از این کاوش‌ها بازنگری مواد به دست آمده و دوره بندی فرهنگی توسط اشمیت بود. بر اثر این کاوش‌ها روشن شد که تپه حصار در هزاره‌های چهارم و سوم قبل از میلاد یکی از مراکز مهم تولیدی برای ساخت انواع اقلام صادراتی نظیر اشیای سنگی و فلزی در فلات ایران بوده است.

درسال ۱۳۷۳ تپه حصار برای سومین بار مورد کاوش قرار گرفت. در آن سال قرار بود خط دوم راه آهن تهران- مشهد که در زمان پهلوی اول در دل تپه حصار ایجاد شده بود ساخته شود این کاوش‌ها به سرپرستی احسان یغمایی، نتایجی قابل توجه در برداشت از جمله کشف شماری گل نبشته به خط میخی بابلی قدیم که هنوز خوانده نشده است. این گل نبشته‌ها که قدمت آن‌ها به حدود ۲۲۰۰- ۲۰۰۰ ق. م برمی‌گردد، شاهد بسیار خوبی بر وجود مبادلات فرهنگی بین تمدن‌های بین النهرین و فلات ایران است که جزئیات آن هنوز روشن نیست.

بر اساس یافته‌های به دست آمده، تاریخ قدیمی‌ترین لایه‌های تپه حصار به اواسط هزاره پنجم قبل از میلاد بازمی‌گردد. استقرار در تپه حصار ظاهرا تا حدود۱۷۰۰ قبل از میلاد به طور پیوسته ادامه داشته است و پس از آن هیچگاه مورد سکونت قرار نگرفت. با وجود این در دوره ساسانی ساختمانی بزرگ دارای گچ‌بری‌های زیبا در فاصله حدود ۲۰۰ متری تپه حصار ساخته شد. در گمانه زنی‌های سال ۱۳۸۵، به منظور تعیین محدوده واقعی این محوطه، با کشف گورستانی از عصر آهن (۱۵۰۰ تا ۵۵۰ پیش از میلاد) در غرب تپه حصار مشخص شد که این محوطه، بر خلاف آنچه تصور می‌شد، پس از عصر مفرغ نیز مورد سکونتِ اقوامی بوده است.